Giáo hội Luther Phúc âm Wisconsin (WELS)
Trong bức tranh đa dạng của Cơ Đốc giáo toàn cầu, có những giáo hội luôn kiên định giữ vững các nguyên tắc thần học dựa trên nền tảng Kinh Thánh mà họ tin là chân lý bất biến. Một trong những giáo hội như vậy là Giáo hội Luther Phúc âm Wisconsin, thường được biết đến qua tên viết tắt WELS (Wisconsin Evangelical Lutheran Synod). Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu tìm hiểu về lịch sử, nền tảng thần học, các nguyên tắc hành đạo, và đặc biệt là căn nguyên Kinh Thánh làm nền tảng cho mọi niềm tin và thực hành của giáo hội này.
WELS được chính thức thành lập vào năm 1850 tại Milwaukee, Wisconsin, Hoa Kỳ, bởi những người nhập cư Luther đến từ Đức. Họ mang theo di sản Cải chánh Luther và một khát vọng mãnh liệt: xây dựng một cộng đồng đức tin trung thành với Lời Chúa và các Bản Tín điều Luther (đặc biệt là Bản Tín điều Augsburg). Tên gọi "Phúc âm" (Evangelical) ở đây không mang nghĩa hiện đại của phong trào "Tin Lành" thế kỷ 20-21, mà quay về ý nghĩa gốc của Phong trào Cải chánh: “trở về với Phúc âm thuần túy của sự cứu rỗi bởi ân điển, qua đức tin, trong Chúa Cứu Thế Giê-xu” (Ê-phê-sô 2:8-9).
Lịch sử WELS gắn liền với sự tách biệt khỏi những xu hướng được cho là tự do hóa thần học hoặc thỏa hiệp trong các vấn đề giáo lý. Giáo hội này luôn nhấn mạnh sự hiệp nhất thuộc linh phải dựa trên sự hiệp nhất trong giáo lý và lời giảng dạy thuần khiết (Rô-ma 16:17; I Cô-rinh-tô 1:10). Đây là lý do WELS thường được xếp vào nhóm các giáo hội Luther “Bảo thủ” hay “Xưng nhận” (Confessional Lutheran), cùng với một số giáo hội như Giáo hội Lutheran - Missouri Synod (LCMS), dù giữa họ vẫn có những khác biệt trong quan điểm về sự hiệp thông và một số vấn đề giáo lý.
Nền thần học của WELS được xây dựng vững chắc trên ba trụ cột chính của Phong trào Cải chánh, và họ giải thích, áp dụng các trụ cột này một cách nhất quán và nghiêm ngặt.
1. Sola Scriptura - Duy Kinh Thánh:
Đây là nguyên tắc tối thượng. WELS tin rằng Kinh Thánh là Lời được Đức Chúa Trời linh cảm (thiên cảm), hoàn toàn không sai lầm và có thẩm quyền tối cao trong mọi vấn đề đức tin và đời sống. Từ ngữ Hy Lạp “theopneustos” trong 2 Ti-mô-thê 3:16 được dịch là “đều là bởi Đức Chúa Trời soi dẫn” (Kinh Thánh Truyền Thống 1925), khẳng định nguồn gốc thần thượng của Kinh Thánh. WELS bác bỏ quan điểm cho rằng Kinh Thánh có thể chứa lỗi lầm trong những ghi chép lịch sử hay khoa học, vì điều đó sẽ đặt thẩm quyền con người lên trên Lời Chúa.
2. Sola Gratia & Sola Fide - Duy Ân Điển & Duy Đức Tin:
Hạt nhân của Phúc âm mà WELS rao giảng chính là sự cứu rỗi hoàn toàn do ân điển Chúa, nhận lãnh cách nhưng không qua đức tin nơi Chúa Cứu Thế Giê-xu. Họ nhấn mạnh rằng tội nhân được xưng công bình (công chính hóa) trước mặt Đức Chúa Trời chỉ bởi đức tin mà thôi, không do công đức hay việc lành nào (Rô-ma 3:23-24, 28). Từ Hê-bơ-rơ “emunah” (đức tin) và từ Hy Lạp “pistis” bao hàm sự tin cậy, phó thác hoàn toàn vào công trình cứu chuộc của Đấng Christ trên thập tự giá. Đức tin không phải là một “việc lành” do con người tạo ra, mà là ơn ban từ Chúa (Ê-phê-sô 2:8).
