Hồi giáo Sunni là gì?

Trong hành trình đức tin và nghiên cứu Lời Chúa, việc hiểu biết về các tôn giáo và hệ tư tưởng khác là điều cần thiết, không phải để dung hòa chân lý, mà để chúng ta có thể "biết rõ sự thật, và sự thật sẽ buông tha các ngươi" (Giăng 8:32) và để "dùng lòng nhơn từ, kính sợ mà trả lời cho mỗi người" (1 Phi-e-rơ 3:15). Hồi giáo Sunni, nhánh lớn nhất của Hồi giáo, chiếm khoảng 85-90% tín đồ Muslim toàn cầu, đại diện cho một thế giới quan và hệ thống cứu rỗi hoàn toàn khác biệt với Tin Lành dựa trên Kinh Thánh. Bài viết này nhằm mục đích tìm hiểu Sunni Islam một cách khách quan dưới ánh sáng của Lời Chúa, giúp tín hữu Cơ Đốc có sự hiểu biết rõ ràng, từ đó củng cố đức tin cá nhân và có thái độ phù hợp trong việc làm chứng về Tin Lành cứu rỗi duy nhất trong Đấng Christ.

Sự phân chia giữa Sunni và Shia (Shiite) bắt nguồn từ cuộc tranh cãi kế vị sau khi nhà tiên tri Muhammad qua đời năm 632 SCN. Nhóm Sunni (từ "Ahl al-Sunnah" - người theo truyền thống của Nhà tiên tri) tin rằng người kế vị (Caliph) phải được cộng đồng lựa chọn dựa trên công đức. Ba vị Caliph đầu tiên là Abu Bakr, Umar, và Uthman được họ công nhận. Trong khi đó, nhóm Shia (từ "Shiat Ali" - phe của Ali) tin rằng quyền lãnh đạo phải thuộc về dòng dõi gia đình Muhammad, cụ thể là Ali ibn Abi Talib (em họ và là con rể của Muhammad) và các hậu duệ của ông.

Sự kiện này nhắc chúng ta nhớ đến những tranh cãi về quyền lực và sự kế vị trong lịch sử loài người. Tuy nhiên, Kinh Thánh chỉ ra một con đường khác: sự lãnh đạo thuộc linh thật sự đến từ sự khiêm nhường và phục vụ, như Chúa Giê-xu dạy: "Song trong các ngươi thì không như vậy; trái lại, hễ ai muốn làm lớn trong các ngươi, thì sẽ làm đầy tớ; còn ai trong các ngươi muốn làm đầu, thì sẽ làm tôi mọi cho mọi người. Vì Con người đã đến không phải để người ta hầu việc mình, song để hầu việc người ta, và phó sự sống mình làm giá chuộc cho nhiều người" (Mác 10:43-45). Quyền lãnh đạo tối cao thuộc về Đấng Christ, là "Đầu của Hội thánh" (Ê-phê-sô 5:23), không truyền qua dòng máu hay bầu cử, nhưng qua ân điển và chức vụ được Ngài thiết lập.

Giáo lý Sunni dựa trên sáu trụ cột đức tin (Iman) và năm trụ cột thực hành (Islam):

Sáu Trụ Cột Đức Tin:

• Tin vào Allah (Thượng Đế Duy Nhất).
• Tin vào các Thiên sứ (Malā'ikah).
• Tin vào các Sách Mặc Khải (Kinh Qur'an, Torah, Psalms, Phúc Âm - được tin là đã bị biến đổi).
• Tin vào các Nhà Tiên Tri (Rusul) từ A-đam đến Muhammad là "ấn niêm" (cuối cùng).
• Tin vào Ngày Phán Xét Cuối Cùng (Yawm al-Qiyāmah).
• Tin vào Định Mệnh (Qadar).

• Tuyên đọc Đức tin (Shahada): "Không có thần nào khác ngoài Allah, và Muhammad là sứ giả của Allah."
• Cầu nguyện mỗi ngày 5 lần (Salat).
• Bố thí (Zakat).
• Nhịn chay tháng Ramadan (Sawm).
• Hành hương về Mecca (Hajj).

