Kinh Thánh nói gì về sự ghen tị?

Trong xã hội ngày nay, sự ghen tị (hay còn gọi là lòng đố kỵ) thường được xem như một cảm xúc tự nhiên, thậm chí được một số người coi là động lực để cạnh tranh. Tuy nhiên, dưới ánh sáng của Lời Đức Chúa Trời, sự ghen tị được vạch trần là một tội lỗi nghiêm trọng, có sức tàn phá khủng khiếp đối với tâm hồn, các mối quan hệ và sự bình an thuộc linh. Bài nghiên cứu chuyên sâu này sẽ khảo sát Kinh Thánh để hiểu rõ bản chất thật của sự ghen tị, những ví dụ điển hình, hậu quả thảm khốc của nó, và con đường giải thoát mà Đấng Christ đã ban cho chúng ta.

Sự ghen tị, trong nguyên ngữ Hê-bơ-rơ là "qin'ah" (קִנְאָה), có thể mang nghĩa "sự nhiệt thành" (zeal) hoặc "sự ghen tị" (envy), tùy thuộc vào ngữ cảnh. Tuy nhiên, trong hầu hết các trường hợp khi nói về tội lỗi, nó hàm ý một sự nóng nảy, cay đắng vì điều tốt của người khác. Trong tiếng Hy Lạp Tân Ước, từ chính được dùng là "phthonos" (φθόνος), luôn luôn mang nghĩa tiêu cực, chỉ "lòng ghen tị, đố kỵ, sự thèm muốn một cách xấu xa những gì người khác có".

Kinh Thánh phân biệt rõ giữa sự thèm muốn (covetousness - "epithumia") và sự ghen tị ("phthonos"). Sự thèm muốn hướng về vật sở hữu của người khác ("Ta muốn có cái đó"), còn sự ghen tị hướng về chính con người và sự thành công của họ ("Ta không muốn người đó có cái đó"). Nó là nỗi đau khổ, bất mãn trong lòng khi thấy người khác được ban phước, thành công, có tài năng, địa vị hoặc mối quan hệ mà mình không có. Sứ đồ Phao-lô liệt kê sự ghen tị ngay bên cạnh các tội trọng khác: "Những việc làm của xác thịt là rõ ràng lắm: ấy là gian dâm, ô uế, luông tuồng, thờ hình tượng, phù phép, thù oán, tranh đấu, ghen ghét, buồn giận, cãi lẫy, bất bình, bè đảng, ganh gỗ, say sưa, chè chén, cùng các sự khác giống như vậy" (Ga-la-ti 5:19-21). Rõ ràng, ghen tị là "việc làm của xác thịt", đối nghịch với trái của Thánh Linh.

Kinh Thánh ghi lại nhiều câu chuyện cảnh báo đầy đau thương về sức tàn phá của sự ghen tị, bắt đầu từ những trang sách đầu tiên.

1. Ca-in và A-bên (Sáng Thế Ký 4:1-16): Đây là ví dụ nguyên mẫu đầu tiên. Ca-in ghen tị vì lễ vật của em mình, A-bên, được Đức Giê-hô-va đoái xem. Sự ghen tị không được kiềm chế đã dẫn đến cơn giận, rồi biến thành hành động giết người. Đức Chúa Trời cảnh báo Ca-in trước đó: "Nếu ngươi làm lành, há chẳng ngước mặt lên sao? Còn như chẳng làm lành, thì tội lỗi rình đợi trước cửa, thèm ngươi lắm; nhưng ngươi phải quản trị nó" (Sáng 4:7). Lời cảnh báo này cho thấy tội lỗi (ở đây là sự ghen tị) như một con thú rình rập, và con người có trách nhiệm quản trị nó. Ca-in đã thất bại, và hậu quả là sự chết và sự rủa sả.

2. Các anh em của Giô-sép (Sáng Thế Ký 37): Lòng ghen tị của các anh em Giô-sép nảy sinh từ tình thương đặc biệt của cha dành cho cậu và từ những giấc mơ về quyền cai trị của cậu. Họ nói với nhau: "Kìa, thằng chiêm bao đến kia! Bây giờ, hè! Chúng ta hãy giết nó... rồi chúng ta sẽ thấy các điềm chiêm bao của nó sẽ xảy ra làm sao" (Sáng 37:19-20). Sự ghen tị đã che mắt họ trước tình anh em, dẫn đến âm mưu giết người và bán Giô-sép làm nô lệ.