3. Christus Solus - Duy Chúa Cứu Thế:
Chúa Giê-xu Christ là trung tâm của mọi sự giảng dạy và là Đấng Trung Bảo duy nhất giữa Đức Chúa Trời và loài người (I Ti-mô-thê 2:5). Sự nhấn mạnh vào thập tự giá và sự phục sinh của Ngài là cốt lõi của mọi bài giảng và sự thờ phượng. Sự cứu rỗi chỉ tìm thấy trong Danh Ngài (Công vụ 4:12).
WELS theo truyền thống thờ phượng Luther, đề cao tính trang nghiêm, trung tâm là sự rao giảng Lời Chúa và cử hành các Bí tích. Họ giữ lại nhiều nghi thức truyền thống (như mặc áo choàng, dùng đàn organ, hát thánh ca Luther) nhưng luôn kiểm tra mọi điều dưới ánh sáng Kinh Thánh.
- Bí tích Rửa tội: WELS tin Rửa tội là phương tiện ân điển do Chúa thiết lập, qua đó Chúa ban đức tin và sự cứu rỗi. Dựa trên Mác 16:16, Công vụ 2:38-39 và Tít 3:5-7, họ dạy rằng Rửa tội không chỉ là biểu tượng mà là “sự tái sinh và đổi mới bởi Đức Thánh Linh” (Tít 3:5). Do đó, họ thực hành rửa tội cho trẻ nhỏ, vì trẻ em cũng cần sự cứu rỗi và cũng thuộc về giao ước ân điển của Đức Chúa Trời.
- Bí tích Tiệc Thánh (Thánh Thể): WELS giữ quan điểm về “Sự Hiện Diện Chân Thật” (Real Presence) của thân và huyết Chúa Christ trong Tiệc Thánh. Họ tin theo lời xưng nhận của Martin Luther rằng, khi Chúa phán “Này là thân thể ta” (Ma-thi-ơ 26:26), thì đó là sự thật. Không phải biểu tượng, cũng không phải sự biến thể (transubstantiation) theo Công giáo La Mã, mà là sự hiện diện chân thật “trong, với, và dưới” hình thể bánh và rượu. Quan điểm này dựa trên sự giải nghĩa thẳng thắn và đơn giản các từ ngữ của Chúa Giê-xu (Hy Lạp: “touto estin to soma mou” - “này là thân thể của ta”). Vì sự hiện diện đặc biệt này, WELS thực hành “Sự Hiệp Thông Đóng” (Closed Communion), chỉ mời những người cùng hiệp một niềm tin xác tín với họ về Tiệc Thánh tham dự, để tránh “ăn và uống sự xét đoán cho mình” (1 Cô-rinh-tô 11:29).
WELS tổ chức theo cơ chế “giáo đoàn tự trị nhưng hiệp hội”. Mỗi giáo đoàn địa phương là tự trị, có quyền bầu chọn mục sư và quản trị công việc nội bộ. Tuy nhiên, các giáo đoàn tự nguyện liên kết trong một “Giáo hội Hiệp hội” (Synod) để cùng thực hiện công việc chung như đào tạo mục sư, truyền giáo, xuất bản… Quyền lực tối cao thuộc về đại hội đồng đại biểu được tổ chức định kỳ.
Một điểm đặc trưng của WELS là quan điểm về chức vụ mục sư. Họ tin rằng chức vụ mục sư (chức trách giảng dạy công khai) được thiết lập bởi Đức Chúa Trời và dành riêng cho nam giới, dựa trên sự giải nghĩa các phân đoạn như 1 Ti-mô-thê 2:11-12 và 1 Cô-rinh-tô 14:33-35. Tuy nhiên, họ cũng dạy về “chức tế lễ của mọi tín hữu” (1 Phi-e-rơ 2:9), qua đó mọi Cơ Đốc nhân, nam lẫn nữ, đều có chức vụ phục vụ và làm chứng trong đời sống hằng ngày.
