Kính Thánh Công Giáo
Trong hành trình tìm hiểu và đối thoại liên tôn, việc hiểu rõ các thuật ngữ và thực hành của các truyền thống Cơ Đốc khác là điều cần thiết. "Kính Thánh" là một thuật ngữ quan trọng trong thần học và thực hành của Công giáo La Mã. Bài viết này sẽ tìm hiểu khái niệm này dưới lăng kính của Thần học Tin Lành, dựa trên nền tảng duy nhất của Kinh Thánh, để giúp tín hữu có cái nhìn rõ ràng, phân biệt và giữ vững đức tin chân chính nơi Chúa Giê-xu Christ.
Theo giáo lý Công giáo, "Kính Thánh" (tiếng Latinh: veneratio, tiếng Anh: veneration) là sự tôn kính, quý trọng sâu sắc dành cho những con người, đồ vật hoặc địa điểm được xem là thánh thiện, gắn liền với Thiên Chúa. Đây là một cấp độ tôn kính thấp hơn "thờ phượng" (latria) – thứ chỉ dành riêng cho Ba Ngôi Đức Chúa Trời. Đối tượng của "kính thánh" thường bao gồm:
1. Maria (Đức Mẹ): Được tôn kính đặc biệt với danh hiệu "Mẹ Thiên Chúa", được cho là vô nhiễm nguyên tội và hồn xác lên trời.
2. Các Thánh: Những người được Giáo hội tuyên thánh, được xem là những gương mẫu đức tin và có thể cầu thay cho người còn sống.
3. Thánh Tích (Relics): Các di vật, phần thân thể hoặc đồ dùng liên quan đến Chúa Giê-xu, Maria hoặc các thánh.
4. Ảnh Tượng & Biểu Tượng: Tranh, tượng, thánh giá, tràng hạt... được dùng như phương tiện hỗ trợ cầu nguyện và suy gẫm.
Thần học Tin Lành, lấy "Kinh Thánh làm tiêu chuẩn tối cao cho đức tin và sự thực hành" (Sola Scriptura), đưa ra một sự hiểu biết khác biệt căn bản về sự "thánh".
1. Ý Nghĩa Gốc của Từ "Thánh":
Trong tiếng Hê-bơ-rơ (Cựu Ước), từ "qodesh" (קֹדֶשׁ) nghĩa là "được biệt riêng ra". Trong tiếng Hy Lạp (Tân Ước), từ "hagios" (ἅγιος) cũng mang ý nghĩa tương tự: được biệt riêng ra cho Đức Chúa Trời. Kinh Thánh xác định rõ:
- Chỉ một mình Đức Chúa Trời là thánh (Khải Huyền 15:4): "Lạy Chúa, ai là kẻ không kính sợ Chúa và không tôn vinh danh Ngài? Vì chỉ một mình Ngài là thánh".
- Những người tin Chúa Giê-xu được gọi là "thánh đồ" không phải vì công đức bản thân, mà vì họ đã được biệt riêng ra nhờ huyết của Christ và được xưng công bình bởi đức tin. Thánh Phao-lô thường gọi các tín hữu là "các thánh đồ" (Rô-ma 1:7, 1 Cô-rinh-tô 1:2).
2. Chúa Giê-xu Christ: Đấng Trung Bảo Duy Nhất
Điểm then chốt nhất mà Tin Lành nhấn mạnh là sự trung bảo duy nhất của Chúa Giê-xu Christ. Kinh Thánh dạy rõ:
"Vì chỉ có một Đức Chúa Trời, và chỉ có một Đấng Trung Bảo ở giữa Đức Chúa Trời và loài người, tức là Đức Chúa Jêsus Christ, là người." (1 Ti-mô-thê 2:5)
Và:
"Ấy cũng vì đó mà Ngài có thể cứu toàn vẹn những kẻ nhờ Ngài mà đến gần Đức Chúa Trời, vì Ngài hằng sống để cầu thay cho những kẻ ấy." (Hê-bơ-rơ 7:25)
Chúa Giê-xu là Con Đường duy nhất (Giăng 14:6). Việc tìm kiếm một đấng trung bảo nào khác, dù là Maria hay các thánh, theo quan điểm Tin Lành, là đi ngược lại với lời dạy rõ ràng này và có thể vô tình hạ thấp công lao đầy đủ và trọn vẹn của Chúa Giê-xu trên thập tự giá.
1. Về Maria - Mẹ Chúa Giê-xu:
Kinh Thánh tôn vinh Maria là người nữ có phước (Lu-ca 1:42), nhưng không bao giờ tôn bà lên vị trí trung bảo hay đồng công cứu chuộc. Chính Maria cũng nhận biết mình cần một Đấng Cứu Thế: "Linh hồn tôi ngợi khen Chúa... vì Ngài đã đoái đến sự hèn hạ của tôi tớ Ngài... Đấng Cứu Thế của tôi" (Lu-ca 1:46-47). Trong toàn bộ Tân Ước, không có lời dạy nào về việc cầu nguyện với Maria. Lời trối sau cùng của Chúa Giê-xu trên thập tự giá giao phó Maria cho môn đồ Giăng (Giăng 19:26-27) được Tin Lành hiểu là sự chăm sóc nhân đạo, chứ không phải lập nên một chức vụ mẫu mục phổ quát.
