Các Lời Tiên Tri Trong Cựu Ước Về Sự Xuất Hiện Của Đấng Mê-si
Kinh Thánh Cựu Ước không phải là một bộ sách độc lập, mà là phần mở đầu hùng hồn và đầy hứa hẹn cho câu chuyện cứu rỗi được hoàn tất trong Tân Ước. Như chính Chúa Giê-xu đã dạy, Ngài là trung tâm điểm của toàn bộ Lời Đức Chúa Trời (Lu-ca 24:27, 44). Việc nghiên cứu các lời tiên tri về Đấng Christ (Mê-si) trong Cựu Ước không chỉ là một cuộc hành trình học thuật, mà là một cuộc gặp gỡ với sự trung tín và chủ đích vĩ đại của Đức Chúa Trời. Bài viết này sẽ khảo sát một cách có hệ thống các lời tiên tri trực tiếp, các biểu tượng (symbols), và các hình bóng (types) trong Cựu Ước chỉ về Đấng Mê-si, cùng với ý nghĩa và ứng dụng thiết thực cho đời sống Cơ Đốc nhân ngày nay.
Ngay sau khi tội lỗi xâm nhập vào thế gian, Đức Chúa Trời đã ban lời hứa đầu tiên, được các nhà thần học gọi là Protoevangelium (Tin Lành đầu tiên).
Sáng-thế Ký 3:15 chép: "Ta sẽ làm cho mày cùng người nữ, dòng dõi mày cùng dòng dõi người nữ nghịch thù nhau. Người sẽ giày đạp đầu mày, còn mày sẽ cắn gót chân người." Tại đây, từ "dòng dõi người nữ" (tiếng Hê-bơ-rơ: zera‘, זֶרַע) không chỉ nói chung về nhân loại, mà ám chỉ một Đấng Cứu Thế cá biệt sẽ xuất hiện từ một người nữ, đánh bại hoàn toàn con rắn (Sa-tan). Lời tiên tri này thiết lập chủ đề "cuộc chiến và chiến thắng" xuyên suốt Kinh Thánh, được ứng nghiệm trọn vẹn trong sự chết và sống lại của Chúa Giê-xu Christ (Rô-ma 16:20).
Lời hứa này sau đó được thu hẹp lại qua các tuyển dân: từ A-đam đến Sết, đến Nô-ê, rồi đặc biệt đến Áp-ra-ham trong Sáng-thế Ký 12:3, 22:18: "Và các chi tộc nơi thế gian sẽ nhờ ngươi mà được phước." Giao ước với Áp-ra-ham hứa rằng một "dòng dõi" đặc biệt (Ga-la-ti 3:16 giải thích là chính Chúa Christ) sẽ là nguồn phước cho muôn dân. Tiếp theo, lời hứa được truyền đến Y-sác, Gia-cốp (Sáng 28:14), và đặc biệt qua Giu-đa trong Sáng-thế Ký 49:10: "Cây phủ việt chẳng hề dời khỏi Giu-đa... cho đến chừng Đấng Si-lô hiện tới, và các dân vâng phục Đấng đó." Từ "Si-lô" (Shiloh) có thể mang nghĩa "Đấng được sai đến" hoặc "Đấng Thuộc Về Ngài", chỉ về một Vua đến từ chi phái Giu-đa, sẽ cai trị muôn dân.
Trải dài qua các sách tiên tri, hình ảnh về Đấng Mê-si ngày càng rõ nét với những chi tiết cụ thể đáng kinh ngạc.
1. Nơi Chốn và Cách Thức Giáng Sinh:
Mi-chê 5:2 tiên tri cách rõ ràng: "Hỡi Bết-lê-hem Ép-ra-ta... từ nơi ngươi sẽ ra cho ta một Đấng cai trị trong Y-sơ-ra-ên; gốc tích của Ngài bởi từ đời xưa, từ trước vô cùng." Bết-lê-hem là một thành nhỏ, không đáng kể, nhưng chính nơi đây Đấng Mê-si vĩnh cửu (có gốc tích từ đời xưa) sẽ giáng sinh. Lời tiên tri này được ứng nghiệm chính xác trong Ma-thi-ơ 2:1-6.
Ê-sai 7:14 tiên tri về cách thức giáng sinh kỳ diệu: "Nầy, một gái đồng trinh sẽ chịu thai, sanh ra một trai, và sẽ đặt tên là Em-ma-nu-ên." Từ "đồng trinh" trong tiếng Hê-bơ-rơ (‘almâh, עַלְמָה) chỉ một thiếu nữ trẻ tuổi trong độ tuổi có thể kết hôn, thường mang nghĩa trinh nữ. Sứ đồ Ma-thi-ơ, dưới sự soi dẫn của Đức Thánh Linh, đã trích dẫn câu này và dùng từ Hy Lạp parthenos (παρθένος), nghĩa rõ ràng là "trinh nữ", để chứng minh Chúa Giê-xu ứng nghiệm lời tiên tri này (Ma-thi-ơ 1:22-23).