Hiểu biết về WELS không chỉ dừng ở kiến thức giáo hội học, mà còn đem đến những bài học thiết thực cho đời sống đức tin cá nhân và cộng đồng:
1. Sống Dưới Thẩm Quyền của Kinh Thánh:
Nguyên tắc Sola Scriptura nhắc nhở mỗi tín hữu phải đặt Lời Chúa làm thước đo tối cao cho mọi niềm tin, quyết định đạo đức và lối sống. Hãy siêng năng đọc, nghiên cứu và suy ngẫm Kinh Thánh (Giô-suê 1:8; Thi-thiên 119:105), không để cho văn hóa hay triết lý đời này lấn át chân lý của Đức Chúa Trời.
2. Giữ Vững Trọng Tâm Phúc Âm:
Trong một thế giới đề cao thành tích và tự lực, lời nhắc về Sola Gratia và Sola Fide là liều thuốc giải cho sự kiêu ngạo tâm linh và nỗi lo âu về sự cứu rỗi. Sự an nghỉ thật sự chỉ đến khi chúng ta hoàn toàn phó thác vào ân điển Chúa trong Chúa Giê-xu Christ, không dựa vào cảm xúc hay việc làm của bản thân.
3. Trân Trọng Các Phương Tiện Ân Điển:
Kinh Thánh, Bí tích Rửa tội và Tiệc Thánh không phải là những nghi lễ trống rỗng, mà là những phương cách cụ thể và quý báu mà Đức Chúa Trời dùng để ban và nuôi dưỡng đức tin chúng ta. Hãy tiếp cận Lời Chúa và Tiệc Thánh với lòng khao khát và tin cậy.
4. Sống Hiệp Nhất Trong Chân Lý:
Lập trường của WELS về sự hiệp thông dựa trên giáo lý thuần khiết dạy chúng ta tầm quan trọng của việc bảo vệ chân lý. Sự hiệp nhất Cơ Đốc thật sự không thể xây dựng trên sự thỏa hiệp chân lý, mà phải trên nền tảng Lời Chúa (Ê-phê-sô 4:3-6, 14-15). Điều này áp dụng trong việc lựa chọn cộng đồng đức tin và các mối quan hệ thuộc linh.
Giáo hội Luther Phúc âm Wisconsin (WELS) đại diện cho một truyền thống kiên định với các tín điều Luther lịch sử và một cách tiếp cận nghiêm túc, bảo thủ đối với thẩm quyền và sự dạy dỗ của Kinh Thánh. Dù có những quan điểm đặc thù có thể gây tranh luận trong cộng đồng Cơ Đốc rộng lớn hơn, động lực cốt lõi của họ là mong muốn trung thành với điều họ tin là chân lý Kinh Thánh được phục hồi qua Cải chánh.
Cho dù chúng ta có thuộc về giáo hội này hay không, việc nghiên cứu về WELS đặt ra những câu hỏi căn bản cho mỗi Cơ Đốc nhân: Thẩm quyền tối hậu trong đời sống tôi là gì? Tôi có đang xây dựng niềm tin của mình hoàn toàn trên ân điển và đức tin nơi Chúa Cứu Thế Giê-xu không? Tôi có đang trân quý những phương cách Chúa dùng để ban và củng cố đức tin cho tôi không? Cuối cùng, mục tiêu của mọi giáo hội và mọi Cơ Đốc nhân phải là tôn vinh Đức Chúa Trời và rao truyền Phúc âm cứu rỗi của Ngài cho một thế giới hư mất, với lòng tin chắc rằng “Đấng Christ đã chịu chết vì tội lỗi chúng ta theo lời Kinh Thánh; Ngài đã bị chôn, đến ngày thứ ba, Ngài sống lại, theo lời Kinh Thánh” (1 Cô-rinh-tô 15:3-4).