Tại sao Chúa trong Cựu Ước lại khác với Chúa trong Tân Ước?

Câu hỏi này là một trong những thắc mắc phổ biến nhất, không chỉ cho những người mới đọc Kinh Thánh mà còn cho cả những Cơ Đốc nhân trưởng thành. Thoạt nhìn, có vẻ như có một sự tương phản rõ rệt: Một Đấng trong Cựu Ước thường hiện ra trong sự phán xét, chiến tranh và luật pháp nghiêm minh, và một Đấng trong Tân Ước bày tỏ qua Chúa Giê-xu Christ với tình yêu thương, ân điển và sự tha thứ. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu vào Kinh Thánh để chứng minh rằng Đức Chúa Trời là duy nhất, không hề thay đổi, và sự “khác biệt” mà chúng ta nhận thấy thực chất là sự mặc khải trọn vẹn và tiệm tiến về cùng một bản tính thánh khiết, yêu thương và công bình của Ngài qua các giai đoạn khác nhau trong kế hoạch cứu rỗi của Ngài.

Trước khi so sánh, chúng ta phải xác lập chân lý nền tảng từ chính Lời Chúa: Đức Chúa Trời không hề thay đổi.

"Vì ta là Đức Giê-hô-va, ta không hề thay đổi." (Ma-la-chi 3:6) "Đức Chúa Jesus Christ hôm qua, ngày nay, và cho đến đời đời không hề thay đổi." (Hê-bơ-rơ 13:8)
Trong tiếng Hê-bơ-rơ, thuộc tính này được gọi là "Yahweh" (Đức Giê-hô-va) hàm chứa ý nghĩa “Đấng Tự Hữu Hằng Hữu” (Xuất Ê-díp-tô Ký 3:14). Ngài là Đấng hoàn toàn trọn vẹn, không thể thêm bớt hay biến chuyển. Sự “thay đổi” mà chúng ta nhận thấy không nằm ở bản tính Ngài, mà nằm ở cách Ngài bày tỏ chính mình (mặc khải) và cách Ngài thi hành chương trình cứu rỗi (giao ước) phù hợp với từng thời đại.

Sự khác biệt chủ yếu nằm ở sự tương phản giữa hai giai đoạn giao ước chính: Giao Ước Luật Pháp (Môi-se) và Giao Ước Ân Điển (Chúa Giê-xu Christ). Mỗi giao ước có mục đích, đối tượng và phương cách riêng, nhưng đều xuất phát từ cùng một Đức Chúa Trời.

1. Cựu Ước: Sự Thánh Khiết Tuyệt Đối Và Nền Tảng Của Sự Công Bình
Cựu Ước thiết lập những chân lý nền tảng:

• Đức Chúa Trời là Thánh: Tiếng Hê-bơ-rơ "qadosh" (thánh) nhấn mạnh sự tách biệt tuyệt đối, sự trong sạch hoàn toàn của Đức Chúa Trời khỏi tội lỗi. Sự đoán phát dân Ca-na-an (Phục Truyền 20:16-18) không phải là sự tàn bạo vô cớ, mà là sự phán xét công bình của Đấng Thánh trên những tội ác ghê tởm (thờ hình tượng, tế con cái, đồng tính, v.v.) đã chín muồi (Sáng Thế Ký 15:16). Hình ảnh này nhắc chúng ta rằng tội lỗi là nghiêm trọng và phải bị trừng phạt.
• Đức Chúa Trời là Công Bình: Luật pháp ("Torah") được ban không chỉ để cai trị, mà để vạch rõ tội lỗi (Rô-ma 3:20). Nó như một tấm gương cho thấy con người không thể tự mình đạt đến tiêu chuẩn thánh khiết của Đức Chúa Trời. Hệ thống tế lễ (sinh tế) liên tục chỉ về một Đấng Cứu Chuộc sẽ đến – Chúa Giê-xu Christ.
• Đức Chúa Trời là Thành Tín: Dù Y-sơ-ra-ên bội nghịch, Ngài vẫn kiên nhẫn và giữ lời hứa với Áp-ra-ham. Tình yêu thương "chesed" – tình yêu thương thành tín, vững bền – là chủ đề xuyên suốt Cựu Ước (Thi Thiên 136).

2. Tân Ước: Sự Bày Tỏ Trọn Vẹn Của Tình Yêu Thương Và Ân Điển Trong Chúa Cứu Thế
Tân Ước không phủ nhận những thuộc tính của Đức Chúa Trời trong Cựu Ước, nhưng bày tỏ trọn vẹn nhất qua con người và công việc của Chúa Giê-xu Christ.

• Chúa Giê-xu – Hình Ảnh Trọn Vẹn Của Đức Chúa Trời: "Ai đã thấy ta, tức là đã thấy Cha" (Giăng 14:9). Ngài bày tỏ Đức Chúa Trời không còn qua luật pháp khắc trên bảng đá, mà qua mối quan hệ Cha-Con đầy yêu thương. Tuy nhiên, Chúa Giê-xu cũng không hề làm giảm đi sự thánh khiết của Đức Chúa Trời. Ngài đuổi những kẻ buôn bán ra khỏi đền thờ (Giăng 2:13-17), tuyên bố sự phán xét kinh khiếp cho những kẻ không tin (Ma-thi-ơ 25:41), và dạy về hỏa ngục (Mác 9:43).
• Sự Công Bình Và Tình Yêu Gặp Nhau Nơi Thập Tự Giá: Đây là đỉnh điểm của sự mặc khải. Cựu Ước đòi hỏi sự đền tội (máu đổ ra) cho tội lỗi. Tân Ước cho thấy chính Đức Chúa Trời trong thân vị Con Ngài đã trả giá đó. Thập tự giá là nơi sự công bình thánh khiết (tội phải bị phạt) và tình yêu thương vô hạn (Chúa tự nhận lấy hình phạt) giao nhau một cách trọn vẹn (Rô-ma 3:25-26).
• Ân Điển (Charis) Được Bày Tỏ Rõ Ràng: Trong khi Cựu Ước nhấn mạnh "hãy làm" để được phước (trong khuôn khổ giao ước), Tân Ước tuyên bố "đã được làm xong" (Giăng 19:30). Sự cứu rỗi bởi ân điển qua đức tin được bày tỏ rõ ràng (Ê-phê-sô 2:8-9).

