Phép nhân cách hóa là gì?

Trong hành trình nghiên cứu và khám phá Lời Đức Chúa Trời, chúng ta thường gặp những cách diễn đạt sinh động, giàu hình ảnh vượt ra ngoài ngôn ngữ thông thường. Một trong những biện pháp tu từ mạnh mẽ và ý nghĩa nhất được Đức Thánh Linh sử dụng qua các trước giả là phép nhân cách hóa. Hiểu rõ phép tu từ này không chỉ mở ra cánh cửa giải nghĩa Kinh Thánh chính xác hơn, mà còn giúp chúng ta thấm nhuần những chân lý thuộc linh một cách sâu sắc và sống động.

Phép nhân cách hóa (Personification) là một biện pháp tu từ trong đó những khái niệm trừu tượng, vật vô tri, động vật, hoặc các lực lượng thiên nhiên được gán cho những đặc điểm, hành động, lời nói, hoặc cảm xúc của con người. Trong bối cảnh Kinh Thánh, đây không đơn thuần là một kỹ thuật văn chương, mà là một công cụ mặc khải hữu hiệu. Nó giúp con người hữu hạn có thể tiếp cận, hình dung và tương giao với những chân lý vô hạn, thần thánh của Đức Chúa Trời.

Mục đích chính của phép nhân cách hóa trong Kinh Thánh bao gồm:

1. Làm sáng tỏ bản chất thuộc linh: Biến những điều trừu tượng (như sự khôn ngoan, tội lỗi, ân điển) trở nên cụ thể và dễ nắm bắt.
2. Nhấn mạnh sự sống động của Lời Chúa và các nguyên tác Ngài: Chúng không phải là các quy tắc chết, mà có "đời sống" và năng lực tác động.
3. Bày tỏ mối quan hệ: Cho thấy con người có thể có mối tương giao hai chiều với các nguyên tắc thuộc linh (ví dụ: "vâng lời" sự khôn ngoan, "chiến đấu" với tội lỗi).
4. Mặc khải về chính Đức Chúa Trời: Đôi khi, điều được nhân cách hóa chính là một phương diện trong bản tính của Ngài.

Ví dụ kinh điển và xuyên suốt nhất về phép nhân cách hóa trong Kinh Thánh là hình ảnh Sự Khôn Ngoan (tiếng Hê-bơ-rơ: ḥokmâ; tiếng Hy Lạp: sophia). Đặc biệt trong sách Châm Ngôn, chúng ta thấy Sự Khôn Ngoan không còn là một ý niệm, mà trở thành một nhân vật chủ động, có tiếng nói và hành động.

"Sự khôn ngoan hô lên ngoài đường, Cất tiếng dội ra nơi phố chợ; Khôn ngoan kêu la ở đầu đường ồn ào, Tại cửa thành, và ở chỗ vào trong thành nó nói những lời mình" (Châm Ngôn 1:20-21).

Ở đây, ḥokmâ (khôn ngoan) được mô tả như một nhà truyền đạo nhiệt thành, đứng ở những nơi công cộng nhất để kêu gọi, cảnh tỉnh con người. Hành động "hô lên", "cất tiếng", "kêu la", "nói" cho thấy sự khôn ngoan của Đức Chúa Trời không thụ động, không ẩn giấu, mà chủ động tìm kiếm và phán với nhân loại.

Thậm chí, Sự Khôn Ngoan còn được mô tả trong mối liên hệ mật thiết với chính Đức Giê-hô-va từ trước buổi sáng thế:

"Đức Giê-hô-va đã có tôi (sự khôn ngoan) khi Ngài khởi công tạo hóa, Lúc ban đầu, trước khi dựng nên muôn vật. Từ buổi đời xưa tôi đã được lập, Từ thuở đầu, trước khi có đất... Khi Ngài lập các từng trời, tôi có đó... Tôi ở bên Ngài như tay thợ cả" (Châm Ngôn 8:22-23, 27, 30).