2. Thân Vị và Chức Vụ Của Đấng Mê-si:
Ê-sai 9:5-6 là một trong những phân đoạn vĩ đại nhất: "Vì có một con trẻ sanh cho chúng ta... Ngài sẽ được xưng là... Đấng Mạnh sức, Cha Đời Đời, Chúa Bình An." Tại đây, Đấng Mê-si được mô tả vừa là "con trẻ" (nhân tính), vừa là "Đức Chúa Trời quyền năng, Cha đời đời" (thần tính). Ngài là Đấng Mê-si thần-nhân, mang đến một vương quốc công bình và hòa bình vĩnh cửu.
Thi Thiên 110:1 cho thấy chức vụ tể trị và thầy tế lế của Đấng Mê-si: "Đức Giê-hô-va phán cùng Chúa tôi rằng: Hãy ngồi bên hữu ta, Cho đến chừng nào ta đặt kẻ thù nghịch ngươi làm bệ chân ngươi." Chúa Giê-xu đã trưng dẫn Thi thiên này để chứng minh Ngài không chỉ là con vua Đa-vít, mà còn là Chúa của Đa-vít (Ma-thi-ơ 22:41-45).
3. Sự Thương Khó, Chết Và Sống Lại Của Đấng Mê-si:
Điều đặc biệt là Cựu Ước không chỉ nói về một Đấng Mê-si vinh hiển, mà còn mô tả chi tiết về một Đấng Tôi Tớ chịu thương khó. Ê-sai 53 là chương kinh thánh đáng kinh ngạc, tiên tri cách sống động về sự thương khó thay thế của Đấng Mê-si:
- Ngài bị khinh dể, chán bỏ (c.3).
- Ngài gánh vác sự đau ốm và sự đau đớn của chúng ta (c.4).
- Ngài bị vì tội lỗi chúng ta mà bị thương, bị đập (c.5).
- Đức Giê-hô-va đã làm cho tội lỗi của hết thảy chúng ta đều chất trên Ngài (c.6).
- Ngài bị hiếp, nhưng không hề mở miệng (c.7).
- Ngài bị chôn với kẻ giàu (c.9).
- Ngài sẽ thấy dòng dõi mình, và sống lâu ngày (c.10 - ám chỉ sự sống lại).
Thi Thiên 22 là một bản mô tả tiên tri bằng thơ về sự chết trên thập tự giá, dù thập tự giá chưa hề tồn tại trong thời Cựu Ước:
"Đức Chúa Trời tôi ôi!... lời tôi kêu cầu chẳng đến nỗi được nghe... Chúng nó đã đào lỗ cho tay chơn tôi" (c.1, 16) – mô tả cảm giác bị Đức Chúa Trời lìa bỏ và việc đóng đinh.
"Chúng nó chia nhau áo xống tôi, Bắt thăm về chiếc áo dài tôi" (c.18) – ứng nghiệm trọn vẹn trong Giăng 19:23-24.
Ngoài lời tiên tri trực tiếp, Cựu Ước còn đầy dẫy những hình bóng (types) – những con người, sự kiện, hay thể chế được Đức Chúa Trời sắp đặt để báo trước về Đấng Christ.
1. Các Nhân Vật Tiêu Biểu:
- A-đam: Là "hình bóng của Đấng phải đến" (Rô-ma 5:14). A-đam thứ nhất đem sự chết, A-đam thứ hai (Christ) đem sự sống.
- Môi-se: Là tiên tri và người giải cứu dân sự khỏi ách nô lệ, hình bóng về Đấng Christ là Đấng Tiên Tri và Đấng Giải Cứu vĩ đại (Phục-truyền 18:15, Công vụ 3:22).
- Giô-sép: Bị anh em phản bội, chịu đau khổ, rồi được tôn cao để cứu nhiều người – một hình bóng đẹp đẽ về Chúa Giê-xu.
- Đa-vít: Vị vua được xức dầu, chiến thắng kẻ thù (Gô-li-át), và là tác giả các Thi thiên về Đấng Mê-si. Chúa Giê-xu là "Con vua Đa-vít" và cũng là "Chúa của Đa-vít".
- Giô-na: Ở trong bụng cá ba ngày ba đêm, hình bóng về sự chết và sống lại của Chúa Christ sau ba ngày (Ma-thi-ơ 12:40).
2. Hệ Thống Tế Lễ Và Các Nghi Lễ:
Cả hệ thống tế lễ tại đền tạm và đền thờ là một bài học đối chiếu về sự cứu rỗi. Con sinh tế phải không tì vết, bị giết thay cho tội lỗi của người dâng, máu nó được rưới để chuộc tội (Lê-vi Ký 17:11). Đây là hình bóng rõ rệt về Chúa Giê-xu, "Chiên Con của Đức Chúa Trời, là Đấng cất tội lỗi thế gian đi" (Giăng 1:29), đổ huyết ra một lần đủ cả (Hê-bơ-rơ 9:12).
