Chúa có phải là một người không?

Trong lịch sử tư tưởng nhân loại, không có câu hỏi nào sâu sắc hơn về bản thể của Đấng Tạo Hóa. “Chúa có phải là một người không?” là một vấn đề vừa đơn giản vừa phức tạp, đụng chạm đến cốt lõi của niềm tin Cơ Đốc. Bài viết này sẽ khảo sát Kinh Thánh cách toàn diện để đưa ra câu trả lời rõ ràng, đồng thời giúp người đọc hiểu thêm về mầu nhiệm Đức Chúa Trời và Đấng Christ.

Trước hết, chúng ta cần phân biệt hai thuật ngữ. Trong ngôn ngữ thông thường, “Chúa” thường được dùng để chỉ Đức Chúa Trời – Đấng Sáng Tạo vũ trụ và muôn loài. Ngài là Đấng tự hữu, vô thủy vô chung, vô hạn, toàn tri, toàn năng, và hiện hữu khắp nơi. Trong khi đó, “người” (con người) là tạo vật do Đức Chúa Trời dựng nên (Sáng thế ký 1:26-27), có thân thể vật chất và linh hồn, nhưng bị giới hạn bởi không gian, thời gian, sự hiểu biết và sức mạnh.

Như vậy, về bản chất, Đức Chúa Trời không phải là một con người, bởi Ngài vượt trên mọi tạo vật. Tuy nhiên, Kinh Thánh cũng tiết lộ một mầu nhiệm lớn: Ngôi Hai của Ba Ngôi Đức Chúa Trời, tức Chúa Giê-xu Christ, đã “trở nên xác thịt” (Giăng 1:14), nghĩa là mang lấy bản tính con người trọn vẹn. Vì thế, để trả lời câu hỏi “Chúa có phải là một người không?”, chúng ta cần phân biệt giữa Ba Ngôi: Đức Chúa Cha, Đức Chúa Con, và Đức Thánh Linh.

Kinh Thánh xác quyết rõ ràng về bản thể thiêng liêng của Đức Chúa Trời. Trong Giăng 4:24, Chúa Giê-xu phán: “Đức Chúa Trời là thần, nên ai thờ lạy Ngài thì phải lấy tâm thần và lẽ thật mà thờ lạy.” Câu này dùng từ Hy Lạp pneuma (πνεῦμα) để chỉ “thần” – một thực thể phi vật chất. Tương tự, 1 Ti-mô-thê 6:15-16 mô tả Đức Chúa Trời là “Vua của mọi vua, Chúa của mọi chúa, một mình Ngài có sự bất tử, ở nơi sự sáng không thể đến gần được, chẳng người nào từng thấy Ngài, và cũng chẳng ai có thể thấy được.”

Cựu Ước cũng khẳng định điều này. Dân số ký 23:19 ghi: “Đức Chúa Trời chẳng phải là người để nói dối, cũng chẳng phải con loài người để hối cải. Điều Ngài đã nói, Ngài há chẳng làm ư? Điều Ngài đã phán, Ngài há chẳng thực hiện sao?” Ê-sai 55:8-9: “Đức Giê-hô-va phán: Ý tưởng ta chẳng phải ý tưởng các ngươi, đường lối các ngươi chẳng phải đường lối ta. Vì các từng trời cao hơn đất bao nhiêu, thì đường lối ta cao hơn đường lối các ngươi, ý tưởng ta cao hơn ý tưởng các ngươi bấy nhiêu.”

Những câu Kinh Thánh này cho thấy Đức Chúa Trời hoàn toàn khác biệt với loài người. Ngài không bị hạn chế bởi thân xác, không thay đổi như con người, và không thể bị hiểu lầm là một con người vĩ đại. Do đó, Cha Thiên Thượng (Đức Chúa Cha) không phải là một người.

Kinh Thánh Tân Ước giới thiệu một chân lý đáng kinh ngạc: Ngôi Lời (Logos), vốn là Đức Chúa Trời, đã trở nên xác thịt. Giăng 1:1,14: “Ban đầu có Ngôi Lời, Ngôi Lời ở cùng Đức Chúa Trời, và Ngôi Lời là Đức Chúa Trời... Ngôi Lời đã trở nên xác thịt, ở giữa chúng ta, đầy ơn và lẽ thật; chúng ta đã ngắm xem vinh hiển của Ngài, thật như vinh hiển của Con một đến từ nơi Cha.”

