Đức Chúa Trời là Cha của các sự sáng có ý nghĩa gì (Gia-cơ 1:17)?

Trong hành trình đức tin, tín hữu thường đối diện với những thử thách, cám dỗ, và những điều không chắc chắn (Gia-cơ 1:2-15). Giữa bối cảnh đó, Sứ đồ Gia-cơ đưa ra một tuyên bố thần học vừa an ủi vừa nền tảng, như một ngọn hải đăng cho linh hồn: “Mọi sự ban cho tốt lành, và mọi ân tức trọn vẹn đều đến từ nơi cao và bởi Cha sự sáng mà xuống, trong Ngài chẳng có một sự thay đổi, cũng chẳng một bóng của sự biến cải nào.” (Gia-cơ 1:17, Kinh Thánh Tin Lành Việt Ngữ 1925). Danh hiệu “Cha của các sự sáng” (hay “Cha sự sáng”) không chỉ là một ẩn dụ đẹp đẽ, mà là một mặc khải sâu sắc về bản tính, công việc và mối liên hệ của Đức Chúa Trời với thế giới Ngài đã tạo dựng và với con dân Ngài.

Câu 17 đóng vai trò là trung tâm thần học cho cả đoạn Gia-cơ 1:2-18. Trước đó, Gia-cơ nói về sự thử thách đức tin sinh ra sự nhịn nhục (c.2-4), sự cầu xin trong đức tin mà không nghi ngờ (c.5-8), sự tương phản giữa người khiêm nhường và kẻ giàu (c.9-11), và sự cám dỗ đến từ chính tư dục của con người, không phải từ Đức Chúa Trời (c.12-15). Sau câu 17, Gia-cơ nhấn mạnh rằng chính Đức Chúa Trời, bởi ý muốn Ngài, đã dùng lời chân thật sinh ra chúng ta (c.18).

Xét về nguyên văn Hy Lạp (Greek), cụm từ được dịch là “Cha của các sự sáng” là “πατὴρ τῶν φώτων” (patēr tōn phōtōn). Danh từ “φῶς” (phōs) có nghĩa là “ánh sáng”, và ở đây được dùng ở số nhiều: “các sự sáng” (tōn phōtōn). Điều này chỉ về mọi nguồn phát ra ánh sáng, cả theo nghĩa đen lẫn nghĩa bóng. Tước hiệu “Cha” (πατὴρ) biểu thị mối quan hệ nguồn cội, nguyên nhân đầu tiên, và người sáng tạo. Như vậy, Đức Chúa Trời không phải chỉ là Đấng tạo nên mặt trời, mặt trăng, và các ngôi sao (Sáng Thế Ký 1:14-18), mà Ngài còn là nguồn cội của mọi thứ ánh sáng thuộc linh, mọi sự mặc khải, chân lý, sự thánh khiết, và điều tốt lành.

Điều quan trọng là câu này liên kết chặt chẽ với hai mệnh đề: “Mọi sự ban cho tốt lành, và mọi ân tức trọn vẹn đều đến từ nơi cao” và “trong Ngài chẳng có một sự thay đổi, cũng chẳng một bóng của sự biến cải nào.” Ba khía cạnh này – (1) Nguồn của mọi điều tốt lành, (2) Thân vị là Cha của các sự sáng, và (3) Bản tính bất biến – tạo nên một bức tranh toàn vẹn về Đức Chúa Trời mà chúng ta tin thờ.

Danh hiệu này mang những ý nghĩa thần học phong phú, có thể khai triển như sau:

1. Ngài là Đấng Tạo Hóa và Duy Trì Mọi Nguồn Sáng Vật Lý: Ngay từ khởi nguyên, Đức Chúa Trời đã phán: “Phải có sự sáng; thì có sự sáng.” (Sáng Thế Ký 1:3). Ánh sáng là tạo vật đầu tiên, biểu tượng cho quyền năng sáng tạo và trật tự của Ngài. Các “vì sáng lớn” (c.16) là những “sự sáng” do Ngài tạo dựng và đặt để. Thi Thiên 74:16 tuyên bố: “Ban ngày thuộc về Chúa, ban đêm cũng vậy; Chúa đã dựng nên sự sáng và mặt trời.” Vì vậy, Ngài là “Cha” của chúng theo nghĩa là Đấng Tạo Hóa tối cao, là nguồn gốc tối hậu của chúng.

