Có phải Chúa Giê-xu và Sa-tan là anh em?

Trong bối cảnh đa dạng của các tư tưởng tôn giáo và thậm chí một số giáo lý không chính thống, đôi khi xuất hiện câu hỏi gây tò mò và cần được làm sáng tỏ dứt khoát dựa trên nền tảng Kinh Thánh: "Có phải Chúa Giê-xu và Sa-tan là anh em?". Câu trả lời ngắn gọn và rõ ràng từ Kinh Thánh là: KHÔNG. Quan điểm này hoàn toàn trái ngược với giáo lý căn bản của Cơ Đốc giáo chân chính được trình bày trong Kinh Thánh. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu vào nguồn gốc, bản chất và mối quan hệ được Kinh Thánh mặc khải giữa Đấng Christ và kẻ thù của Ngài, nhằm củng cố đức tin và bảo vệ Hội Thánh khỏi những giáo lý sai lầm.

Để hiểu rõ tại sao Chúa Giê-xu và Sa-tan không thể là "anh em", chúng ta phải xem xét bản chất nội tại và nguồn gốc của từng thực thể theo sự mặc khải của Kinh Thánh.

1. Chúa Giê-xu Christ: Đức Chúa Trời Nhập Thể, Đấng Sáng Tạo

Kinh Thánh tuyên bố không chút mơ hồ về thần tính của Chúa Giê-xu. Ngài không phải là một thọ tạo được dựng nên, mà chính là Đức Chúa Trời vĩnh hằng, là Đấng Sáng Tạo.

"Ban đầu có Ngôi Lời, Ngôi Lời ở cùng Đức Chúa Trời, và Ngôi Lời là Đức Chúa Trời... Muôn vật bởi Ngài làm nên, chẳng vật chi đã làm nên mà không bởi Ngài." (Giăng 1:1, 3)
Từ "Ngôi Lời" (λόγος - Logos) ở đây chỉ về Chúa Giê-xu Christ (xem Giăng 1:14). Ngài hiện hữu từ ban đầu, đồng đẳng và đồng bản thể với Đức Chúa Trời.

Sứ đồ Phao-lô xác nhận điều này: "Ngài là hình ảnh của Đức Chúa Trời không thấy được, là Đấng sanh ra đầu hết thảy mọi vật dựng nên." (Cô-lô-se 1:15) Chữ "Đấng sanh ra đầu hết" (πρωτότοκος - prōtotokos) không nói về thứ tự thời gian hay sự tạo dựng, mà nói về địa vị tối cao và quyền thừa kế trên mọi tạo vật. Các câu tiếp theo (Cô-lô-se 1:16-17) khẳng định mọi vật trên trời, dưới đất, vật thấy, vật không thấy, đều được dựng nên bởi Ngài và vì Ngài, và Ngài hiện có trước muôn vật, và muôn vật đứng vững trong Ngài.

Chúa Giê-xu tự xưng mình: "Quả thật, quả thật, ta nói cùng các ngươi, trước khi chưa có Áp-ra-ham, đã có ta." (Giăng 8:58) Cụm "đã có ta" sử dụng cách diễn đạt "ἐγὼ εἰμί" (egō eimi), là danh xưng thiên thượng của Đức Chúa Trời trong Cựu Ước (Xuất Ê-díp-tô Ký 3:14), khẳng định sự hiện hữu vĩnh hằng của Ngài.

2. Sa-tan: Một Thiên Sứ Được Dựng Nên, Đã Sa Ngã

Trái ngược hoàn toàn, Sa-tan là một phần của sự sáng tạo. Hắn là một thiên sứ (sứ giả) được Đức Chúa Trời tạo dựng trong sự toàn hảo ban đầu, nhưng đã tự ý phản loạn.

"Ngươi từng là người che-phủ, đầy dẫy sự khôn ngoan, tốt đẹp trọn vẹn. Ngươi đã ở trong Ê-đen, là vườn của Đức Chúa Trời... Ngươi là chê-ru-bin được xức dầu, che phủ... Ngươi là toàn vẹn trong các đường lối mình từ ngày ngươi được dựng nên, cho đến lúc thấy sự gian ác trong ngươi." (Ê-xê-chi-ên 28:12-15)
Đoạn Kinh Thánh tiên tri về vua Ty-rơ, nhưng nhiều nhà giải kinh nhìn thấy hình bóng phía sau là Sa-tan. Hắn được mô tả là "được dựng nên" (câu 13,15) – một thọ tạo. Sự toàn vẹn ban đầu của hắn bị phá vỡ bởi tội lỗi: "Lòng ngươi đầy kiêu ngạo vì sự đẹp đẽ của ngươi; ngươi đã làm hư khôn ngoan mình bởi sự sang trọng của ngươi." (Ê-xê-chi-ên 28:17)