Phân đoạn này đưa phép nhân cách hóa lên một tầm mới. Sự khôn ngoan không chỉ là một nguyên tắc, mà còn hiện diện và tham gia vào công cuộc sáng tạo. Các nhà nghiên cứu Tin Lành thường thấy đây là hình bóng chuẩn bị cho sự mặc khải về Đấng Christ - Ngôi Lời (Logos) của Đức Chúa Trời, là "sự khôn ngoan của Đức Chúa Trời" (1 Cô-rinh-tô 1:24). Trong Tân Ước, Chúa Giê-xu Christ chính là hiện thân của sự khôn ngoan thần thượng đó, Đấng hiện hữu từ đời đời và đồng công trong sáng thế (Giăng 1:1-3, Cô-lô-se 1:15-17).

Kinh Thánh sử dụng phép nhân cách hóa một cách phong phú, tạo nên một bức tranh thuộc linh sống động.

1. Tội Lỗi và Sự Chết:

"Vì tiền công của tội lỗi là sự chết" (Rô-ma 6:23). Ở đây, tội lỗi (hamartia trong tiếng Hy Lạp) được nhân cách hóa như một ông chủ trả lương, và đồng lương nó trả là sự chết. Nó có "quyền lực" (Rô-ma 6:12, 14) và "cai trị" (Rô-ma 5:21). Sự chết cũng được nhân cách hóa như một kẻ thù cuối cùng sẽ bị hủy diệt (1 Cô-rinh-tô 15:26).

2. Ân Điển và Lẽ Thật:

"Vì luật pháp đã ban cho bởi Môi-se; còn ân điển và lẽ thật bởi Đức Chúa Jêsus Christ mà đến" (Giăng 1:17). Ân điển (charis) và lẽ thật (alētheia) không phải chỉ là khái niệm, mà được mô tả như những thực thể "đến" qua một Nhân Vật là Chúa Giê-xu.

3. Sự Sáng và Sự Tối Tăm:

"Sự sáng đã đến thế gian, song người ta ưa sự tối tăm hơn sự sáng" (Giăng 3:19). Sự sáng (chỉ về Chúa Christ và chân lý của Ngài) và sự tối tăm (chỉ về thế gian tội lỗi và ma quỷ) được đặt trong thế đối lập như hai vương quốc có sức lôi kéo con người.

4. Các Lực Lượng Thiên Nhiên và Vật Chất:

"Các từng trời rao truyền sự vinh hiển của Đức Chúa Trời, Bầu trời giãi tỏ công việc tay Ngài làm" (Thi Thiên 19:1). Bầu trời và không gian vô tri được mô tả như có miệng và lời nói để tôn vinh Đấng Tạo Hóa.

"Khi ấy, những đá sẽ kêu lên!" (Lu-ca 19:40). Chúa Giê-xu nhân cách hóa đá để nhấn mạnh sự cấp thiết và tất yếu của sự ngợi khen dành cho Ngài.

5. Lời Cầu Nguyện và Nước Mắt:

"Lời cầu nguyện của tôi trong lúc nầy như hương thơm bay lên trước mặt Ngài" (Khải Huyền 5:8, 8:3-4). Lời cầu nguyện của các thánh đồ được nhân cách hóa như một vật có thể được "dâng lên", được "cất giữ", và có mùi thơm trước ngai Đức Chúa Trời.

Hiểu về phép nhân cách hóa không chỉ để ngưỡng mộ văn chương Kinh Thánh, mà còn biến đổi cách chúng ta sống đức tin.

