Chúa Có Phản Đối Niềm Vui Thú Không?
Trong hành trình đức tin, nhiều Cơ Đốc nhân trung tín đôi khi vấp phải một câu hỏi sâu kín: “Liệu Đức Chúa Trời có muốn tôi được vui vẻ, hạnh phúc không? Hay Ngài chỉ muốn tôi nghiêm túc, khổ hạnh và từ bỏ mọi thú vui trần gian?” Câu hỏi này thường xuất phát từ việc quan sát một số giáo lý nhấn mạnh sự từ bỏ, hoặc từ việc đọc những lời cảnh báo trong Kinh Thánh về “sự vui sướng của đời nầy” (Lu-ca 8:14). Tuy nhiên, một nghiên cứu chuyên sâu dựa trên toàn bộ Kinh Thánh sẽ cho chúng ta một bức tranh cân bằng, phong phú và đầy hy vọng về ý muốn của Đức Chúa Trời dành cho niềm vui của con dân Ngài.
Trước hết, cần định nghĩa từ “niềm vui thú”. Trong tiếng Việt, từ này có thể mang sắc thái về những thú vui, khoái lạc thuộc thể. Trong nguyên văn Kinh Thánh, có nhiều từ khác nhau:
- **Tiếng Hê-bơ-rơ (Cựu Ước):** `śimḥâ` (שִׂמְחָה) - chỉ niềm vui, sự vui mừng, hân hoan, thường gắn với Đức Chúa Trời là nguồn cội.
- **Tiếng Hy Lạp (Tân Ước):** `chara` (χαρά) - niềm vui thuộc linh, sâu sắc; `euphrainō` (εὐφραίνω) - vui vẻ, hưởng thụ (có thể trong bối cảnh thuộc thể lành mạnh).
Điểm mấu chốt không nằm ở bản thân cảm giác vui thích, mà ở nguồn gốc, đối tượng, giới hạn và mục đích của niềm vui đó. Chúng ta sẽ cùng khảo sát Kinh Thánh để tìm câu trả lời.
Ngay từ Cựu Ước, chúng ta thấy Đức Chúa Trời không phải là một Đấng khắc khổ. Ngài tạo dựng một thế giới đầy màu sắc, hương vị, âm thanh và vẻ đẹp cho con người hưởng dụng.
- Sự Sáng Tạo và Lời Phán: Sau mỗi ngày sáng tạo, Đức Chúa Trời đều thấy điều Ngài làm là “good” (tốt lành). Đỉnh điểm, sau khi tạo dựng con người, Ngài thấy mọi sự “very good” (rất tốt lành) (Sáng Thế Ký 1:31). Sự “tốt lành” này bao hàm vẻ đẹp, sự hài hòa và tiềm năng cho niềm vui.
- Sách Truyền Đạo: Sách này, dưới sự soi dẫn của Đức Thánh Linh, nhiều lần khẳng định giá trị của việc hưởng thụ công lao mình cách lành mạnh dưới ánh mặt trời, như một món quà từ Đức Chúa Trời:
“Vậy, ta khuyên rằng: Phàm việc gì Chúa cho ngươi làm được, hãy làm hết sức mình... hãy vui vẻ, và nhìn sự lao khổ mình cách thỏa lòng, vì đó là sự ban cho của Đức Chúa Trời.” (Truyền đạo 9:7, 5:19 - Kinh Thánh Tin Lành Việt Ngữ 1925).
Câu 8:15 còn nói: “Vậy, ta khen sự vui sướng...” - Các Thi Thiên: Đa-vít thường xuyên diễn tả niềm vui đến từ mối quan hệ với Chúa:
“Chúa sẽ chỉ cho tôi biết con đường sự sống; Trước mặt Chúa có trọn sự khoái lạc, Tại bên hữu Chúa có điều vui sướng vô cùng.” (Thi Thiên 16:11).
Niềm vui (`śimḥâ`) ở đây gắn liền với sự hiện diện của Đấng Tạo Hóa.
“Hỡi kẻ công bình, hãy vui vẻ trong Đức Giê-hô-va... hãy ca hát.” (Thi Thiên 33:1-3). - Những Lễ Hội của Y-sơ-ra-ên: Đức Chúa Trời trực tiếp truyền lệnh cho dân sự Ngài giữ các lễ hội như Lễ Lều Tạm (Lê-vi Ký 23:40), với đặc trưng là “các ngươi phải vui mừng trước mặt Giê-hô-va Đức Chúa Trời các ngươi trong bảy ngày”. Niềm vui là một phần của thờ phượng.
