Điều gì đã xảy ra với Hòm Giao Ước?

Trong lịch sử cứu chuộc của Đức Chúa Trời, có lẽ không có vật thể nào bí ẩn, linh thiêng và quyền năng như Hòm Giao Ước (Ark of the Covenant). Hòm không chỉ là một vật chứa bằng gỗ và vàng, mà là hiện thân của sự hiện diện (Shekinah) và giao ước của Đức Giê-hô-va với dân Y-sơ-ra-ên. Hành trình của nó từ núi Si-na-i đến đền thờ Sa-lô-môn, và cuối cùng là sự biến mất khỏi sử sách Kinh Thánh, để lại những câu hỏi lớn và những bài học thuộc linh sâu sắc cho mọi thế hệ Cơ Đốc nhân.

I. Hòm Giao Ước Là Gì? Sự Mô Tả và Ý Nghĩa Thần Học

Hòm Giao Ước được Đức Chúa Trời truyền lệnh làm ra rất chi tiết cho Mô-sê trên núi Si-na-i (Xuất Ê-díp-tô Ký 25:10-22). Về cấu tạo, đây là một cái hòm bằng gỗ si-tim, bọc vàng ròng cả trong lẫn ngoài. Kích thước khoảng 1.3m x 0.8m x 0.8m. Nắp hòm được gọi là **"Nắp Thi Ân"** (Mercy Seat) bằng vàng ròng, trên có hai chê-ru-bin bằng vàng đối diện nhau, xòe cánh che trên nắp. Chính nơi giữa hai chê-ru-bin này, Đức Chúa Trời hứa sẽ hiện diện và phán với Mô-sê (Xuất Ê-díp-tô Ký 25:22).

Bên trong Hòm đựng ba vật chứng tích quan trọng của giao ước:
1. Hai bảng đá chứa Mười Điều Răn (Phục Truyền Luật Lệ Ký 10:2) – Đại diện cho **luật pháp** và ý chỉ hoàn hảo của Đức Chúa Trời.
2. Một bình ma-na (Xuất Ê-díp-tô Ký 16:33-34) – Nhắc nhở về sự **chu cấp và nuôi dưỡng** kỳ diệu của Đức Chúa Trời trong đồng vắng.
3. Cây gậy trổ hoa của A-rôn (Dân Số Ký 17:10) – Biểu tượng của **quyền năng, sự sống lại và chức tế lễ** được Đức Chúa Trời lựa chọn.

Từ nguyên trong tiếng Hê-bơ-rơ, Hòm được gọi là **"Aron HaBrit"** (אֲרוֹן הַבְּרִית). "Aron" có nghĩa là rương, hòm, còn "Brit" nghĩa là giao ước. Danh xưng này nhấn mạnh bản chất của Hòm: nơi lưu giữ bằng chứng vật lý của giao ước Si-na-i giữa Đức Chúa Trời và dân Ngài.

II. Hành Trình Đầy Quyền Năng và Sự Thánh Khiết Tuyệt Đối

Hòm Giao Ước không phải là một vật trang trí tĩnh. Sự hiện diện của nó đi kèm với các phép lạ và sự đoán phạt, minh chứng cho sự thánh khiết tuyệt đối của Đức Chúa Trời.

Dẫn Đường Trong Đồng Vắng: Hòm đi trước dân Y-sơ-ra-ên trong hành trình, chỉ cho họ nơi nghỉ ngơi (Dân Số Ký 10:33).

Rẽ Sông Giô-đanh: Khi các thầy tế lễ khiêng Hòm bước xuống sông Giô-đanh, nước dừng lại chảy thành một đống, cho phép cả dân sự đi qua trên đất khô (Giô-suê 3:14-17). Điều này nhắc nhở phép lạ Biển Đỏ, khẳng định Đức Chúa Trời của giao ước vẫn đang đồng hành.

Đổ Thành Giê-ri-cô: Hòm được khiêng vòng quanh thành bảy ngày, và đến ngày thứ bảy, tường thành sụp đổ (Giô-suê 6:6-20). Quyền năng thuộc về Đức Chúa Trời, không thuộc về chiến thuật hay vũ khí của con người.