1. Trong Việc Đọc và Hiểu Kinh Thánh:
- Tránh hiểu sai nghĩa đen: Khi gặp những đoạn sử dụng phép nhân cách hóa (như "sự khôn ngoan xây cất nhà mình" - Châm Ngôn 9:1), chúng ta không nên hiểu theo nghĩa đen cứng nhắc, nhưng tìm kiếm chân lý thuộc linh đằng sau hình ảnh đó.
- Đánh giá cao sự sáng tạo của Đức Thánh Linh: Việc này giúp chúng ta yêu mến Lời Chúa hơn, vì thấy được sự phong phú và sâu nhiệm trong cách Ngài truyền đạt chân lý.

2. Trong Đời Sống Thuộc Linh Cá Nhân:
- Đối diện với tội lỗi cách đúng đắn: Khi hiểu tội lỗi được nhân cách hóa như một ông chủ (Rô-ma 6), chúng ta thấy rõ hơn sự nguy hiểm của việc "vâng phục" nó. Điều này thúc đẩy chúng ta dứt khoát xem mình như "đã chết cho tội lỗi" (Rô-ma 6:11) và sống cho Đấng Christ.
- Pursue sự khôn ngoan như theo đuổi một mối quan hệ: Sự khôn ngoan không phải chỉ là kiến thức, mà là một Đấng (Chúa Christ) để chúng ta tìm kiếm, lắng nghe, yêu mến và vâng theo (Châm Ngôn 8:17, 34). Điều này biến việc học Kinh Thánh thành một cuộc gặp gỡ với Chúa.
- Sống với nhận thức về "hai vương quốc": Nhận biết "sự sáng" và "sự tối tăm" như hai thế lực đang tranh chiến giúp chúng ta có sự tỉnh thức thuộc linh, luôn lựa chọn bước đi trong sự sáng (Ê-phê-sô 5:8).

3. Trong Sự Thờ Phượng và Cầu Nguyện:
- Lời cầu nguyện sống động: Khi biết rằng lời cầu nguyện của chúng ta được mô tả như hương thơm trước ngai Chúa, chúng ta sẽ cầu nguyện với lòng tin chắc, sốt sắng và kỳ vọng hơn.
- Thờ phượng với cả thọ tạo: Hiểu rằng cả vũ trụ (trời, đất, biển, cây cối) đều đang "reo mừng" hay "than khóc" vì cớ Chúa (Ê-sai 55:12, Rô-ma 8:22) sẽ mở rộng tấm lòng thờ phượng của chúng ta, hòa cùng tiếng ngợi khen của muôn vật.

Phép nhân cách hóa trong Kinh Thánh là một minh chứng tuyệt vời cho thấy Lời của Đức Chúa Trời không khô khan, xa cách, mà sống động, thiết thực và đầy sức mạnh (Hê-bơ-rơ 4:12). Nó cho thấy Đấng Tạo Hóa của chúng ta vừa siêu việt vừa gần gũi, Ngài sử dụng ngôn ngữ của loài người để bày tỏ chính mình cách trọn vẹn nhất có thể.

Khi chúng ta đọc Kinh Thánh và gặp những hình ảnh nhân cách hóa sống động, hãy dừng lại, suy ngẫm và hỏi: "Đức Thánh Linh muốn dạy tôi điều gì về bản chất của Đức Chúa Trời, về thế giới thuộc linh, và về cách sống đẹp ý Ngài qua hình ảnh này?"

Cuối cùng, tất cả những hình ảnh nhân cách hóa tuyệt vời nhất đều quy về Chúa Giê-xu Christ. Ngài là Sự Khôn Ngoan nhập thể, là Sự Sáng đến thế gian, là Ân Điển và Lẽ Thật hiện hữu. Khi chúng ta theo đuổi "sự khôn ngoan", chúng ta thực chất là đang theo đuổi chính Ngài. Ước mong mỗi Cơ Đốc nhân chúng ta, qua việc nghiên cứu Lời Chúa, không chỉ tích lũy kiến thức, mà ngày càng được biến đổi để trở nên giống hình ảnh của Con Ngài là Đức Chúa Jêsus Christ, Đấng là hiện thân trọn vẹn của mọi phẩm tính thần thượng.