Giải Quyết Xung Đột Trong Hôn Nhân Theo Kinh Thánh
Hôn nhân là một giao ước thiêng liêng do chính Đức Chúa Trời thiết lập (Sáng-thế Ký 2:24). Tuy nhiên, ngay từ thuở ban đầu trong vườn Ê-đen, tội lỗi đã xen vào, mang theo sự cáo buộc, đổ lỗi và chia rẽ (Sáng-thế Ký 3:12). Do đó, xung đột trong hôn nhân không phải là dấu hiệu của một cuộc hôn nhân “thất bại”, mà là một thực tế trong thế giới sa ngã. Vấn đề then chốt không nằm ở việc có xung đột hay không, mà nằm ở cách thức chúng ta, với tư cách là Cơ Đốc nhân, giải quyết những xung đột ấy dưới ánh sáng Lời Chúa và bởi quyền năng của Thánh Linh. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu vào nền tảng Kinh Thánh và các nguyên tắc thực tiễn để biến xung đột thành cơ hội tăng trưởng, hiệp một và tôn vinh Đức Chúa Trời.
Để hiểu cách giải quyết xung đột, trước hết phải hiểu mục đích của hôn nhân. Trong tiếng Hê-bơ-rơ, từ “hiệp một” trong Sáng-thế Ký 2:24 là **“dābaq”** (דָּבַק), mang nghĩa dính chặt, kết dính, gắn bó. Đây không phải là sự hợp nhất thuần túy về thể xác, mà là sự kết hợp toàn diện về cả tâm linh, tâm trí và tình cảm. Sứ đồ Phao-lô trong Ê-phê-sô 5:22-33 đã nâng cao khải tượng này bằng cách so sánh mối quan hệ vợ chồng với mối quan hệ giữa Đấng Christ và Hội thánh. Chúa Giê-xu là trung tâm của hôn nhân Cơ Đốc. Do đó, mục tiêu tối thượng của hôn nhân không phải là hạnh phúc cá nhân (dù điều đó quan trọng), mà là sự tôn vinh Đức Chúa Trời qua việc phản chiếu tình yêu thương, sự hy sinh và sự trung tín của Ngài.
Xung đột xảy ra khi “cái tôi” (bản ngã) lên ngôi, cắt đứt sự “dābaq” – sự gắn kết mà Chúa định. Nó là triệu chứng của tội lỗi: ích kỷ, kiêu ngạo, ham muốn kiểm soát (Gia-cơ 4:1-3). Như vậy, giải quyết xung đột thực chất là một công tác thuộc linh, một cuộc chiến chống lại tội lỗi trong chính chúng ta để khôi phục và làm sâu sắc thêm sự hiệp một mà Chúa muốn.
1. Nguyên Tắc Đầu Tiên: Xưng Nhận và Từ Bỏ Tội Lỗi Cá Nhân (Tự Xét Mình)
Chúa Giê-xu dạy một nguyên tắc không thể thiếu trong Ma-thi-ơ 7:3-5: “Sao ngươi dòm thấy cái rác trong mắt anh em ngươi, mà chẳng thấy cây đà trong mắt mình?... Hỡi kẻ giả hình! Trước hết, hãy lấy cây đà ra khỏi mắt mình đi, rồi mới thấy rõ mà lấy cái rác ra khỏi mắt anh em mình.” Trong tiếng Hy Lạp, từ “giả hình” là **“hypokritēs”** (ὑποκριτής), chỉ người đeo mặt nạ, diễn viên. Trong xung đột, chúng ta dễ trở thành “diễn viên” đóng vai nạn nhân hoặc người đúng, mà không dám nhìn thẳng vào tội lỗi mình.
Thi-thiên 139:23-24 cầu xin: “Hỡi Đức Chúa Trời, xin hãy dò xét tôi, và biết lòng tôi; hãy thử thách tôi, và biết tư tưởng tôi. Xin xem thử tôi có lối ác nào chăng, Xin dẫn tôi vào con đường đời đời.” Trước khi đối diện với người phối ngẫu, chúng ta phải thành thật với Chúa. Tội của tôi là gì? Sự kiêu ngạo, lời nói cay độc, thái độ phán xét, sự thiếu kiên nhẫn, lòng oán giận cũ? Đây là bước căn bản của sự khiêm nhường.
2. Nguyên Tắc Yêu Thương Vô Điều Kiện (Agape)
1 Cô-rinh-tô 13:4-7 là bản mô tả đầy đủ về tình yêu **“agapē”** (ἀγάπη) – tình yêu thuộc về ý chí, sự lựa chọn, không dựa trên cảm xúc nhất thời. “Tình yêu thương hay nhịn nhục; tình yêu thương hay nhân từ; tình yêu thương chẳng ghen tị, chẳng khoe mình, chẳng lên mình kiêu ngạo, chẳng làm điều trái phép, chẳng kiếm tư lợi, chẳng nóng giận, chẳng nghiền sự dữ, chẳng vui về điều không công bình, nhưng vui trong sự công bình. Tình yêu thương dung tha mọi sự, tin mọi sự, trông cậy mọi sự, nín chịu mọi sự.” Trong cơn xung đột, hãy tự hỏi: Hành động/lời nói của tôi có phải là “nhân từ”, có “kiếm tư lợi” không, có “nóng giận” và “nghiền sự dữ” không? Tình yêu agapê chính là nền tảng để mọi cuộc đối thoại trở nên xây dựng.