3. Vua Sau-lơ đối với Đa-vít (1 Sa-mu-ên 18:6-9): Sau chiến thắng của Đa-vít trước Gô-li-át, dân chúng reo hò: "Sau-lơ giết hàng ngàn, còn Đa-vít giết hàng vạn". Ngay lập tức, Kinh Thánh chép: "Sau-lơ lấy làm bực tức, và câu nói đó chẳng đẹp lòng người; người nói: Người ta cho Đa-vít hàng vạn, còn cho ta hàng ngàn; chi còn thiếu nước cho nó ngôi nước ta mà thôi" (câu 8). Sự ghen tị ("qin'ah") đã "nhập vào" Sau-lơ (câu 9 bản NIV: "an evil spirit from God came forcefully on Saul"), biến một vị vua được xức dầu trở nên ám ảnh, đầy nghi kỵ và tìm cách giết chết người trung thành nhất của mình.

4. Các nhà lãnh đạo tôn giáo đối với Chúa Giê-xu (Ma-thi-ơ 27:18): Ma-thi-ơ ghi nhận động cơ sâu xa đằng sau việc các thầy tế lễ cảo nộp Chúa Giê-xu: "Vì bởi Ngài, quan tổng đốc biết rõ ràng ấy là bởi lòng ghen ghét mà chúng đã nộp Ngài". Sự ghen tị của họ xuất phát từ việc Chúa Giê-xu được dân chúng yêu mến, có uy quyền và lời dạy dỗ chân thật, đe dọa địa vị và ảnh hưởng của họ.

Sứ đồ Phao-lô mô tả sự ghen tị như một thứ bệnh thuộc linh nguy hiểm, là nguyên nhân dẫn đến nhiều tội ác khác. Trong thư gửi cho Hội Thánh trẻ trung tại Cô-rinh-tô, nơi đang chia rẽ và tranh cạnh, ông chỉ ra: "Vì anh em còn tánh xác thịt. Bởi chưng giữa anh em có sự ghen ghét và tranh cạnh, anh em há chẳng phải là tánh xác thịt, ăn ở theo người ta sao?" (1 Cô-rinh-tô 3:3). Sự ghen tị là dấu hiệu của sự non trẻ thuộc linh và đời sống xác thịt.

Trong Rô-ma 1:29, Phao-lô lại liệt kê sự ghen tị trong danh sách những tội lỗi của một tâm trí và lòng bị bại hoại. Nhưng sự cảnh báo mạnh mẽ nhất có lẽ đến từ Gia-cơ: "Vì ở đâu có những điều ghen tương tranh cạnh ấy, thì ở đó có sự lộn lạo và đủ mọi thứ ác" (Gia-cơ 3:16). Từ Hy Lạp "akatastasia" (ἀκαταστασία) được dịch là "sự lộn lạo", có nghĩa là sự hỗn loạn, mất trật tự, bất ổn. Gia-cơ chỉ ra rằng sự ghen tị không chỉ là một tội cá nhân; nó là một hạt giống hủy diệt gieo ra sự hỗn loạn và mọi thứ ác trong cộng đồng, gia đình và Hội Thánh. Nó phá vỡ sự hiệp một.

Tin lành tốt lành cho chúng ta là Đấng Christ không chỉ vạch trần tội lỗi mà còn ban quyền năng để chiến thắng nó. Sự ghen tị không thể bị đánh bại chỉ bằng ý chí mạnh mẽ, mà phải bằng việc được Thánh Linh biến đổi và áp dụng Lẽ Thật vào đời sống.

1. Nhận Biết và Xưng Nhận Tội Lỗi: Bước đầu tiên là thành thật với chính mình và với Đức Chúa Trời. Chúng ta phải can đảm gọi đúng tên "sự ghen tị" khi nó trỗi dậy trong lòng. "Nếu chúng ta xưng tội mình, thì Ngài là thành tín công bình để tha tội cho chúng ta, và làm cho chúng ta sạch mọi điều gian ác" (1 Giăng 1:9).

