Tại sao Đức Chúa Trời lại để những điều tốt lành đến với người xấu?

Một câu hỏi từng làm đau đầu nhiều tín hữu và cả những người hoài nghi: Nếu Đức Chúa Trời là công bình và thánh khiết, tại sao chúng ta lại thấy những kẻ gian ác, bất chính thường thành công, giàu có, khỏe mạnh và dường như hưởng mọi phước lành? Trong khi đó, nhiều người sống ngay lành, kính sợ Chúa lại gặp khốn khó, bệnh tật và nghịch cảnh. Sự tưởng như "bất công" này thách thức đức tin và sự hiểu biết của chúng ta về bản tính của Đức Chúa Trời. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu vào Kinh Thánh để khám phá ý chỉ nhiệm mầu của Đức Chúa Trời trong vấn đề tế nhị này, qua lăng kính của thần học Tin Lành, với trọng tâm là Ân Điển và Sự Công Bình của Ngài.

Kinh Thánh không lảng tránh thực tế phức tạp này. Chính Chúa Giê-xu đã đưa ra lời giải thích nền tảng: "Vì Ngài làm cho mặt trời mọc lên soi kẻ dữ cùng kẻ lành, làm mưa cho kẻ công bình cùng kẻ độc ác" (Ma-thi-ơ 5:45). Câu này nằm trong Bài Giảng Trên Núi, khi Chúa dạy về tình yêu thương kẻ thù. Từ ngữ Hy Lạp được dùng cho "làm cho mọc lên" (ἀνατέλλω, *anatellō*) và "làm mưa" (βρέχω, *brechō*) đều ở thì hiện tại chủ động, chỉ về một hành động liên tục, đều đặn của Đức Chúa Trời. Điều này khẳng định rằng những phước hạnh chung (sunshine and rain – ánh nắng và mưa, tượng trưng cho những điều thiết yếu và tốt đẹp trong đời sống) không phải là phần thưởng cho đạo đức, mà là sự biểu lộ bản tính nhân từ phổ quát của Đấng Tạo Hóa. Ngài duy trì sự sống cho cả hệ thống sáng tạo của Ngài.

Cựu Ước cũng ghi nhận hiện tượng này một cách thẳng thắn: "Lại có một sự hư không ở dưới mặt trời nầy: Có kẻ công bình bị tai họa dường như việc làm của kẻ độc ác; lại có kẻ độc ác được may mắn dường như việc làm của người công bình" (Truyền đạo 8:14). Tác giả, vua Sa-lô-môn, quan sát đời sống "dưới mặt trời" (tức là từ góc độ thuần túy nhân sinh, chưa tính đến thực tại thuộc linh vĩnh cửu) và thừa nhận sự nghịch lý. Điều này cho thấy Kinh Thánh không tô hồng thực tại, mà công nhận một thế giới phức tạp mà trong đó sự thịnh vượng vật chất không tỷ lệ thuận với sự công bình thuộc linh.

Sứ đồ Phao-lô đặt một viên đá góc quan trọng cho sự hiểu biết của chúng ta: "Hay là ngươi khinh dể sự dư dật của lòng nhơn từ, nhịn nhục, khoan dung Ngài, mà không nhận biết lòng nhơn từ của Đức Chúa Trời đem ngươi đến sự ăn năn sao?" (Rô-ma 2:4). Từ "lòng nhơn từ" trong nguyên bản Hy Lạp là χρηστότης (chrēstotēs), chỉ sự tốt lành, tử tế, hữu ích. "Nhịn nhục" (ἀνοχή, *anochē*) là sự chịu đựng, kiên nhẫn. "Khoan dung" (μακροθυμία, *makrothymia*) là sự chậm giận, nhẫn nại lâu dài.