3. Nguyên Tắc Giao Tiếp Có Ân Điển và Chân Thật
Ê-phê-sô 4:15, 25-32 cung cấp một “cẩm nang” giao tiếp cho Hội thánh và đặc biệt áp dụng trong hôn nhân: “Nhưng muốn cho chúng ta lấy lòng yêu thương nói ra lẽ chân thật” (câu 15). Giao tiếp Cơ Đốc phải kết hợp **“lẽ chân thật”** (sự thật) và **“lòng yêu thương”** (ân điển). Chỉ có chân thật mà không có ân điển sẽ thành sự chỉ trích khắc nghiệt. Chỉ có ân điển giả tạo mà không có chân thật là sự giả hình.
- “Chớ có một lời dữ nào ra từ miệng anh em; nhưng khi đáng nói hãy nói một vài lời lành giúp ơn cho và có lợi kẻ nghe đến” (câu 29). Lời “dữ” (σαπρός – sapros) là lời hư nát, không có ích, gây thương tổn.
- “Phải trừ bỏ khỏi anh em những sự cay đắng, buồn giận, tức mình, kêu réo, mắng nhiếc, cùng mọi điều hung ác” (câu 31). “Cay đất” (πικρία – pikria) là thái độ chua chát, oán hận tích tụ lâu ngày.
- “Hãy ở với nhau cách nhân từ, đầy dẫy lòng thương xót, tha thứ nhau như Đức Chúa Trời đã tha thứ anh em trong Đấng Christ vậy” (câu 32). Đây là tiêu chuẩn và động lực: chúng ta được tha thứ bởi ân điển, nên phải tha thứ bằng ân điển.
4. Nguyên Tắc Chủ Động Hòa Giải và Tha Thứ
Chúa Giê-xu nhấn mạnh tính cấp thiết của sự hòa giải trong Ma-thi-ơ 5:23-24: “Vậy nếu khi nào ngươi đem dâng của lễ nơi bàn thờ, mà nhớ lại anh em có điều gì nghịch cùng ngươi, thì hãy để của lễ trước bàn thờ, trở về giảng hòa với anh em trước đã; rồi hãy đến dâng của lễ.” Lưu ý, Ngài không bảo người bị xúc phạm đi tìm, mà bảo người đi xúc phạm phải chủ động đi giải hòa. Trong hôn nhân, dù ai là người “có lỗi” nhiều hơn, tinh thần chủ động hòa giải là bắt buộc.
Tha thứ không phải là cảm xúc, mà là một hành động của ý chí, một lời hứa trước mặt Chúa: “Con sẽ không dùng lỗi lầm này để chống lại người phối ngẫu của con nữa.” Cô-lô-se 3:13 dạy: “Hãy nhường nhịn nhau và tha thứ nhau, nếu trong anh em có người nào ở tưởng oán người khác; Chúa đã tha thứ anh em thể nào, thì anh em cũng phải tha thứ thể ấy.” Chữ “tha thứ” trong tiếng Hy Lạp là **“charizomai”** (χαρίζομαι), xuất phát từ “charis” (ân điển). Tha thứ là ban ân điển cho người không xứng đáng – giống như cách Chúa đã làm với chúng ta.
Bước 1: Tạm Dừng và Cầu Nguyện Cá Nhân (Làm Dịu Cơn Nóng Giận)
Châm-ngôn 29:11: “Kẻ ngu muội tỏ hết sự nóng giận mình; nhưng người khôn ngoan cầm giữ nó lại.” Khi cảm xúc lên cao, hãy chủ động xin “tạm dừng” một cách tôn trọng: “Anh/em yêu, việc này rất quan trọng với anh/em. Hiện giờ anh/em cảm thấy mình đang quá xúc động, chúng ta có thể tạm dừng 30 phút để bình tĩnh và cầu nguyện, rồi quay lại nói chuyện được không?”. Hãy tránh tuyệt đối câu “Để tôi yên!” – nó là sự từ chối quan hệ. Thay vào đó, hãy hẹn một thời gian cụ thể để quay lại. Trong thời gian tạm dừng, hãy làm theo Gia-cơ 1:19-20: “Hỡi anh em yêu dấu, anh em biết điều đó: người nào cũng phải mau nghe mà chậm nói, chậm giận; vì cơn giận của người ta không làm nên sự công bình của Đức Chúa Trời.” Hãy cầu nguyện, xưng tội với Chúa, và xin Ngài ban cho sự khôn ngoan (Gia-cơ 1:5).