Trong Tân Ước, Chúa Giê-xu Christ hoàn toàn phá vỡ hình ảnh về một Đấng Mê-si-a khổ hạnh, xa lánh niềm vui. Chính Ngài tuyên bố:
“Ta đã đến, hầu cho chiên được sự sống, và được sự sống dư dật.” (Giăng 10:10).
Chữ “dư dật” (Hy Lạp: `perissos` - περισσός) có nghĩa là vượt trội, vượt quá, đầy tràn. Sự sống Ngài ban không chỉ là tồn tại, mà là một đời sống phong phú, trọn vẹn, bao gồm cả niềm vui chân chính.
- Phép Lạ Đầu Tiên: Tại tiệc cưới Ca-na, Chúa Giê-xu đã hóa nước thành rượu ngon, không phải để cứu chữa ai, mà để bảo tồn niềm vui cho một dịp xã hội quan trọng (Giăng 2:1-11). Hành động này cho thấy Ngài không phản đối những buổi tụ họp vui vẻ và thú vui lành mạnh trong đời sống.
- Hình Ảnh về Nước Đức Chúa Trời: Chúa Giê-xu thường dùng hình ảnh một yến tiệc, một đám cưới để mô tả thiên đàng (Ma-thi-ơ 22:1-14; Lu-ca 14:15-24). Điều này gợi ý về một bầu không khí của sự vui mừng trọn vẹn và hưởng thụ trọn vẹn trong sự hiện diện của Đức Chúa Trời.
- Lời Quở Trách: Chúa Giê-xu so sánh thế hệ đương thời với trẻ con không chịu nhảy múa khi nghe tiếng sáo (Ma-thi-ơ 11:16-17). Ngài chỉ ra sự cứng lòng của họ trước cả thông điệp khắc khổ của Giăng Báp-tít lẫn thông điệp về niềm vui mà Ngài mang đến. Chính Ngài bị chỉ trích vì là “bạn của người thâu thuế và kẻ có tội”, và “người ham ăn mê uống” (Ma-thi-ơ 11:19). Điều này cho thấy lối sống của Ngài không tách biệt khỏi những bữa ăn và tương giao xã hội.
Dù ủng hộ niềm vui, Kinh Thánh cũng vạch ra một ranh giới rất rõ ràng giữa niềm vui lành mạnh và những thú vui dẫn đến tội lỗi và sự chết.
Thánh Phao-lô liệt kê những “công việc của xác thịt”, trong đó có nhiều thứ gắn liền với việc tìm kiếm khoái lạc sai trái:
“...sự tà dâm, sự ô uế, sự luông tuồng, sự thờ hình tượng, phù phép, thù oán, tranh đấu, ghen ghét, buồn giận, cãi lẫy, bất bình, bè đảng, ganh gổ, say sưa, mê ăn uống...” (Ga-la-ti 5:19-21).Ngược lại, trái của Thánh Linh bao gồm “sự vui mừng” (Ga-la-ti 5:22). Như vậy, có một niềm vui đến từ xác thịt và một niềm vui đến từ Thánh Linh.
Nguyên tắc vàng được Phao-lô đưa ra trong 1 Cô-rinh-tô là kim chỉ nam:
“Mọi sự tôi có phép làm, nhưng chẳng phải mọi sự đều có ích... Mọi sự tôi có phép làm, nhưng chẳng để sự gì bắt phục được tôi.” (1 Cô-rinh-tô 6:12).
“Mọi sự đều có phép làm, nhưng chẳng phải mọi sự đều làm gương tốt; mọi sự đều có phép làm, nhưng chẳng phải mọi sự đều làm gây dựng.” (1 Cô-rinh-tô 10:23).
Ba tiêu chuẩn để đánh giá một “niềm vui thú” có được Chúa cho phép hay không:
1. Nó có ích lợi (mang lại sự lành mạnh, tốt đẹp) không?
2. Nó có chế ngự được tôi (gây nghiện, thống trị đời sống tôi) không?
3. Nó có gây dựng (cho bản thân và cho người khác) không?
Một niềm vui vượt qua được ba câu hỏi này và không vi phạm một mạng lệnh rõ ràng nào trong Kinh Thánh (như thờ hình tượng, tà dâm, trộm cắp...) thì có thể được xem là lành mạnh.