Khi đối chiếu với giáo lý Kinh Thánh, chúng ta thấy những khác biệt căn bản và không thể dung hòa. Trụ cột đầu tiên của Sunni là sự tuyệt đối độc thần (Tawhid), phủ nhận hoàn toàn thần tính của Chúa Giê-xu và Đức Thánh Linh. Điều này trái ngược trực tiếp với mặc khải Tân Ước: "Vậy, hãy đi dạy dỗ muôn dân, hãy nhân danh Đức Cha, Đức Con, và Đức Thánh Linh mà làm phép báp-têm cho họ" (Ma-thi-ơ 28:19). Danh (ονομα - onoma) ở đây là số ít, chỉ về một Đức Chúa Trời duy nhất trong Ba Ngôi. Sứ đồ Giăng tuyên bố: "Ấy chính Ngài là Đức Chúa Trời chân thật và sự sống đời đời" (1 Giăng 5:20) về Chúa Giê-xu.

Việc xem Muhammad là nhà tiên tri cuối cùng và Kinh Qur'an là lời mặc khải hoàn hảo, cuối cùng thay thế Kinh Thánh, là điều Cơ Đốc nhân không thể chấp nhận. Hê-bơ-rơ 1:1-2 tuyên bố: "Đức Chúa Trời... trong những ngày sau rốt nầy, Ngài phán dạy chúng ta bởi Con Ngài... Con là sự chói sáng của sự vinh hiển Đức Chúa Trời và hình bóng của bổn thể Ngài." Sự mặc khải trọn vẹn và cuối cùng là trong Con Ngài, Chúa Cứu Thế Giê-xu, chứ không phải trong một nhà tiên tri nào khác sau Ngài.

Trong thần học Sunni, Isa (Jesus) được tôn kính như một nhà tiên trị vĩ đại, được sinh bởi nữ đồng trinh Maryam (Mary), thực hiện phép lạ, và sẽ trở lại vào ngày tận thế. Tuy nhiên, Ngài chỉ là một sứ giả của Allah, không phải là Con Đức Chúa Trời. Họ phủ nhận sự chết chuộc tội của Ngài trên thập tự giá (tin rằng ai đó đã bị đóng đinh thay cho Ngài), và do đó phủ nhận sự sống lại vinh hiển. Đây là điểm then chốt phân chia giữa một tôn giáo dựa trên luật lệ và công đức, với Tin Lành dựa trên ân điển và sự chuộc tội.

Kinh Thánh tuyên bố dứt khoát: "Chẳng có sự cứu rỗi trong đấng nào khác; vì ở dưới trời, chẳng có danh nào khác ban cho loài người, để chúng ta phải nhờ đó mà được cứu" (Công vụ 4:12). Danh Giê-xu (Ιησους - Iēsous) có nghĩa là "Giê-hô-va cứu rỗi". Sự cứu rỗi hoàn toàn dựa trên công trình đã hoàn thành của Ngài trên thập tự giá (Giăng 19:30), không phải dựa trên sự tuân giữ luật lệ. Từ ngữ Hy Lạp cho "ân điển" (χαρις - charis) nhấn mạnh đây là món quà nhưng không, không dựa trên việc làm (Ê-phê-sô 2:8-9). Trong khi hệ thống Sunni nhấn mạnh đến sự vâng phục luật lệ (Sharia) và cân đối công đức/tội lỗi để hy vọng được Allah thương xót vào Ngày Phán Xét, thì Phúc Âm tuyên bố sự tha thứ trọn vẹn và sự xưng công bình ngay lập tức cho ai tin nhận Chúa Giê-xu (Rô-ma 5:1).

Sunni Islam lấy bốn nguồn thẩm quyền chính: (1) Kinh Qur'an (lời mặc khải tối cao); (2) Sunnah (tập quán, lối sống của Muhammad); (3) Hadith (ghi chép về lời nói, hành động của Muhammad); (4) Ijma' (sự đồng thuận của các học giả) và Qiyas (suy luận tương tự). Điều này tạo nên một hệ thống luật pháp toàn diện (Sharia) chi phối mọi mặt đời sống.

Đối chiếu với Cơ Đốc giáo, thẩm quyền tối cao của chúng ta là Kinh Thánh Cựu Ước và Tân Ước, là Lời được Đức Chúa Trời hà hơi (2 Ti-mô-thê 3:16). Truyền thống và giáo hội có vai trò nhưng phải luôn phục dưới sự phán xét của Lời Chúa. Chúa Giê-xu quở trách những người "lấy điều răn của Đức Chúa Trời mà bỏ đi, để giữ lời truyền khẩu của loài người" (Mác 7:8). Trọng tâm của chúng ta là Đấng Christ, Lời đã trở nên xác thịt (Giăng 1:14), chứ không phải lời nói hay tập quán của một nhà lãnh đạo tôn giáo nào khác.