Sự sa ngã này được đề cập qua hình ảnh: "Ta đã thấy Sa-tan từ trời sa xuống như chớp." (Lu-ca 10:18) và "Con rồng lớn đó, tức là con rắn đời xưa, gọi là ma quỉ và Sa-tan." (Khải Huyền 12:9). Sa-tan, tên gọi có nghĩa là "kẻ thù nghịch" hoặc "kẻ tố cáo" (שָׂטָן - śāṭān), từng là Lu-xi-phe ("kẻ mang ánh sáng"), nhưng đã muốn vượt lên trên Đức Chúa Trời: "Ta sẽ lên trên cao những đám mây, làm ra mình bằng Đấng Rất Cao." (Ê-sai 14:14)
Như vậy, rõ ràng: Chúa Giê-xu là Đấng Sáng Tạo vĩnh hằng; Sa-tan là thọ tạo đã sa ngã. Giữa Đấng Tạo Hóa và thọ tạo có một vực thẳm ngăn cách về bản chất, không thể có quan hệ "anh em".

Kinh Thánh không hề mô tả mối quan hệ nào giống như "anh em" giữa Chúa Giê-xu và Sa-tan. Thay vào đó, đó là mối quan hệ của Đấng Cứu Thế và kẻ hủy diệt, Ánh Sáng và bóng tối, Sự Sống và sự chết, Đấng Chân Thật và kẻ nói dối, Vua và kẻ phản loạn.

1. Sự Đối Đầu Trực Tiếp Trong Chức Vụ Chúa Giê-xu

Ma-thi-ơ chương 4 ghi lại sự cám dỗ của Chúa Giê-xu trong đồng vắng. Sa-tan trực tiếp đối đầu và thử thách Ngài. Đáng chú ý, trong cám dỗ thứ hai, ma quỉ nói: "Nếu ngươi phủ phục trước mặt ta mà thờ lạy" (Ma-thi-ơ 4:9). Chúa Giê-xu đáp lại: "Ngươi phải thờ phượng Chúa là Đức Chúa Trời ngươi, và chỉ hầu việc một mình Ngài mà thôi" (câu 10). Sự đáp trả này xác định rõ ràng: Sa-tan là một thọ tạo đòi nhận sự thờ phượng chỉ dành cho Đấng Tạo Hóa. Một "anh em" sẽ không đòi hỏi điều này từ người kia.

Chúa Giê-xu gọi Sa-tan là "kẻ giết người từ ban đầu... là kẻ nói dối và là cha sự nói dối" (Giăng 8:44). Trong khi đó, Chúa Giê-xu là "đường đi, lẽ thật, và sự sống" (Giăng 14:6). Sự đối lập này là tuyệt đối.

2. Mục Đích và Công Việc Trái Ngược

• Chúa Giê-xu: "Ta đã đến, hầu cho chiên được sự sống, và được sự sống dư dật." (Giăng 10:10). Ngài "đến để tìm và cứu kẻ bị hư mất" (Lu-ca 19:10). Công việc Ngài là cứu chuộc, chữa lành, phục hòa.
• Sa-tan: Chúa Giê-xu nói tiếp về ma quỉ: "Kẻ trộm chỉ đến để cướp, giết, và hủy diệt." (Giăng 10:10). Công việc của nó là lừa dối (Khải Huyền 12:9), tố cáo (Khải Huyền 12:10), và cám dỗ người ta phạm tội.

Một người "anh em" không thể có mục đích và hành động trái ngược nhau một cách căn bản như vậy.

Tại sao câu hỏi này lại nảy sinh? Có thể từ một số sự hiểu lầm:

1. Hiểu Sai Về Danh Xưng "Con của Đức Chúa Trời"

Chúa Giê-xu là "Con Một" (μονογενὴς - monogenēs) của Đức Chúa Trời (Giăng 3:16), chỉ về mối quan hệ độc nhất vô nhị trong thần tính, không phải do được tạo dựng hay sinh ra theo nghĩa vật chất. Trong khi đó, Kinh Thánh đôi khi gọi các thiên sứ là "các con trai của Đức Chúa Trời" (Gióp 1:6, 38:7) theo nghĩa thọ tạo. Nhưng Sa-tan, dù từng là một thiên sứ, giờ đã trở thành kẻ phản loạn, mất đi địa vị đó. Tuyệt đối không có chỗ nào trong Kinh Thánh gọi Sa-tan là "con của Đức Chúa Trời" theo nghĩa tương tự Chúa Giê-xu. Danh hiệu "Con Đức Chúa Trời" của Chúa Giê-xu khẳng định thần tính và sự đồng đẳng của Ngài với Đức Chúa Cha.

2. Hiểu Sai Về Sự Hiện Diện Trên Thiên Đàng Ban Đầu

Việc cả Chúa Giê-xu (với tư cách là Ngôi Lời vĩnh hằng) và Sa-tan (với tư cách thiên sứ được dựng nên) đều từng hiện diện trên thiên đàng không tạo nên mối quan hệ huynh đệ. Điều đó giống như nói Đấng Tạo Hóa và một tác phẩm nghệ thuật của Ngài là "anh em" chỉ vì cùng tồn tại trong một căn phòng. Đấng Tạo Hóa luôn tách biệt và cao trọng hơn thọ tạo.