2. Về Các Thánh và Sự Cầu Thay:
Tin Lành tin rằng mọi tín hữu đều là "thánh đồ" và có đặc quyền cầu thay trực tiếp cho nhau trong danh Chúa Giê-xu (Ê-phê-sô 6:18, Gia-cơ 5:16). Khái niệm "các thánh trên trời" cầu nguyện cho người dưới đất không có nền tảng rõ ràng trong Kinh Thánh. Thay vào đó, Kinh Thánh tập trung vào chức vụ cầu thay của Chúa Giê-xu và Đức Thánh Linh (Rô-ma 8:26, 34).
3. Về Ảnh Tượng và Thánh Tích:
Điều răn thứ hai trong Mười Điều Răn nghiêm cấm việc tạc tượng và thờ lạy chúng (Xuất Ê-díp-tô Ký 20:4-5). Trong Tân Ước, tinh thần này được nhấn mạnh: "Vậy, hỡi kẻ rất yêu dấu của tôi, hãy tránh khỏi sự thờ lạy hình tượng." (1 Giăng 5:21). Quan điểm Tin Lành cho rằng việc sử dụng ảnh tượng như một phương tiện trung gian để cầu nguyện, dù với mục đích "kính thánh", có nguy cơ dẫn đến sự sùng bái đối tượng thụ tạo thay vì Đấng Tạo Hóa (Rô-ma 1:25).
Đối với thánh tích, Kinh Thánh không ủng hộ việc tôn thờ hay gán sức mạnh siêu nhiên cho bất kỳ vật thể vật chất nào. Ngay cả những vật có liên hệ mật thiết với các sứ đồ, như khăn và áo của Phao-lô (Công vụ 19:12), quyền năng chữa bệnh vẫn đến từ Đức Chúa Trời, chứ không phải từ bản thân vật thể.
Làm thế nào để chúng ta, với tư cách là tín hữu Tin Lành, sống một đời sống tôn vinh sự thánh khiết thật của Đức Chúa Trời?
1. Tập Trung Thờ Phượng Đích Thực:
Dành sự thờ phượng (latria) trọn vẹn và duy nhất cho Ba Ngôi Đức Chúa Trời. Đời sống cầu nguyện của chúng ta nên hướng thẳng đến Chúa Cha, nhân danh Chúa Con, và được sự dẫn dắt của Chúa Thánh Linh (Ê-phê-sô 2:18).
2. Hiểu Đúng Về Sự Thánh Khiết Cá Nhân:
Nhận biết rằng bạn đã được "biệt riêng ra" làm thánh trong Đấng Christ. Sự thánh khiết không phải là một địa vị do con người phong tặng, mà là ân điển của Chúa. Hãy sống xứng đáng với chức vị đó (1 Phi-e-rơ 1:15-16).
3. Trân Quý Lời Chúa và Các Thánh Lễ Tượng Trưng:
Thay vì tìm kiếm sự thánh thiện nơi vật thể, hãy nhận biết rằng Lời Chúa là thánh và có quyền năng biến đổi (Rô-ma 1:2; Hê-bơ-rơ 4:12). Các thánh lễ như Báp-têm và Tiệc Thánh (Lễ Bẻ Bánh) là những biểu tượng do chính Chúa lập ra để nhắc nhớ chúng ta về giao ước ân điển của Ngài, chứ không phải là những bí tích mang sức mạnh tự thân.
4. Sống Với Tấm Lòng Yêu Thương và Khiêm Nhường:
Chúng ta có thể tôn trọng các anh chị em Công giáo trong tình yêu Christ, đồng thời "phải sẵn sàng để trả lời mọi kẻ hỏi lẽ về sự trông cậy trong anh em, với sự nhu mì và kính sợ" (1 Phi-e-rơ 3:15). Sự đối thoại cần dựa trên Lời Chúa, với tinh thần xây dựng và tôn trọng.
"Kính Thánh" trong Công giáo xuất phát từ một mong muốn thể hiện lòng tôn kính, nhưng theo sự soi dẫn của Kinh Thánh, Tin Lành nhận thấy nó tiềm ẩn những rủi ro thần học nghiêm trọng: làm lu mờ chức vụ trung bảo duy nhất của Chúa Giê-xu Christ, và có thể dẫn đến sự sùng bái tạo vật. Sự thánh khiết đích thực không nằm trong di hài, tượng gỗ hay danh hiệu, mà nằm trong mối tương giao trực tiếp, sống động giữa tội nhân được cứu chuộc với Đấng Christ phục sinh. Là tín hữu Tin Lành, chúng ta được mời gọi sống một đời sống "thánh" – được biệt riêng ra cho Chúa – bằng cách bám chặt lấy Lời Ngài, cậy trông nơi ân điển duy nhất của Ngài, và dâng lên Ngài sự thờ phượng thuần khiết, không qua bất kỳ trung gian nào khác ngoài Chúa Giê-xu, Đấng đã phán: "Ta là đường đi, chân lý, và sự sống; chẳng bởi ta thì không ai được đến cùng Cha." (Giăng 14:6).