Sự tái sinh qua phép báp-têm là gì?

Trong đời sống Hội Thánh, ít có chủ đề nào vừa quan trọng lại vừa gây nhiều thảo luận như mối quan hệ giữa phép báp-têm và sự tái sinh. Câu hỏi “Sự tái sinh qua phép báp-têm là gì?” không chỉ đơn thuần là một thắc mắc giáo lý, mà chạm đến cốt lõi của sự hiểu biết về ân điển, phương tiện cứu rỗi, và bản chất của đời sống Cơ Đốc nhân. Bài nghiên cứu này sẽ khảo sát Kinh Thánh cách chuyên sâu, sử dụng nguyên văn Hy Lạp để làm sáng tỏ chân lý, nhằm giúp tín hữu có một nền tảng vững vàng và một đời sống thuộc linh phong phú.

Trước khi tìm hiểu vai trò của báp-têm, chúng ta phải hiểu rõ khái niệm “tái sinh” (regeneration) trong Tân Ước. Từ Hy Lạp được sử dụng là “palingenesia” (παλιγγενεσία), ghép từ “palin” (lại, một lần nữa) và “genesis” (sự sinh ra, nguồn gốc). Nó mang ý nghĩa một sự sinh ra lần thứ hai, một sự sáng tạo mới.

Chúa Giê-xu đã đề cập rõ ràng nhất về điều này trong cuộc đối thoại với Ni-cô-đem: “Đức Chúa Jêsus đáp rằng: Quả thật, quả thật, ta nói cùng ngươi, nếu một người chẳng nhờ nước và Thánh Linh mà sanh, thì không được vào nước Đức Chúa Trời. Ấy là kẻ bởi xác thịt sanh ra, thì là xác thịt; còn kẻ bởi Thánh Linh sanh ra, thì là thần.” (Giăng 3:5-6). Ở đây, Chúa khẳng định sự tái sinh là một công việc siêu nhiên của Đức Thánh Linh. Sứ đồ Phao-lô mô tả điều này là một sự sáng tạo mới: “Vậy, nếu ai ở trong Đấng Christ, thì nấy là người dựng nên mới; những sự cũ đã qua đi, nầy mọi sự đều trở nên mới.” (2 Cô-rinh-tô 5:17). Như vậy, tái sinh là hành động quyền năng của Đức Chúa Trời, qua Đức Thánh Linh, ban sự sống thuộc linh mới cho một người chết trong tội lỗi, khiến họ trở nên con cái Đức Chúa Trời.

Từ “báp-têm” trong Hy Lạp là “baptizō” (βαπτίζω), nguyên nghĩa là “nhận chìm”, “dìm xuống”. Nó mang ý nghĩa biểu tượng của sự thanh tẩy, chôn, và sống lại. Có ba khía cạnh chính của báp-têm trong Tân Ước:

1. Báp-têm là Dấu Hiệu và Ấn Chứng Bề Ngoài của Ân Điển Bề Trong: Phép báp-têm là một bí tích (ordinance) do Chúa Giê-xu lập ra (Ma-thi-ơ 28:19). Nó là một dấu hiệu hữu hình của giao ước mới, tương tự như phép cắt bì trong Cựu Ước. Nó công bố cách hữu hình lẽ thật về sự chết, chôn và sống lại của Chúa Giê-xu, và sự hiệp nhất của tín hữu với Ngài trong những sự kiện đó (Rô-ma 6:3-5).

2. Báp-têm là Sự Xưng Nhận Đức Tin Cá Nhân: Báp-têm là hành động công khai, qua đó một người tuyên xưng đức tin nơi Chúa Giê-xu Christ, từ bỏ đời sống cũ và bước vào đời sống mới. Nó là lời đáp lại ân điển bằng sự vâng phục (Công vụ 2:41, 8:12).

3. Báp-têm Trong Đức Thánh Linh: Đây là khía cạnh quan trọng để phân biệt. Chúa Giê-xu phán: “Giăng đã làm phép báp-têm bằng nước, nhưng trong ít ngày, các ngươi sẽ chịu phép báp-têm bằng Đức Thánh Linh.” (Công vụ 1:5). Báp-têm bằng nước là biểu tượng bề ngoài, còn báp-têm bằng Đức Thánh Linh chính là thực tại bên trong – là kinh nghiệm được đặt vào trong thân thể Đấng Christ và được Đức Thánh Linh ngự trị (1 Cô-rinh-tô 12:13). Sự tái sinh thuộc về phạm trù “báp-têm bằng Đức Thánh Linh” này.