2. Nuôi Dưỡng Lòng Biết Ơn và Thỏa Lòng: Sự ghen tị phát sinh từ lòng không thỏa lòng với những gì Đức Chúa Trời đã ban cho mình. Phao-lô nói: "Sự tin kính cùng sự thỏa lòng, ấy là một lợi lớn" (1 Ti-mô-thê 6:6). Thực tập lòng biết ơn mỗi ngày, suy ngẫm về những phước hạnh thuộc linh và thuộc thể Chúa ban, là liều thuốc giải mạnh mẽ chống lại chất độc ghen tị.

3. Bước Đi Bởi Thánh Linh và Gieo Trái Thánh Linh: Sự ghen tị là "việc làm của xác thịt", và cách duy nhất để chiến thắng nó là sống bởi Thánh Linh. "Tôi nói rằng: Hãy bước đi theo Thánh Linh, chớ hề làm trọn những điều ưa muốn của xác thịt" (Ga-la-ti 5:16). Khi chúng ta đầu phục đời sống mình cho Thánh Linh quản trị, Ngài sẽ sản sinh trong chúng ta trái thánh khiết, bao gồm sự yêu thương, vui mừng và bình an (Ga-la-ti 5:22), là những đức tính đối chọi trực tiếp với sự ghen tị.

4. Tập Vui Mừng Với Người Vui Mừng: Đây là mạng lệnh tích cực và thiết thực. Phao-lô khuyên: "Hãy vui với kẻ vui" (Rô-ma 12:15). Thay vì cảm thấy cay đắng khi thấy người khác thành công, chúng ta được kêu gọi chủ động chia sẻ niềm vui với họ, xem sự ban phước của họ như một lý do để cảm tạ Chúa. Điều này đòi hỏi sự khiêm nhường và nhận thức rằng mọi ơn phước đều đến từ Cha trên trời, Đấng ban cho mỗi người theo ý muốn tốt lành của Ngài.

5. Tập Trung Vào Sự Kêu Gọi và Phần Thưởng Riêng Của Mình: Sự ghen tị thường khiến chúng ta so sánh mình với người khác. Phao-lô dạy chúng ta phải xét đoán chính mình cách đúng đắn (Rô-ma 12:3) và chạy cách có mục đích trong chính con đường Chúa đặt để riêng cho mình (1 Cô-rinh-tô 9:24). Chúa Giê-xu cũng dùng ẩn dụ về những nén bạc để dạy rằng chúng ta chỉ phải trách nhiệm với những gì Ngài giao phó cho cá nhân mình (Ma-thi-ơ 25:14-30).

Sự ghen tị là một tội lỗi xảo quyệt, len lỏi vào lòng người và gây ra những vết thương sâu sắc. Nó bắt nguồn từ sự không thỏa lòng, lòng kiêu ngạo (nghĩ rằng mình đáng được hơn) và sự thiếu vắng tình yêu thương thật. Nhưng trong Đấng Christ, chúng ta có hy vọng. Chúa Giê-xu đã chết để giải phóng chúng ta khỏi quyền lực của tội lỗi, bao gồm cả sự ghen tị.

Thánh Linh Ngài đang ở trong lòng chúng ta để ban quyền năng sống một đời sống mới—một đời sống của tình yêu thương, lòng biết ơn, sự thỏa lòng và niềm vui trong Chúa. Hãy để lòng chúng ta được Lời Chúa soi dẫn mỗi ngày, nhận biết sự ghen tị khi nó mới chớm lên, và lập tức đem nó đến trước thập tự giá. Hãy chọn lựa chúc phước thay vì đố kỵ, chọn vui mừng với người khác thay vì tự thương hại mình, và đặt sự hài lòng trọn vẹn vào mối quan hệ với Đấng Christ, là nguồn phước hạnh vô tận và vĩnh cửu.

"Hỡi anh em, tôi chẳng coi mình đã đạt đến mục đích, nhưng tôi cứ làm một điều: quên lửng sự ở đằng sau, mà bươn theo sự ở đằng trước, tôi nhắm mục đích mà chạy, để giật được giải về sự kêu gọi trên trời của Đức Chúa Trời trong Đức Chúa Giê-xu Christ" (Phi-líp 3:13-14). Khi mắt đổ của chúng ta hướng về Chúa và sự kêu gọi trên trời, lòng ghen tị dưới đất sẽ mất đi quyền lực của nó.