Bước 2: Tự Xét và Chuẩn Bị Tấm Lòng
Sử dụng thời gian tạm dừng để làm bài tập Ma-thi-ơ 7:3-5. Viết ra: Phần của tôi trong vấn đề này là gì? Tôi đã sai ở đâu trong thái độ, lời nói, hành động? Tôi có đang nuôi dưỡng “cây đà” nào (kiêu ngạo, định kiến, tổn thương cũ) không?
Bước 3: Đối Thoại Với Tình Yêu và Sự Tôn Trọng
Khi gặp lại, hãy bắt đầu bằng lời cầu nguyện chung, ngắn gọn. Sau đó:
- Lắng Nghe Chủ Động (Mau Nghe): Một người nói, người kia lắng nghe mà không ngắt lời. Mục tiêu là để hiểu, không phải để phản bác. Lặp lại những gì bạn nghe được để đảm bảo mình hiểu đúng: “Như vậy ý của anh/em là…, anh/em cảm thấy…, có phải vậy không?”.
- Nói Lên Bằng “Thông Điệp Tôi”: Thay vì buộc tội (“Anh luôn…”, “Em chẳng bao giờ…”), hãy dùng cấu trúc “Tôi cảm thấy… khi… bởi vì tôi cần/trân trọng…”. Ví dụ: “Em cảm thấy bị tổn thương khi chúng ta không dành thời gian nói chuyện riêng tư vào buổi tối, bởi vì em rất trân trọng sự kết nối và được lắng nghe từ anh.” Cách này tập trung vào cảm xúc và nhu cầu của bản thân, thay vì cáo buộc đối phương.
- Xưng Tội Cụ Thể Với Nhau: “Anh xin lỗi vì đã trả lời em cách cộc cằn khi em hỏi về chuyện tiền bạc. Điều đó là thiếu kiên nhẫn và không tôn trọng em. Anh sai rồi. Em có thể tha thứ cho anh không?”. Lời xin lỗi cụ thể có sức mạnh hàn gắn lớn lao.
Bước 4: Cùng Nhau Tìm Giải Pháp và Tha Thứ
Sau khi đã thấu hiểu và xưng tội, hãy cùng nhau cầu xin Chúa sự khôn ngoan để tìm ra giải pháp. “Chúng ta có thể làm gì khác đi trong tương lai?”. Hãy cùng nhau đưa ra một kế hoạch nhỏ, thực tế. Cuối cùng, hãy công bố sự tha thứ cho nhau. Sự tha thứ không xóa đi hậu quả hay ký ức, nhưng nó cắt đứt sự trói buộc của quá khứ và mở ra một khởi đầu mới.
Bước 5: Tái Kết Nối và Củng Cố
Hãy làm một điều gì đó để tái kết nối: cùng cầu nguyện, ôm nhau, uống một tách trà, đi dạo. Điều này khẳng định rằng mối quan hệ quan trọng hơn vấn đề. Hãy nhớ đến I Phi-e-rơ 4:8: “Nhơn trước hết, hãy yêu mến nhau sốt sắng; vì sự yêu thương che đậy vô số tội lỗi.”
Không phải mọi xung đột đều có thể tự giải quyết. Nếu xung đột liên quan đến: bạo hành (bất kỳ hình thức nào), ngoại tình, nghiện ngập, hoặc những vấn đề tái diễn gây bế tắc và hủy hoại, việc tìm kiếm sự giúp đỡ là cần thiết và khôn ngoan. Châm-ngôn 11:14: “Dân sự bị diệt vì thiếu sự chỉ dẫn; song có nhiều mưu sĩ bèn được cứu rỗi.” Hãy tìm đến một Mục sư, hay một nhà tư vấn Cơ Đốc tin kính, am hiểu Kinh Thánh. Đây không phải là thất bại, mà là hành động trách nhiệm để bảo vệ giao ước hôn nhân của mình.
Kết Luận
Xung đột trong hôn nhân là cơ hội để ân điển và chân lý của Phúc Âm được thể hiện một cách sống động. Khi chúng ta chọn con đường khiêm nhường, xưng tội, yêu thương (agapê), giao tiếp chân thật trong ân điển, và tha thứ như Chúa đã tha, chúng ta không chỉ giải quyết được vấn đề, mà còn xây dựng một cuộc hôn nhân vững chắc hơn. Mỗi lần vượt qua xung đột cách tin kính, chúng ta đang thực hành sự hiệp một và trở nên giống Đấng Christ hơn. Hãy nhớ lời trong Ê-phê-sô 4:26: “Ví bằng anh em nổi giận, thì chớ phạm tội; chớ căm giận cho đến khi mặt trời lặn.” Đừng để mặt trời lặn trên sự bất hòa của bạn. Hãy để Chúa Giê-xu, Đấng Hòa Giải vĩ đại giữa Đức Chúa Trời và loài người, làm trung tâm và nguồn lực cho mọi nỗ lực hòa giải trong gia đình bạn.