2. Ngài là Nguồn Cội của Mọi Sự Sáng Thuộc Linh và Đạo Đức: Trong Kinh Thánh, “sự sáng” thường là biểu tượng mạnh mẽ cho:

• Sự thánh khiết và vinh quang của Đức Chúa Trời: “Đức Chúa Trời là sự sáng, trong Ngài chẳng có sự tối tăm đâu.” (1 Giăng 1:5). Đây là ánh sáng bản thể của Ngài.
• Lời của Đức Chúa Trời và sự mặc khải: “Lời Chúa là ngọn đèn cho chân tôi, Ánh sáng cho đường lối tôi.” (Thi Thiên 119:105).
• Chúa Giê-xu Christ, là Sự Sáng của thế gian: “Ta là sự sáng của thế gian; người nào theo ta, chẳng đi trong nơi tối tăm, nhưng có ánh sáng của sự sống.” (Giăng 8:12). Ngài là “sự sáng thật” (Giăng 1:9).
• Sự cứu rỗi và chân lý: “Ta đặt ngươi làm sự sáng cho các dân ngoại, để ngươi đem sự cứu rỗi của ta đến cùng cuối trái đất.” (Công vụ 13:47, trích từ Ê-sai 49:6).
• Đời sống công chính của tín đồ: “Sự sáng các ngươi hãy soi trước mặt người ta như vậy, đặng họ thấy những việc lành của các ngươi, và ngợi khen Cha các ngươi ở trên trời.” (Ma-thi-ơ 5:16).

Khi Gia-cơ gọi Đức Chúa Trời là “Cha của các sự sáng”, ngụ ý rằng Ngài là nguồn phát sinh duy nhất của tất cả những điều này. Mọi sự hiểu biết về chân lý, mọi kinh nghiệm về ân điển, mọi hành động công chính, mọi tia sáng của sự khôn ngoan – đều bắt nguồn từ Ngài.

3. Ngài là Cha – Một Mối Quan Hệ Thân Mật và Ban Cho: Danh xưng “Cha” không chỉ nói về nguồn gốc, mà còn về mối quan hệ. Trong bối cảnh Tân Ước, đặc biệt qua sự mặc khải của Chúa Giê-xu, Đức Chúa Trời là Cha của những ai tin nhận Chúa Giê-xu (Giăng 1:12). Với tư cách là Cha, Ngài không chỉ tạo ra ánh sáng rồi để mặc nó, nhưng Ngài liên tục ban tặng (“mọi sự ban cho tốt lành”) cho con cái Ngài. Ánh sáng từ Ngài không phải là một nguyên lý trừu tượng, mà là một món quà của tình yêu thương từ Cha trên trời. Điều này đi đôi với lời dạy của Chúa Giê-xu: “Vậy nếu các ngươi vốn là xấu, còn biết cho con cái mình các vật tốt thay, huống chi Cha các ngươi ở trên trời, chẳng ban các vật tốt cho những người xin Ngài sao?” (Ma-thi-ơ 7:11).

4. Sự Tương Phản Với Sự Tối Tăm và Cám Dỗ: Trong ngữ cảnh trực tiếp, Gia-cơ vừa mới cảnh báo về cám dỗ phát sinh từ tư dục tội lỗi của con người, dẫn đến sự chết (c.14-15). Ông vội vàng khẳng định: “Hỡi anh em yêu dấu, chớ tự lầm: Mọi sự ban cho tốt lành… đều đến từ… Cha sự sáng” (c.16-17). Có một sự tương phản rõ rệt: Sự cám dỗ dẫn đến sự chết không đến từ “Cha của các sự sáng”. Những gì đến từ Ngài đều “tốt lành” (ἀγαθὸς, agathos) và “trọn vẹn” (τέλειος, teleios). Tội lỗi, sự dữ, sự gian ác thuộc về vương quốc của sự tối tăm, không có nguồn gốc nơi Đức Chúa Trời. Điều này bảo vệ sự thánh khiết tuyệt đối của Đức Chúa Trời và xác định rõ ràng nguồn gốc của điều ác (không phải từ Ngài).

Đặc tính then chốt đi kèm với danh hiệu này là: “trong Ngài chẳng có một sự thay đổi, cũng chẳng một bóng của sự biến cải nào.” Cụm từ Hy Lạp “παρ᾽ ᾧ οὐκ ἔνι παραλλαγὴ ἢ τροπῆς ἀποσκίασμα” rất sinh động. “Bóng của sự biến cải” (τροπῆς ἀποσκίασμα) là một cách nói rất đặc biệt. τροπή (tropē) có thể chỉ sự xoay chuyển (như mặt trời xoay bóng), hoặc sự thay đổi. ἀποσκίασμα (aposkiasma) là “cái bóng được đúc ra”. Hình ảnh có lẽ liên tưởng đến hiện tượng mặt trời di chuyển khiến bóng của vật thể thay đổi. Đức Chúa Trời thì không như vậy. Ngài hoàn toàn bất biến.

• Ánh sáng của Ngài không bao giờ mờ đi, dao động hay bị che khuất.
• Tính tốt lành của Ngài không bao giờ thay đổi theo hoàn cảnh.
• Ân điển và lòng thương xót của Ngài không hề suy giảm.