Đoạn Kinh Thánh này vạch ra mục đích thần học then chốt: Sự tốt lành mà người "xấu" nhận được không phải là sự chấp thuận hay tán thành tội lỗi của họ từ Đức Chúa Trời. Trái lại, đó là biểu hiện của sự nhịn nhục và khoan dung đầy ân điển của Ngài. Mỗi ngày một người chưa tin Chúa được sống, được hít thở, được hưởng những phước lành dù nhỏ bé, là một cơ hội khác mà Đức Chúa Trời ban cho để họ nhận ra lòng nhân từ của Ngài, xoay lòng lại mà ăn năn. Như Sứ đồ Phi-e-rơ viết: "Chúa không chậm trễ về lời hứa của Ngài như mấy người kia tưởng đâu, nhưng Ngài lấy lòng nhịn nhục đối với anh em, không muốn cho một người nào chết mất, song muốn cho mọi người đều ăn năn" (2 Phi-e-rơ 3:9).

Một ẩn dụ mạnh mẽ của Chúa Giê-xu trong Ma-thi-ơ 13:24-30, 36-43 (Ngụ ngôn Cỏ Lùng) cung cấp câu trả lời đầy đủ và mang tính cánh chung. Trong ngụ ngôn, chủ ruộng (Con Người) gieo giống tốt (con cái nước thiên đàng) nhưng kẻ thù (ma quỷ) gieo cỏ lùng (con cái gian ác) lên trên. Khi đầy tớ muốn nhổ cỏ lùng ngay, chủ đáp: "Chẳng nên, e khi nhổ cỏ lùng, hoặc các ngươi nhổ lộn lúa mì đi chăng. Hãy để cho cả hai thứ cùng lớn lên cho đến mùa gặt" (câu 29-30).

Lời giải thích của Chúa Giê-xu rất rõ ràng: Thời đại hiện tại là thời kỳ "cùng lớn lên". Sự pha trộn giữa người công bình và kẻ ác là hiện thực. Đức Chúa Trời, trong sự khôn ngoan và nhận biết toàn tri của Ngài, cho phép cả hai cùng tồn tại, vì sự can thiệp sớm để trừng phạt kẻ ác ngay lập tức có thể gây hại cho đức tin non trẻ và sự tăng trưởng của con cái Ngài. Tuy nhiên, điều này không phải là vĩnh viễn. "Mùa gặt" (συντέλεια αἰῶνος, *synteleia aiōnos* – sự kết thúc của đời) sẽ đến. Lúc đó, mọi sự sẽ được phân rẽ cách công minh và cuối cùng. Sự thịnh vượng tạm thời của kẻ ác trong đời này không thể so sánh với sự phán xét đời đời và sự vui hưởng vĩnh cửu của người công bình trong cõi đời đời.

Thi thiên 73 của A-sáp diễn tả hoàn hảo cuộc chiến nội tâm này và sự giải đáp cuối cùng. Ông thừa nhận đã ghen tị với "sự thịnh vượng của kẻ ác" (câu 3) khi thấy chúng khỏe mạnh, không bị tai họa (câu 4-5). Ông gần như vấp ngã trong đức tin (câu 2). Nhưng bước ngoặt xảy ra khi ông vào "nơi thánh của Đức Chúa Trời" (câu 17) – tức là trong sự hiện diện và quan điểm thuộc linh của Chúa. Ở đó, ông nhìn thấy "sự cuối cùng của chúng nó" (câu 17). Ông nhận ra số phận kinh khiếp đang chờ họ: bị hủy diệt trong chốc lát (câu 19). Kết luận của ông là then chốt: "Song, tôi hằng ở cùng Chúa; Chúa nắm tay hữu tôi... Đức Chúa Trời là sự phước lành của lòng tôi, và là phần tôi đời đời" (câu 23, 26). Phước hạnh thật không phải của cải tạm bợ, mà là chính Đức Chúa Trời.