• Tình Yêu Thương (Agape): Tân Ước dùng từ Hy Lạp "agape" để chỉ tình yêu hy sinh, vô điều kiện. Tình yêu này đã có trong Cựu Ước (Phục Truyền 7:7-8 – Chúa yêu dân Ngài không phải vì họ tốt hơn), nhưng được bày tỏ tột đỉnh nơi Chúa Giê-xu.
• Sự Thương Xót (Rachamim / Eleos): Từ Hê-bơ-rơ "rachamim" (lòng thương xót) xuất phát từ gốc chỉ "dạ con", nói lên tình yêu thương sâu đậm như của mẹ. Đức Chúa Trời Cựu Ước đầy dẫy lòng thương xót này (Thi Thiên 103:8-14), và nó được lặp lại trong Tân Ước qua từ "eleos" (Lu-ca 1:50).
• Cơn Thịnh Nộ (Orgē Theou): Cả hai ước đều nói về cơn thịnh nộ của Đức Chúa Trời. Đó không phải là cơn giận mất kiểm soát, mà là phản ứng thánh khiết và công bình đối với tội ác. Tân Ước cũng cảnh báo nghiêm khắc về cơn thịnh nộ Ngài (Rô-ma 1:18; Khải Huyền 19:15).

1. Đọc Và Hiểu Kinh Thánh Cách Toàn Diện: Đừng tách rời Cựu Ước và Tân Ước. Hãy đọc Cựu Ước dưới ánh sáng của Tân Ước, và thấy Tân Ước được hàm chứa trong Cựu Ước. Mỗi khi thấy một phân đoạn "khó hiểu" trong Cựu Ước, hãy cầu nguyện và tìm xem nó bày tỏ thuộc tính nào của Đức Chúa Trời (thánh khiết, công bình, thành tín) và nó chỉ về Chúa Cứu Thế thế nào.

2. Có Cái Nhìn Cân Bằng Về Chúa: Tránh hai thái cực: chỉ xem Chúa như "Ông già Noel" tốt lành (bỏ qua sự thánh khiết), hoặc chỉ xem Chúa như một vị quan tòa nghiêm khắc (bỏ qua tình yêu thương). Ngài vừa là Cha yêu thương, vừa là Thẩm Phán công bình. Tình yêu thương của Ngài là tình yêu thánh khiết; sự thánh khiết của Ngài là thánh khiết yêu thương.

3. Sống Với Lòng Kính Sợ Thánh Và Biết Ơn Sâu Xa: Hiểu được sự nghiêm trọng của tội lỗi qua Cựu Ước giúp chúng ta càng thêm quý trọng ân điển được bày tỏ trong Tân Ước. Chúng ta được kêu gọi sống thánh khiết (1 Phi-e-rơ 1:15-16) không phải vì sợ bị thiêu hủy như A-chan (Giô-suê 7), mà vì lòng biết ơn đối với tình yêu hy sinh của Chúa Giê-xu.

4. Rao Truyền Tin Lành Trọn Vẹn: Tin Lành không chỉ là "Chúa yêu bạn." Tin Lành trọn vẹn là: Bạn là tội nhân đáng bị phạt trước Đấng Thánh Khiết (Cựu Ước), nhưng Đấng Thánh Khiết ấy đã yêu bạn, trả giá thay cho bạn trong Chúa Giê-xu, để bạn được tha thứ và có sự sống đời đời (Tân Ước). Thiếu một trong hai khía cạnh, sứ điệp sẽ mất cân bằng.

Sự "khác biệt" giữa hình ảnh Đức Chúa Trời trong Cựu Ước và Tân Ước là sự khác biệt trong phương pháp, không phải trong bản chất; là sự khác biệt giữa lời hứa và sự ứng nghiệm; giữa hình bóng và thực tại. Đức Chúa Trời trong Cựu Ước và Tân Ước là một. Ngài là Đấng Thánh Khiết đã đoán phạt tội lỗi tại Sô-đôm, và cũng là Người Cha nhân từ chạy ra ôm lấy đứa con hoang đàng. Ngài là Đấng công bình đã đòi hỏi máu của con sinh tế, và chính Ngài đã trở nên Con Chiên của Đức Chúa Trời, cất tội lỗi thế gian đi (Giăng 1:29).

Hãy tiếp tục đào sâu vào Lời Ngài với sự kính sợ và tình yêu thương, để thấy được vẻ đẹp hài hòa của chương trình cứu rỗi từ khởi thủy cho đến cuối cùng, và càng ngày càng kinh nghiệm sự vĩ đại của một Đức Chúa Trời vừa công bình vừa yêu thương, vừa thánh khiết vừa đầy ân điển.