Thầy Tế Lễ Thượng Phẩm vào nơi chí thánh mỗi năm một lần với huyết của con sinh tế, hình bóng về Chúa Giê-xu là Thầy Tế Lễ Thượng Phẩm trọn vẹn, dâng chính mình Ngài làm tế lễ, và vào chính trong nơi thánh trên trời (Hê-bơ-rơ 9:11-12, 24).
Đây là một trong những lời tiên tri chính xác nhất và gây kinh ngạc nhất: Lời tiên tri 70 tuần lễ của Đa-ni-ên (Đa-ni-ên 9:24-27). Lời tiên tri này cho một khung thời gian cụ thể từ khi có lệnh tái lập thành Giê-ru-sa-lem cho đến khi Đấng Mê-si bị trừ đi. "70 tuần lễ" (70 x 7 = 490 năm) được các nhà giải kinh hiểu là 490 năm theo lịch tiên tri (một năm = 360 ngày). Lệnh tái lập thành (năm 445 TCN, theo Nê-hê-mi 2:1-8) đến khi Đấng Mê-si bị trừ đi (sự chết của Chúa Giê-xu) được tính toán trùng khớp một cách lạ lùng vào khoảng năm 33 SCN, ứng với sự kiện Chúa Giê-xu khải hoàn vào thành Giê-ru-sa-lem và bị đóng đinh sau đó. Lời tiên tri này không chỉ xác nhận thời điểm, mà còn khẳng định mục đích chức vụ của Đấng Mê-si: "để chấm dứt sự phạm pháp, để trừ tội lỗi, để làm sạch gian ác, để đem sự công bình đời đời vào" (c.24).
Việc nghiên cứu các lời tiên tri về Đấng Christ không chỉ để thỏa mãn tri thức, mà phải dẫn đến sự biến đổi trong đời sống đức tin.
1. Củng Cố Nền Tảng Đức Tin: Sự ứng nghiệm chính xác của hàng trăm lời tiên tri trong một con người, Chúa Giê-xu thành Na-xa-rét, là bằng chứng hùng hồn nhất về nguồn gốc thần thượng của Kinh Thánh và thân vị của Ngài. Điều này củng cố đức tin chúng ta vững vàng trên Lời Đức Chúa Trời, ngay cả giữa những nghi ngờ của thời đại.
2. Hiểu Biết Toàn Diện Về Kinh Thánh: Khi đọc Cựu Ước qua lăng kính của Đấng Christ, chúng ta thấy sự hiệp nhất kỳ diệu của Kinh Thánh. Cựu Ước là lời hứa, Tân Ước là sự ứng nghiệm. Điều này giúp chúng ta tránh cách đọc Kinh Thánh rời rạc, và thay vào đó, thấy được bức tranh vĩ đại về chương trình cứu rỗi của Đức Chúa Trời.
3. Sống Với Niềm Hy Vọng Chắc Chắn: Nếu Đức Chúa Trời đã trung tín giữ những lời hứa về sự đến lần thứ nhất của Đấng Christ một cách chi tiết đến thế, chúng ta hoàn toàn có thể tin chắc rằng Ngài cũng sẽ giữ trọn những lời hứa về sự tái lâm của Chúa và sự sống đời đời cho những ai tin. Niềm hy vọng của chúng ta có nền tảng lịch sử vững chắc.
4. Cơ Sở Để Chia Sẻ Phúc Âm Hiệu Quả: Khi làm chứng về Chúa Giê-xu, chúng ta có thể bắt đầu từ Cựu Ước để cho thấy Ngài không phải là một nhân vật được dựng nên, mà là Đấng được hứa trước từ ngàn xưa, được mọi tiên tri làm chứng. Điều này đặc biệt hữu ích khi đối thoại với những người tin vào Kinh Thánh Cựu Ước như Do Thái giáo.
Từ Sáng-thế Ký đến Ma-la-chi, Cựu Ước là một bản hợp xướng vĩ đại với chủ đề chính là Đấng Mê-si. Các lời tiên tri trực tiếp, các hình bóng, và biểu tượng đều đồng thanh chỉ về Chúa Giê-xu Christ. Ngài là "dòng dõi người nữ" đạp nát đầu con rắn, là "Chiên Con" chịu giết thay tội chúng ta, là "Vua" đến từ dòng dõi Đa-vít, và là "Đấng Tôi Tớ" chịu thương khó của Ê-sai 53. Sự ứng nghiệm chính xác của những lời tiên tri này không phải là sự trùng hợp ngẫu nhiên, mà là bằng chứng sống động về sự tể trị tuyệt đối và tình yêu cứu chuộc của Đức Chúa Trời. Khi chúng ta đọc, nghiên cứu và suy ngẫm về những lời tiên tri này, lòng chúng ta được đốt cháy bởi lòng biết ơn sâu xa và đức tin vững vàng vào Chúa Cứu Thế của chúng ta, là Đấng đã đến, đã chết, đã sống lại, và sẽ trở lại. Nguyện xin sự hiểu biết này không dừng lại ở trí óc, mà thấm sâu vào tấm lòng, thúc đẩy chúng ta sống và rao truyền Danh Ngài.