Để trả lời, chúng ta cần nghiên cứu kỹ những câu Kinh Thánh thường bị hiểu lầm.

1. Giăng 3:5 – “Nhờ nước và Thánh Linh”: Câu này thường bị giải nghĩa rằng “nước” chỉ về phép báp-têm. Tuy nhiên, xem xét ngữ cảnh, Chúa Giê-xu đang đối chiếu “sanh bởi xác thịt” (câu 6) với “sanh bởi Thánh Linh”. “Nước” ở đây có thể hiểu theo hai cách hợp lý hơn: (a) Tượng trưng cho Lời Đức Chúa Trời có quyền năng tẩy sạch (Ê-phê-sô 5:26; Gia-cơ 1:18; 1 Phi-e-rơ 1:23); hoặc (b) Chỉ về sự sanh ra tự nhiên (nước ối) để tương phản với sự sanh ra thuộc linh. Dù hiểu cách nào, trọng tâm vẫn là: Sự tái sinh là công việc của Thánh Linh. Không có chỗ nào trong sách Giăng nối kết trực tiếp sự tái sinh với nghi thức báp-têm.

2. Tít 3:5 – “Ngài cứu chúng ta… bởi sự rửa về sự lại sanh”: Từ Hy Lạp cho “sự rửa” ở đây là “loutron” (λουτρόν), nghĩa là “sự tắm rửa”. Cụm “sự rửa về sự lại sanh” (τὸ λουτρὸν τῆς παλιγγενεσίας) phải được hiểu trong cả câu: “Ngài cứu chúng ta bởi sự rửa về sự lại sanh và sự đổi mới của Đức Thánh Linh.” Cụm từ này mô tả một thực tại thuộc linh – sự tẩy sạch và đổi mới toàn diện do Thánh Linh thực hiện, chứ không phải nghi thức bằng nước. Chính Thánh Linh là tác nhân, chứ không phải nước. Ân điển của Đức Chúa Trời qua Chúa Giê-xu Christ mới là phương tiện cứu rỗi (câu 6-7).

3. 1 Phi-e-rơ 3:21 – “Phép báp-têm… nay cứu anh em”: Đây là câu then chốt. Phi-e-rơ viết: “Phép báp-têm bây giờ bèn là ảnh tượng của sự ấy để cứu anh em (phép ấy chẳng phải sự làm sạch ô uế của thân thể, nhưng một sự liên lạc lương tâm tốt với Đức Chúa Trời), bởi sự sống lại của Đức Chúa Jêsus Christ.” Quan trọng là phần giải thích trong ngoặc: báp-têm không phải là sự tẩy rửa thân thể, mà là “sự liên lạc lương tâm tốt với Đức Chúa Trời” (τὴν συνειδήσεως ἀγαθὴν ἐπερώτημα εἰς θεόν). Có thể hiểu là “sự cam kết của lương tâm trong sáng với Đức Chúa Trời”. Phép báp-têm cứu chúng ta với tư cách là một biểu tượng, một lời đáp đức tin (như Nô-ê đáp lại bằng đức tin khi đóng tàu), chứ không phải bản thân nghi thức có ma lực cứu rỗi. Phương tiện cứu rỗi thật sự được nhấn mạnh ở cuối câu: “bởi sự sống lại của Đức Chúa Jêsus Christ.”

Từ nghiên cứu trên, chúng ta có thể đưa ra kết luận thần học: Sự tái sinh (công việc của Thánh Linh) đi trước và là nguyên nhân dẫn đến sự vâng lời làm báp-têm (hành động của con người trong đức tin).