Từ “xác thịt” (Hy Lạp: sarx) chỉ bản chất con người yếu đuối, vật chất. Như vậy, Chúa Giê-xu Christ vốn có thần tính trọn vẹn (là Đức Chúa Trời) nhưng trong thời điểm nhập thể, Ngài cũng mang nhân tính trọn vẹn (là con người). Phi-líp 2:6-8 giải thích: “Ngài vốn có hình Đức Chúa Trời, nhưng chẳng coi sự bình đẳng với Đức Chúa Trời là sự nên nắm giữ; chính Ngài đã tự bỏ mình đi, lấy hình tôi tớ và trở nên giống loài người; hiện ra như một người, Ngài tự hạ mình, vâng phục cho đến chết, thậm chí chết trên cây thập tự.”

Thư Hê-bơ-rơ nhấn mạnh: “Vì con trẻ mà Ngài đã nhận lấy phần huyết thịt; vì thế, qua sự chết, Ngài đã hủy diệt kẻ cầm quyền sự chết, là ma quỷ, và giải thoát những người vì sợ chết mà cả đời làm tôi mọi.” (Hê-bơ-rơ 2:14-15). Và: “Vì Ngài không phải là vị thầy tế lễ không thể thông cảm với những sự yếu đuối của chúng ta, nhưng Ngài đã bị cám dỗ trong mọi phương diện giống như chúng ta, song không phạm tội.” (Hê-bơ-rơ 4:15).

Chúa Giê-xu Christ, với tư cách là Đức Chúa Trời và là Con Người, thỏa mãn cả hai phương diện: Ngài là Chúa (Kyrios) và cũng là người. Tuy nhiên, chúng ta cần hiểu rằng Ngài không phải chỉ là một người bình thường; Ngài là Đức Chúa Trời mặc lấy nhân tính, không mất đi thần tính.

Đôi khi Cựu Ước mô tả Đức Giê-hô-va hiện ra trong hình dạng con người (ví dụ Sáng thế ký 18:1-33 – ba người khách đến thăm Áp-ra-ham, trong đó có Đức Giê-hô-va). Những hiện tượng này được gọi là “theophany” (sự hiện ra của Đức Chúa Trời). Chúng không có nghĩa Đức Chúa Trời là một con người, mà chỉ là cách Ngài tạm thời mặc lấy hình dạng để giao tiếp với con người, thường là để báo trước sự nhập thể của Đấng Christ. Trong các hiện ra đó, Đức Chúa Trời vẫn giữ nguyên bản thể thiêng liêng, nhưng dùng một hình dạng hữu hình.

Đặc biệt, có những đoạn như Ê-xê-chi-ên 1:26-28 mô tả hình dạng giống như người trên ngai, nhưng đó là cách diễn tả biểu tượng chứ không phải khẳng định Đức Chúa Trời có thân thể vật lý. Kinh Thánh luôn nhấn mạnh rằng Đức Chúa Trời là thần, không có hình dạng cố định và không thể bị con người nhìn thấy trực tiếp (Xuất Ê-díp-tô ký 33:20; Giăng 1:18).

Việc Chúa Giê-xu mang lấy bản chất con người không phải ngẫu nhiên, mà là kế hoạch cứu chuộc của Đức Chúa Trời. Hê-bơ-rơ 2:17 giải thích: “Vì vậy, Ngài phải giống như anh em mọi mặt, để trở nên thầy tế lễ thượng phẩm đầy lòng thương xót và trung tín trong sự phục vụ Đức Chúa Trời, hầu chuộc tội cho dân.” Chỉ một Đấng vừa là Đức Chúa Trời vừa là người mới có thể đứng giữa Đức Chúa Trời thánh khiết và con người tội lỗi, chịu hình phạt thay và đắc thắng sự chết.