Sự Đoán Phạt Khủng Khiếp: Trong thời kỳ Hòm ở tại thành Phi-li-tin và tại Bết-sê-mết, hàng trăm người đã chết vì nhìn cách bất kính vào Hòm hoặc vì tò mò (I Sa-mu-ên 5-6). Sự kiện U-xa bị đánh chết vì đưa tay đỡ Hòm khi con bò vấp (II Sa-mu-ên 6:6-7) là một bài học bi thảm: sự thánh khiết của Đức Chúa Trời phải được tôn trọng theo đúng cách Ngài đã quy định. Từ "vấp" trong câu chuyện này (II Sa-mu-ên 6:6) trong tiếng Hê-bơ-rơ là **"shamal"**, có thể mang nghĩa trượt chân hoặc hất tung. Dù nguyên nhân là gì, phản ứng của U-xa xuất phát từ bản năng con người, không phải sự vâng lời theo mạng lệnh thần thượng (chỉ người Lê-vi mới được khiêng Hòm bằng đòn trên vai).

III. Đỉnh Cao và Sự Biến Mất: Những Sự Kiện Lịch Sử Theo Kinh Thánh

Hòm tìm được chỗ đứng cố định dưới thời vua Đa-vít và vua Sa-lô-môn. Sau khi vua Đa-vít đưa Hòm về Giê-ru-sa-lem trong sự vui mừng và thờ phượng (II Sa-mu-ên 6), vua Sa-lô-môn đã đặt Hòm vào **Nơi Chí Thánh** trong đền thờ vinh hiển mà ông xây cất (I Các Vua 8:1-9). Đây là thời kỳ vinh quang của vương quốc Y-sơ-ra-ên thống nhất.

Tuy nhiên, lịch sử sau đó trở nên u ám. Các vị vua phía bắc (Y-sơ-ra-ên) từ bỏ Giê-ru-sa-lem. Ngay cả các vua Giu-đa ở phía nam cũng nhiều lần thờ hình tượng. Sự hiện diện của Hòm trong đền thờ không đảm bảo cho sự trung tín của dân sự. Tiên tri Giê-rê-mi đã cảnh báo về một ngày họ sẽ không còn nhắc đến Hòm Giao Ước nữa (Giê-rê-mi 3:16).

Sự kiện cuối cùng được Kinh Thánh ghi lại: Sách II Các Vua 24-25 và II Sử Ký 36 thuật lại việc vua Nê-bu-cát-nết-sa của Ba-by-lôn hủy phá Giê-ru-sa-lem và đền thờ vào năm 586 TCN. Các vật dụng trong đền thờ bị cướp phá và mang về Ba-by-lôn. Tuy nhiên, điều đáng chú ý là Kinh Thánh không hề nhắc đến việc Hòm Giao Ước bị lấy đi. Danh sách các vật dụng bị cướp trong II Các Vua 25:13-17 và Giê-rê-mi 52:17-23 liệt kê rất chi tiết (cột đồng, biển đồng, chậu, nồi, v.v.) nhưng không thấy nhắc đến Hòm.

Các giả thuyết về số phận của Hòm:
1. Bị Phá Hủy hoặc Cướp Đi: Có thể nó đã bị phá hủy cùng đền thờ hoặc bị cướp đi nhưng không được ghi chép. Tuy nhiên, một vật quan trọng bậc nhất như vậy khó có thể bị bỏ sót trong biên niên sử.
2. Được Cất Giấu Theo Ý Chúa: Truyền thống Do Thái và một số văn bản ngoài Kinh Thánh (như sách Ma-ca-bê) gợi ý rằng tiên tri Giê-rê-mi hoặc những người trung tín đã cất giấu Hòm trước khi thành bị hủy phá. Sáng Thế Ký 49:10 và Ê-sai 39:6 được một số người giải nghĩa như lời tiên tri về sự biến mất tạm thời của Hòm.
3. Được Đưa Lên Thiên Đàng: Khải Huyền 11:19 mô tả: "Đền thờ Đức Chúa Trời bèn mở ra ở trên trời, hòm giao ước bày ra trong đền thờ Ngài." Điều này có thể mang ý nghĩa biểu tượng về sự ứng nghiệm của giao ước trong Đấng Christ, hoặc ám chỉ chính Hòm thật đang ở nơi thiên thượng.