Điều này củng cố niềm tin của chúng ta: Nguồn sáng của chúng ta là vĩnh cửu và đáng tin cậy tuyệt đối. Điều này được vang vọng trong Cựu Ước: “Vì Ta là Đức Giê-hô-va, Ta không hề thay đổi.” (Ma-la-chi 3:6).

Lẽ thật này không chỉ để suy ngẫm, mà phải biến đổi cách chúng ta sống và đối diện với cuộc đời.

1. Tìm Kiếm Nguồn Gốc Đúng Đắn cho Mọi Điều Tốt: Khi gặp phước hạnh, sự khôn ngoan, cơ hội tốt, hay sự thúc giục làm lành, hãy nhận biết chúng đến từ “Cha của các sự sáng”. Điều này dẫn đến sự biết ơn thay vì tự tôn, và sự khiêm nhường thay vì kiêu ngạo. Mỗi buổi sáng khi thấy ánh mặt trời, chúng ta có thể nhớ về Cha Thiên Thượng, Đấng ban mọi ơn phước thuộc linh.

2. Phân Biệt Nguồn Gốc trong Thử Thách và Cám Dỗ: Khi bị cám dỗ, hãy nhớ lời Gia-cơ: Điều đó không đến từ Đức Chúa Trời. Ngài chỉ ban những điều tốt lành và trọn vẹn. Thay vì nghi ngờ Ngài, hãy chống trả ma quỷ, là kẻ ở trong sự tối tăm (Gia-cơ 4:7). Sự thử thách đức tin (khác với cám dỗ phạm tội) được Ngài cho phép để rèn luyện chúng ta, và ngay trong đó, Ngài vẫn ban ân điển đủ để vượt qua (c.2-4, 12).

3. Xây Dựng Đời Sống Trên Nền Tảng Vững Chắc của Sự Bất Biến: Trong một thế giới đầy biến động, bấp bênh, chúng ta có một Cha không hề thay đổi. Lời hứa, tình yêu, và sự thành tín của Ngài luôn như nhau. Điều này mang lại sự bình an và ổn định nội tâm sâu sắc. Chúng ta có thể nghỉ ngơi trong bản tính không thay đổi của Ngài.

4. Phản Chiếu Sự Sáng của Cha Trên Trời: Nếu Ngài là nguồn sáng, và chúng ta là con cái Ngài, chúng ta được kêu gọi trở nên “con của sự sáng” (1 Tê-sa-lô-ni-ca 5:5) và phản chiếu ánh sáng ấy. Điều này được thực hiện qua:

• Một đời sống đạo đức công chính (Phi-líp 2:15).
• Rao truyền chân lý của Phúc Âm (2 Cô-rinh-tô 4:6).
• Sống trong sự thật và yêu thương, vì “Ai yêu thương anh em mình, thì ở trong sự sáng… Nhưng ai ghét anh em mình, thì ở trong sự tối tăm” (1 Giăng 2:10-11).

Chúng ta không tự tạo ra ánh sáng, nhưng nhận lãnh và chiếu ra.

5. Cầu Nguyện với Sự Tín Thác Tuyệt Đối: Khi cầu xin, chúng ta có thể đến với Đấng là “Cha của các sự sáng”, Đấng biết ban cho con cái Ngài những ơn tốt nhất. Chúng ta không cầu xin một vị thần thất thường hay keo kiệt, nhưng là một Người Cha nhân từ, nguồn của mọi điều thiện hảo.

Danh hiệu “Cha của các sự sáng” trong Gia-cơ 1:17 là một viên ngọc quý của mặc khải Tân Ước. Nó giới thiệu Đức Chúa Trời của chúng ta với ba phẩm tính vĩ đại: Một Người Cha nhân từ ban mọi ơn phước tốt lành, một Nguồn Sáng tối thượng của mọi chân lý và thánh khiết, và một Đấng Bất Biến đáng tin cậy tuyệt đối. Trong bóng tối của thử thách và sự phức tạp của đời sống, lẽ thật này chiếu sáng như một ngọn hải đăng. Nó mời gọi chúng ta không chỉ tin nhận, mà còn bước đi trong ánh sáng của Ngài, sống như những đứa con của sự sáng, và luôn hướng lòng biết ơn về nguồn cội của mọi điều tốt đẹp trong đời sống chúng ta – chính là Cha Thiên Thượng yêu thương.

Hãy để lời của Thi Thiên 36:9 trở thành kinh nghiệm của chúng ta: “Vì tại Ngài có nguồn sự sống; Trong sự sáng Ngài chúng ta thấy sự sáng.”

“Hỡi Đức Chúa Trời, Cha của vinh hiển, là Cha Đức Chúa Jêsus Christ chúng tôi…” (Ê-phê-sô 1:17).