Một số lý do cụ thể:

• Để chết thay cho tội lỗi của chúng ta: Một người phải chết thay cho người, nhưng chỉ có Đấng vô tội mới có giá trị vô hạn. Chúa Giê-xu vừa là người thật (có thể đại diện loài người), vừa là Đức Chúa Trời (có giá trị vô hạn) nên sự chết của Ngài đủ để chuộc tội cho cả nhân loại (Rô-ma 5:15-19).
• Để thông cảm với những yếu đuối của chúng ta: Vì Ngài đã trải qua đời sống con người, Ngài hiểu rõ những thử thách, cám dỗ, đau khổ của chúng ta (Hê-bơ-rơ 4:15).
• Để phá hủy quyền lực của ma quỷ và sự chết: Qua sự sống lại, Ngài đã chiến thắng tội lỗi và sự chết (Hê-bơ-rơ 2:14).
• Để làm Gương Mẫu: Ngài cho chúng ta thấy đời sống hoàn hảo và cách vâng phục Đức Chúa Trời (1 Phi-e-rơ 2:21).

Chân lý “Chúa không phải là một người, nhưng đã trở nên người trong Đấng Christ” mang đến nhiều bài học thiết thực:

a. Thờ Phượng Trong Tâm Thần và Lẽ Thật: Vì Đức Chúa Trời là thần, chúng ta thờ phượng Ngài không bị ràng buộc bởi địa điểm hay nghi lễ bề ngoài, nhưng bằng tấm lòng chân thật và sự hiểu biết Lời Ngài (Giăng 4:24).

b. Cảm Nhận Tình Yêu Của Đức Chúa Trời: “Đức Chúa Trời yêu thương thế gian, đến nỗi đã ban Con Một của Ngài...” (Giăng 3:16). Việc Chúa Giê-xu từ bỏ vinh quang thiên đàng để trở nên người, chịu khổ hình vì chúng ta, là bằng chứng vĩ đại nhất của tình yêu thương. Chúng ta có thể tin cậy Ngài hoàn toàn.

c. Đến Gần Ngôi Ân Điển Cách Dạn Dĩ: Vì Chúa Giê-xu đã từng là người và hiểu rõ chúng ta, chúng ta có thể đến với Ngài trong mọi hoàn cảnh, dâng lên những lời cầu nguyện, nỗi lo lắng, tội lỗi, và Ngài sẽ thương xót giúp đỡ (Hê-bơ-rơ 4:16).

d. Làm Chứng Cho Người Khác: Khi giới thiệu Chúa Giê-xu, chúng ta có thể giải thích rằng Đức Chúa Trời vĩ đại đã đến thế gian như một con người thật, sống, chết, và sống lại để cứu chúng ta. Điều này khác hẳn với các tôn giáo khác – không phải con người tìm cách lên trời, mà là Đức Chúa Trời giáng trần để tìm và cứu con người.

e. Tránh Các Lạc Giáo: Có những giáo phái phủ nhận thần tính của Chúa Giê-xu (cho rằng Ngài chỉ là người), hoặc phủ nhận nhân tính (cho rằng Ngài chỉ có vẻ bề ngoài). Kinh Thánh dạy cả hai bản tính trọn vẹn. Chúng ta phải giữ vững đức tin chân chính.

Vậy, trả lời cho câu hỏi “Chúa có phải là một người không?”: Đức Chúa Trời (Cha, Con, Thánh Linh) trong bản thể nguyên thủy không phải là một con người; Ngài là Thần, siêu việt trên mọi tạo vật. Tuy nhiên, trong kế hoạch cứu rỗi, Ngôi Hai – Chúa Giê-xu Christ – đã vui lòng mặc lấy bản tính con người, trở nên giống chúng ta mọi đàng (ngoại trừ tội lỗi). Ngài vừa là Đức Chúa Trời trọn vẹn vừa là người trọn vẹn. Do đó, khi chúng ta nói “Chúa Giê-xu”, chúng ta đang nói đến Đức Chúa Trời nhập thể, Đấng duy nhất có thể cầu nối giữa trời và đất.

Mầu nhiệm này vượt quá trí hiểu loài người, nhưng chúng ta có thể tin nhận và trải nghiệm tình yêu của Ngài mỗi ngày. Xin cho chúng ta luôn tôn thờ Đấng Thánh khiết, đồng thời cảm tạ Chúa Giê-xu vì đã hạ mình làm người để cứu chúng ta.