Thực tế, Kinh Thánh im lặng. Sự im lặng này có lẽ có chủ đích thần học: Hòm, với tư cách là vật thể trung tâm của sự thờ phượng thời Cựu Ước, đã hoàn thành sứ mệnh chuẩn bị và nhường chỗ cho một thực tại vĩ đại hơn.

IV. Đấng Christ: Hòm Giao Ước Đích Thực và Sự Ứng Nghiệm Vĩnh Cửu

Đây là điểm then chốt cho Cơ Đốc nhân. Tân Ước mặc khải rằng mọi biểu tượng trong Cựu Ước đều tìm thấy sự ứng nghiệm trọn vẹn trong Chúa Giê-xu Christ.

Chúa Giê-xu là Hòm Giao Ước sống động:
- **Hai bảng đá (Luật Pháp):** Chúa Giê-xu là hiện thân của luật pháp, Ngài làm trọn luật pháp (Ma-thi-ơ 5:17). Ngài là **"Lời (Logos) đã trở nên xác thịt"** (Giăng 1:14).
- **Bình Ma-na:** Chúa Giê-xu tuyên bố: "Ta là bánh của sự sống... tổ phụ các ngươi đã ăn ma-na trong đồng vắng... còn đây là bánh từ trên trời xuống" (Giăng 6:48-51). Ngài là sự chu cấp thuộc linh đời đời.
- **Gậy A-rôn trổ hoa (Chức Tế Lễ và Sự Sống Lại):** Chúa Giê-xu là Thầy Tế Lễ Thượng Phẩm theo ban Mên-chi-xê-đéc đời đời (Hê-bơ-rơ 5:5-10). Sự sống lại của Ngài chứng minh quyền năng sự sống chiến thắng sự chết.

Quan Trọng Hơn, Ngài là chính Nắp Thi Ân: Trong tiếng Hê-bơ-rơ, từ "Nắp Thi Ân" là **"Kapporeth"** (כַּפֹּרֶת), xuất phát từ gốc **"Kaphar"** (כָּפַר) có nghĩa là "chuộc tội" hoặc "che đậy". Mỗi năm một lần, trong Ngày Chuộc Tội (Yom Kippur), thầy tế lễ thượng phẩm rảy huyết của sinh tế chuộc tội lên nắp thi ân để chuộc tội cho toàn dân (Lê-vi Ký 16:14-15). Sứ đồ Phao-lô tuyên bố: **"Đức Chúa Trời đã lập Ngài (Christ) làm nơi chuộc tội (propitiation)"** (Rô-ma 3:25). Từ "propitiation" trong tiếng Hy Lạp là **"hilasterion"** (ἱλαστήριον), chính là từ được dùng để dịch "Kapporeth" (Nắp Thi Ân) trong bản Bảy Mươi (bản dịch Cựu Ước sang tiếng Hy Lạp). Chúa Giê-xu chính là Nắp Thi Ân đời đời, nơi huyết của Ngài, Chiên Con của Đức Chúa Trời, được rảy ra một lần đủ cả để chuộc tội cho cả thế gian (Hê-bơ-rơ 9:11-14).

Sự kiện bức màn đền thờ, ngăn cách Nơi Thánh và Nơi Chí Thánh, bị xé ra làm đôi từ trên xuống dưới khi Chúa Giê-xu tắt hơi (Ma-thi-ơ 27:51), là dấu hiệu mạnh mẽ: nhờ sự chết chuộc tội của Đấng Christ, con đường vào sự hiện diện thánh khiết của Đức Chúa Trời đã được mở ra cho mọi người tin. Chúng ta không còn cần đến một Hòm Giao Ước vật chất trong một nơi chí thánh bằng đá nữa.