Việc khẳng định rõ ràng sự khác biệt này không chỉ là tranh luận thần học, mà có những ứng dụng sâu sắc cho đức tin và đời sống hằng ngày của chúng ta.

1. Tôn Cao Đấng Christ Đúng Cách

Hiểu Chúa Giê-xu là Đức Chúa Trời nhập thể, là Đấng Sáng Tạo, đòi hỏi chúng ta phải dành cho Ngài sự thờ phượng, tôn kính và vâng phục trọn vẹn. Ngài không phải là một "anh cả" trong một đại gia đình các vị thần, mà là Chúa của muôn chúa, Vua của muôn vua (Khải Huyền 19:16). Đời sống chúng ta phải phản chiếu sự tôn cao này qua mọi lời nói, hành động và sự thờ phượng.

2. Nhận Diện và Chống Lại Giáo Lý Sai Lầm

Quan điểm cho rằng Chúa và Sa-tan là anh em thường dẫn đến thuyết nhị nguyên (dualism) – niềm tin rằng thiện và ác là hai thế lực cân bằng, đối kháng từ nguyên thủy. Kinh Thánh bác bỏ điều này. Chỉ có một Đức Chúa Trời Toàn Năng. Sa-tan là thọ tạo có quyền năng giới hạn, chỉ hoạt động trong phạm vi Đức Chúa Trời cho phép (xem Gióp 1:12, 2:6). Sự thù nghịch của nó đã bị định tội và sẽ bị tiêu diệt hoàn toàn (Khải Huyền 20:10). Chúng ta cần cảnh giác với bất kỳ giáo lý nào làm giảm bớt thần tính của Chúa Cứu Thế hoặc đề cao thế lực của ma quỉ.

3. Sống Trong Chiến Thắng Của Đấng Christ

Vì Chúa Giê-xu là Đấng Sáng Tạo toàn năng và là Đấng Cứu Chuộc, nên chiến thắng của Ngài trên tội lỗi, sự chết và quyền lực của ma quỉ là trọn vẹn. "Vì Ngài đã giải thoát chúng ta khỏi quyền của sự tối tăm, dời chúng ta vào nước của Con rất yêu dấu của Ngài." (Cô-lô-se 1:13). Chúng ta không sống trong sợ hãi một "người anh em" đối nghịch ngang hàng, mà sống trong sự bảo đảm rằng Đấng ở trong chúng ta lớn hơn kẻ ở trong thế gian (1 Giăng 4:4). Sự cầu nguyện, đọc Kinh Thánh và vâng lời Chúa là sống trong thẩm quyền và sự bảo vệ của Đấng đã chiến thắng.

4. Tập Trung vào Sứ Điệp Trọng Tâm của Phúc Âm

Phúc Âm không phải là câu chuyện về cuộc chiến giữa hai anh em, mà là câu chuyện yêu thương vĩ đại của Đức Chúa Trời Toàn Năng, Đấng Sáng Tạo, đã trở nên người phàm trong Chúa Giê-xu Christ để cứu chuộc thọ tạo đã sa ngã của Ngài khỏi tội lỗi và sự hủy diệt do ma quỉ, một thọ tạo phản loạn, gây ra. Sứ điệp này tôn vinh ân điển, quyền năng và tình yêu của Đức Chúa Trời.

Qua sự phân tích Kinh Thánh một cách cẩn trọng, chúng ta có thể kết luận chắc chắn rằng: Chúa Giê-xu Christ và Sa-tan không phải và không bao giờ là "anh em". Họ đại diện cho hai thực thể có nguồn gốc và bản chất đối lập tuyệt đối: Một là Đức Chúa Trời Vĩnh Hằng, Đấng Sáng Tạo; một là thọ tạo được dựng nên, đã tự ý sa ngã trở thành kẻ thù nghịch. Mối quan hệ duy nhất được Kinh Thánh mô tả là mối quan hệ giữa Vua và kẻ phản loạn, giữa Đấng Cứu Chuộc và kẻ hủy diệt, giữa Ánh Sáng và bóng tối không thể hợp nhau được (2 Cô-rinh-tô 6:14).

Là Cơ Đốc nhân, chúng ta được kêu gọi tôn thờ Chúa Giê-xu Christ với tư cách là Chúa và là Đức Chúa Trời của chúng ta, đồng thời cảnh giác và chống lại kẻ thù là ma quỉ, bằng sức mạnh của Thánh Linh và dưới sự bảo vệ của Đấng Christ toàn thắng. Hãy để lòng chúng ta được an ủi và đức tin được củng cố trong chân lý vĩ đại này: Đấng chúng ta thờ phượng là Đấng Tạo Hóa của muôn loài, là Đấng đã đến để phá hủy công việc của ma quỉ (1 Giăng 3:8), và Ngài đã chiến thắng cách vinh hiển. A-men.