• Thử Thách Đức Tin Của Người Công Bình: Sự thành công của kẻ ác là một phép thử cho đức tin của dân sự Chúa. Chúng ta có tin cậy vào sự công bình và thời điểm của Ngài, hay chúng ta ghen tị và bất mãn? Gióp là điển hình. Dù bị Satan tấn công và bạn bè chất vấn, ông vẫn tuyên bố: "Dầu Chúa giết tôi, tôi cũng còn nhờ cậy Ngài" (Gióp 13:15).
• Bày Tỏ Sự Xấu Xa Của Tội Lỗi: Đôi khi, Đức Chúa Trời để cho kẻ ác được thỏa ý muốn của lòng họ (xem Thi thiên 81:12) như một hình phạt. Sự giàu có và quyền lực có thể làm lộ rõ bản chất kiêu ngạo, tham lam và sa đọa của con người chưa được tái sinh, cuối cùng dẫn họ đến sự hủy diệt.
• Hoàn Thành Các Mục Đích Cao Hơn Của Đức Chúa Trời: Kinh Thánh ghi lại nhiều trường hợp Đức Chúa Trời dùng cả những nhà cầm quyền ngoại đạo, gian ác để hoàn thành ý muốn của Ngài (ví dụ: vua Si-ru trong Ê-sai 45:1, vua Nê-bu-cát-nết-sa trong sách Đa-ni-ên). Sự thăng tiến của họ nằm trong chủ quyền nhiệm mầu của Ngài.

1. Thay Đổi Góc Nhìn: Thay vì nhìn vào sự thành công của người khác với con mắt ghen tị hay bất công, chúng ta được kêu gọi nhìn nhận đó là dấu hiệu của lòng nhịn nhục đầy ân điển của Chúa. Hãy cầu nguyện để chính họ nhận ra điều đó mà ăn năn.

2. Tập Trung Vào Phần Thuộc Linh: Như A-sáp, chúng ta cần thường xuyên "vào nơi thánh" – tức là dành thời gian trong sự hiện diện Chúa qua Lời Ngài và cầu nguyện. Ở đó, quan điểm của chúng ta được chỉnh lại. Phước hạnh thật là Đấng Christ, là mối liên hệ với Ngài, và cơ nghiệp đời đời (Ê-phê-sô 1:3, 1 Phi-e-rơ 1:4).

3. Sống Với Sự Tin Cậy Tuyệt Đối Vào Sự Công Bình Cuối Cùng: Chúng ta không cần đòi hỏi sự công bình ngay lập tức. Hãy tin rằng "mùa gặt" sẽ đến. "Chớ mệt nhọc về sự làm lành, vì nếu chúng ta không trễ nải, thì đến kỳ chúng ta sẽ gặt" (Ga-la-ti 6:9). Sự phán xét cuối cùng của Đức Chúa Trời là hoàn toàn công bình và không thể sai lầm.

4. Sử Dụng Mọi Hoàn Cảnh Để Làm Chứng: Ngay cả khi thấy người không tin hưởng phước, chúng ta có thể dùng cơ hội để nói về lòng nhân từ của Chúa dẫn đến sự ăn năn. Đời sống tin kính, hài lòng và vui mừng của chúng ta giữa nghịch cảnh lại là một chứng cớ mạnh mẽ hơn về phước hạnh thật.

Việc Đức Chúa Trời để những điều tốt lành đến với người xấu không phải là một sơ hở trong kế hoạch của Ngài, hay một bằng chứng cho sự thờ ơ của Ngài. Trái lại, đó là một khía cạnh sâu sắc của ân điển, sự nhịn nhục và sự khôn ngoan chủ quyền của Ngài. Đó là tiếng gọi ăn năn được kéo dài, là sự bảo vệ cho con cái Ngài trong quá trình tăng trưởng, và là một phần trong kế hoạch lớn hơn mà đôi khi chúng ta chưa thấu hiểu. Lời giải đáp cuối cùng không nằm ở sự phân phối tài sản hay sức khỏe trong đời này, mà nằm ở thập tự giá của Chúa Giê-xu Christ – nơi ân điển và công lý gặp nhau – và trong ngày phán xét sau cùng. Vì vậy, thay vì nghi ngờ sự công bình của Chúa, chúng ta hãy học như A-sáp, tin cậy Ngài, và tuyên xưng: "Đức Chúa Trời là sự phước lành của lòng tôi, và là phần tôi đời đời".