Trình tự Kinh Thánh rất rõ ràng:
1. Nghe và Tin Lời Chúa: “Như vậy, đức tin đến bởi sự người ta nghe, mà người ta nghe, là khi lời của Đấng Christ được rao giảng.” (Rô-ma 10:17).
2. Được Tái Sinh Bởi Thánh Linh: Được ban sự sống mới, đáp lại bằng đức tin và ăn năn.
3. Chịu Báp-têm để Làm Chứng Công Khai: Đây là bước đầu tiên của sự vâng lời, xác nhận đức tin cá nhân và sự hiệp nhất với Christ. Hãy xem mẫu mực trong sách Công vụ: Người nghe tin, ăn năn, tin nhận, RỒI chịu báp-têm (Công vụ 2:37-41; 8:35-38; 16:30-33).

Báp-têm là dấu hiệu của giao ước mới, tuyên bố cách hữu hình rằng người chịu báp-têm thuộc về Đấng Christ. Nó không tạo ra sự thuộc về đó, nhưng công bố và xác nhận nó. Giống như một chiếc nhẫn cưới không tạo ra hôn nhân, nhưng là dấu hiệu công khai của giao ước hôn nhân đã có thật.

Hiểu đúng mối quan hệ này mang lại nhiều ứng dụng thuộc linh sâu sắc:

1. Xác Lập Nền Tảng Cứu Rỗi Vững Chắc: Sự bình an và bảo đảm của chúng ta dựa trên công việc hoàn tất của Đấng Christ và sự tái sinh bởi Thánh Linh, chứ không dựa trên một nghi thức chúng ta đã trải qua. Điều này giải thoát chúng ta khỏi sự nghi ngờ (“Tôi đã được báp-têm đủ cách chưa?”) và đặt lòng tin cậy hoàn toàn vào ân điển Chúa.

2. Sống Với Ý Thức Về Giao Ước: Phép báp-têm nhắc nhở chúng ta mỗi ngày về giao ước mà chúng ta đã bước vào. Chúng ta đã chết với tội lỗi và sống cho Đấng Christ (Rô-ma 6:11). Sống xứng đáng với ơn gọi đó là trách nhiệm trọn đời.

3. Coi Trọng Và Vâng Lời Làm Báp-têm: Dù báp-têm không tái sinh, nó là mệnh lệnh của Chúa cho mọi tín đồ. Làm ngơ hay xem thường báp-têm là bất tuân mệnh lệnh rõ ràng của Chúa Giê-xu và thiếu đi một bước quan trọng trong đời sống đức tin. Nó là hành động đầu phục công khai đầu tiên.

4. Rao Giảng Tin Lành Cách Trọn Vẹn: Khi truyền giảng, chúng ta phải nhấn mạnh sự cần thiết của sự ăn năn, đức tin thật và sự tái sinh bởi Thánh Linh, chứ không chỉ kêu gọi người ta nhận một nghi thức. Báp-têm phải là kết quả tự nhiên của một đức tin sống động.

5. Nuôi Dưỡng Đời Sống Thuộc Linh Sau Báp-têm: Báp-têm không phải là điểm kết thúc, mà là một khởi đầu long trọng. Nó đánh dấu sự gia nhập vào Hội Thánh địa phương và kêu gọi chúng ta bước đi trong sự mới mẻ của sự sống (Rô-ma 6:4), học Lời Chúa, thông công, cầu nguyện và phục vụ.

Qua nghiên cứu thần học chuyên sâu, chúng ta có thể kết luận: Sự tái sinh là công việc siêu nhiên, độc nhất của Đức Thánh Linh, ban sự sống mới cho linh hồn chết tội. Phép báp-têm bằng nước là nghi thức thánh, do Chúa Giê-xu lập ra, làm dấu hiệu và ấn chứng bề ngoài cho thực tại bề trong đó. Báp-têm không tạo ra sự tái sinh, nhưng là lời đáp đức tin công khai, long trọng và vâng lời của người đã kinh nghiệm sự tái sinh. Nó là bức tranh sống động về sự chết, chôn và sống lại của chúng ta với Đấng Christ.

Ước mong mỗi chúng ta, dù đã chịu báp-têm hay chưa, đều có sự xác quyết sâu sắc về sự sống mới trong linh hồn mình – một sự sống chỉ có thể đến từ Thánh Linh của Đức Chúa Trời. Hãy trân trọng phép báp-têm như một món quà và một mệnh lệnh quý báu, và trên hết, hãy sống mỗi ngày trong thực tại của sự tái sinh – một tạo vật mới trong Đấng Christ.