V. Ứng Dụng Thực Tiễn Cho Đời Sống Cơ Đốc Nhân Ngày Nay

Hành trình của Hòm Giao Ước dạy chúng ta những bài học thiết thực:

1. Tôn Trọng Sự Thánh Khiết của Đức Chúa Trời: Câu chuyện U-xa nhắc nhở chúng ta phải đến với Đức Chúa Trời theo cách Ngài đã định, chứ không theo ý tưởng hay sự thuận tiện của mình. Ngày nay, chúng ta đến với Chúa qua Con Đường duy nhất là Chúa Giê-xu Christ (Giăng 14:6), bằng đức tin và tấm lòng thờ phượng trong lẽ thật.

2. Để Sự Hiện Diện của Chúa Dẫn Dắt: Như Hòm đi trước dân Y-sơ-ra-ên, Cơ Đốc nhân được Thánh Linh của Đấng Christ hướng dẫn (Rô-ma 8:14). Chúng ta cần nhạy bén để nhận biết và vâng theo sự dẫn dắt của Ngài trong mọi quyết định cuộc đời.

3. Giao Ước Mới Trong Lòng, Không Trên Bảng Đá: Sứ đồ Phao-lô gọi chúng ta là "bức thơ của Đấng Christ... viết không bằng mực, nhưng bằng Thánh Linh của Đức Chúa Trời hằng sống, không trên bảng đá, nhưng trên bảng thịt, tức là trên lòng" (II Cô-rinh-tô 3:3). Luật pháp của Đức Chúa Trời giờ đây phải được ghi khắc trong tấm lòng chúng ta, điều khiển từ bên trong bởi Thánh Linh.

4. Tìm Kiếm Vinh Hiển Thuộc Linh, Không Phải Vật Thể: Sự mất tích của Hòm Giao Ước dạy chúng ta đừng tôn thờ các biểu tượng tôn giáo, nghi lễ hay địa điểm. Đấng Christ là trung tâm. Sự thờ phượng "trong tâm thần và lẽ thật" (Giăng 4:23-24) quan trọng hơn mọi đền thờ vật chất.

5. Sống Với Sự Tin Quyết Rằng Mình Được Che Phủ Bởi "Nắp Thi Ân": Mỗi ngày, chúng ta có thể bước đi trong sự tự do và bình an, biết rằng tội lỗi mình đã được chuộc bởi huyết báu của Chúa Giê-xu trên thập tự giá. Chúng ta không còn sợ hãi sự đoán phạt, vì đã được xưng công bình nhờ đức tin nơi Đấng Christ (Rô-ma 5:1).

Kết Luận

Số phận vật lý của Hòm Giao Ước có thể mãi là một bí ẩn khêu gợi trí tò mò của nhân loại. Nhưng đối với Cơ Đốc nhân, bí ẩn lớn hơn và vinh hiển hơn đã được bày tỏ: **Đức Chúa Trời không còn ngự trong đền tạm bằng tay người làm ra nữa.** Ngài đã trở nên xác thịt trong Chúa Giê-xu Christ. Ngài ngự trong lòng của mỗi tín hữu qua Đức Thánh Linh (I Cô-rinh-tô 3:16). Hòm Giao Ước vĩ đại nhất không nằm trong một ngôi đền bí mật nào trên đất, mà là Đấng Christ sống trong chúng ta, hy vọng của sự vinh hiển (Cô-lô-se 1:27).

Thay vì mải mê tìm kiếm một vật thể chứa đựng giao ước cũ, chúng ta được mời gọi sống và rao truyền về Giao Ước Mới trong huyết của Chúa Giê-xu – một giao ước vĩnh cửu, hoàn hảo và đầy ân điển, đặt nền tảng trên sự hi sinh của chính Con Một Đức Chúa Trời.

"Phước cho những kẻ rửa áo mình trong huyết Chiên Con, đặng được phép đến nơi cây sự sống và bởi các cửa vào trong thành." (Khải Huyền 22:14)