Làm thế nào để chúng ta sống với niềm vui đích thực mà không sa vào sự hưởng thụ tội lỗi? Dưới đây là một số hướng dẫn thực tiễn:
- Đặt Nguồn Vui Tối Thượng Nơi Chính Chúa: Niềm vui bền vững nhất không đến từ đồ vật, thành tích hay con người, mà đến từ mối tương giao với Đấng Tạo Hóa. Như Augustine đã nói: “Lạy Chúa, Ngài đã dựng nên chúng con cho chính Ngài, và tâm hồn chúng con còn khắc khoải cho đến khi được yên nghỉ trong Ngài.” Hãy nuôi dưỡng niềm vui thuộc linh (`chara`) qua sự cầu nguyện, học Kinh Thánh, thờ phượng và vâng lời.
- Nhận Biết và Biết Ơn Về Những Món Quà Tốt Lành Từ Chúa: Hãy tập có cái nhìn của Truyền đạo: công việc, thức ăn ngon, tình bạn, vẻ đẹp thiên nhiên, tình yêu gia đình – tất cả đều là “sự ban cho của Đức Chúa Trời” (Truyền đạo 3:13). Hưởng thụ chúng với lòng biết ơn là một cách thờ phượng.
- Sử Dụng Nguyên Tắc “Tự Chế” (Tiết Độ): Trái Thánh Linh bao gồm “sự tiết độ” (Ga-la-ti 5:23). Ngay cả những thú vui tốt (như ăn uống, giải trí, mua sắm) cũng có thể trở nên xấu nếu chúng ta mất kiểm soát. Hãy tập đặt giới hạn lành mạnh cho bản thân.
- Xem Xét Tính Gây Dựng và Làm Gương: Trước khi tham gia một hoạt động giải trí nào, hãy tự hỏi: Điều này có làm chứng cho Chúa của tôi không? Có gây vấp phạm cho một anh em non trẻ nào không? (Rô-ma 14:21). Sự tự do của chúng ta không được trở thành cái cớ làm hại đức tin người khác.
- Phân Biệt Giữa Sự Hưởng Thụ và Chủ Nghĩa Khoái Lạc (Hedonism): Người theo chủ nghĩa khoái lạc sống với mục đích tối thượng là tìm kiếm khoái cảm. Cơ Đốc nhân tìm kiếm Đức Chúa Trời là mục đích tối thượng, và trong Ngài chúng ta tìm thấy niềm vui trọn vẹn nhất. Niềm vui là một hệ quả phước hạnh, không phải là mục tiêu tối hậu.
Kinh Thánh kết luận cách rõ ràng: Đức Chúa Trời không phản đối niềm vui thú. Trái lại, Ngài là Đấng Sáng Tạo và là Nguồn Cội của mọi niềm vui chân chính. Chúa Giê-xu Christ đã đến để phục hồi cho chúng ta sự sống dư dật, một đời sống có thể kinh nghiệm niềm vui sâu sắc ngay cả giữa những thử thách (Gia-cơ 1:2).
Tuy nhiên, Đức Chúa Trời rất quan tâm đến phẩm chất và đối tượng của niềm vui chúng ta. Ngài cảnh báo chúng ta chống lại những thú vui nhất thời, độc hại, gây nghiện và dẫn xa cách Ngài – những thứ thực chất là công cụ của ma quỷ để cướp đi sự sống thật. Lời hứa của Ngài dành cho con dân Ngài là một niềm vui vượt trên hoàn cảnh, bắt nguồn từ sự cứu rỗi, sự hiện diện của Thánh Linh và niềm hy vọng về thiên đàng.
“Hỡi anh em, lại còn một điều nữa: Những sự chân thật, những sự đáng tôn, những sự công bình, những sự thanh sạch, những sự đáng yêu chuộng, những sự có tiếng tốt, những sự có nhân đức đáng khen, thì anh em phải nghĩ đến.” (Phi-líp 4:8).
Hãy can đảm tìm kiếm và tận hưởng những niềm vui phù hợp với những tiêu chuẩn cao quý này, với lòng biết ơn sâu xa rằng mọi điều tốt lành đều đến từ Cha trên trời (Gia-cơ 1:17). Hãy sống một đời sống dư dật, vui mừng trong Chúa, và để niềm vui đó trở thành một chứng nhân mạnh mẽ cho thế giới xung quanh về ân điển và sự tốt lành của Đức Chúa Trời chúng ta.