1. Củng Cố Nền Tảng Đức Tin Cá Nhân: Việc hiểu về Sunni Islam giúp chúng ta nhận rõ sự độc đáo và không thể thay thế của Phúc Âm. Hãy đào sâu vào sự hiểu biết về thần tính của Chúa Giê-xu, ý nghĩa của thập tự giá và sự sống lại. Nghiên cứu các lời tiên tri trong Cựu Ước về Đấng Mê-si (như Ê-sai 53) để thấy sự ứng nghiệm trọn vẹn nơi Chúa Giê-xu, khác với cách giải thích trong Hồi giáo.

2. Cầu Nguyện Với Sự Hiểu Biết và Yêu Thương: Hãy cầu nguyện cho những người bạn, người láng giềng theo Sunni. Cầu xin Chúa mở mắt tâm linh họ để nhận biết Chúa Giê-xu là "đường đi, lẽ thật, và sự sống" (Giăng 14:6). Cầu nguyện với tấm lòng yêu thương, nhớ rằng họ cũng là những người đang tìm kiếm Đức Chúa Trời, dù chưa gặp được Ngài trong Đấng Christ.

3. Làm Chứng Cách Khôn Ngoan và Tế Nhị: Khi đối thoại, hãy tập trung vào con người và công việc của Chúa Giê-xu, thay vì tranh cãi về tiên tri hay kinh sách. Sử dụng "Phúc Âm của Giăng" để giới thiệu về Chúa Giê-xu, vì sách này nhấn mạnh thần tính của Ngài (Logos - Ngôi Lời). Hãy sống đời sống yêu thương, thánh khiết và đầy hy vọng như một bằng chứng sống về quyền năng biến đổi của Chúa Giê-xu (Ma-thi-ơ 5:16).

4. Phân Biệt Rõ Ràng Giữa Văn Hóa và Tôn Giáo: Hãy nhạy bén với văn hóa và phong tục của người Sunni, phân biệt điều nào thuộc về tôn giáo và điều nào thuộc về văn hóa. Yêu thương và tôn trọng con người không có nghĩa là chấp nhận giáo lý sai lầm. Chúng ta có thể xây dựng tình bạn chân thành trong khi vẫn trung thành với lẽ thật của Phúc Âm.

5. Trân Quý và Gìn Giữ Sự Tự Do Trong Ân Điển: Hiểu về hệ thống luật pháp và công đức của Sunni càng khiến chúng ta cảm tạ Chúa vì sự tự do trong ân điển. "Ấy vậy, hiện nay chẳng còn có sự đoán phạt nào cho những kẻ ở trong Đức Chúa Jêsus Christ" (Rô-ma 8:1). Hãy sống trong sự tự do đó, không phải để phóng túng, nhưng để phục vụ Chúa và người lân cận bằng tình yêu thương.

Hồi giáo Sunni là một hệ thống tôn giáo nghiêm túc, có cấu trúc chặt chẽ và lôi cuốn hàng tỷ người. Tuy nhiên, dưới ánh sáng Kinh Thánh, đó vẫn là một con đường dựa trên nỗ lực tự cứu của con người, thiếu vắng sự đảm bảo cứu rỗi và quan trọng nhất, phủ nhận Chúa Giê-xu Christ là Con Đức Chúa Trời và Cứu Chúa duy nhất. Là những người đã kinh nghiệm ân điển kỳ diệu, chúng ta được kêu gọi để vừa giữ vững lẽ thật không thỏa hiệp, vừa bày tỏ tình yêu thương của Đấng Christ đối với những linh hồn đang lạc lối. Hãy để đời sống chúng ta là bức thư sống động về Đấng Christ (2 Cô-rinh-tô 3:3), và luôn sẵn sàng "trả lời mọi kẻ hỏi lẽ về sự trông cậy trong anh em, với sự nhu mì và kính sợ" (1 Phi-e-rơ 3:15). Sự cứu rỗi vẫn chỉ có trong Danh Giê-xu mà thôi.