Chúa Có Mắc Sai Lầm Không?
Trong hành trình đức tin, một trong những câu hỏi sâu sắc và đôi khi thách thức nhất mà Cơ Đốc nhân có thể đối diện liên quan đến bản tính của chính Đức Chúa Trời mà mình tôn thờ: “Chúa có thể mắc sai lầm không?” Câu hỏi này thường nảy sinh từ những nghịch cảnh, những sự kiện khó hiểu trong cuộc sống, hoặc khi đọc những phân đoạn Kinh Thánh mà hành động của Đức Chúa Trời dường như thay đổi. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu vào Kinh Thánh để khám phá bản tính toàn hảo, sự thông biết tuyệt đối, và tính bất biến của Đức Chúa Trời, từ đó trả lời cho câu hỏi căn bản này dưới ánh sáng của Lời Chúa.
Trước khi đi vào phân tích, chúng ta cần định nghĩa “sai lầm” (mistake, error). Trong ngữ cảnh của loài người, một sai lầm thường xuất phát từ:
1. Thiếu hiểu biết: Hành động dựa trên thông tin không đầy đủ hoặc sai lệch.
2. Khả năng hạn chế: Không thể lường trước mọi kết quả hoặc hệ quả.
3. Ác ý hoặc tính xác thịt: Hành động cố ý đi ngược lại điều tốt lành, chân lý.
4. Sự thay đổi: Quyết định hôm nay bị coi là “sai” so với một tiêu chuẩn hoặc quyết định khác vào ngày mai.
Nếu áp dụng bất kỳ định nghĩa nào trong số này cho Đức Chúa Trời, chúng ta ngay lập tức đặt Ngài vào phạm trù của thọ tạo hữu hạn. Do đó, câu hỏi cốt lõi phải là: “Bản tính của Đức Chúa Trời trong Kinh Thánh có cho phép những hạn chế như vậy không?”
Kinh Thánh làm chứng xuyên suốt về một Đức Chúa Trời toàn tri (omniscient), toàn năng (omnipotent), và thánh khiết (holy). Đây là nền tảng để trả lời câu hỏi của chúng ta.
1. Sự Toàn Tri (Omniscience): Đức Chúa Trời biết mọi sự, từ khởi đầu đến cuối cùng.
“Hỡi Đức Giê-hô-va, Ngài đã dò xét tôi và biết tôi. Chúa biết khi tôi ngồi, lúc tôi đứng dậy; Từ xa Chúa hiểu biết ý tưởng tôi.” (Thi-thiên 139:1-2)
Trong tiếng Hê-bơ-rơ, từ “biết” ở đây là “yada” (יָדַע), mang nghĩa hiểu biết thấu đáo, trọn vẹn, cả trong lý trí lẫn mối quan hệ. Đức Chúa Trời không học hỏi, không khám phá ra điều gì mới. Ngài tuyên bố:
“Hãy nhớ lại những sự lúc xưa; vì ta là Đức Chúa Trời, không có Chúa nào khác; ta là Đức Chúa Trời, chẳng có ai giống như ta. Ta rao sự cuối-cùng từ lúc đầu, và từ thuở xưa những sự chưa làm. Ta nói: ý-ta sẽ được nên, mọi sự ta đẹp lòng, ta sẽ làm.” (Ê-sai 46:9-10)
Một Đấng tuyên bố biết “sự cuối-cùng từ lúc đầu” thì không thể hành động dựa trên thiếu hiểu biết.
2. Sự Toàn Năng & Tính Thánh Khiết (Omnipotence & Holiness): Quyền năng Ngài là tuyệt đối, và bản tính Ngài là trọn vẹn thánh khiết, không pha tội lỗi hay sai trật.
“Các ngươi phải nên thánh, vì ta là Đức Giê-hô-va Đức Chúa Trời các ngươi, vốn là thánh.” (Lê-vi Ký 19:2)
“Hãy trọn vẹn như Cha các ngươi ở trên trời là trọn vẹn.” (Ma-thi-ơ 5:48)
Từ “trọn vẹn” trong Ma-thi-ơ 5:48 trong tiếng Hy Lạp là “teleios” (τέλειος), có nghĩa là đạt đến mục đích, hoàn toàn, không thiếu sót. Sự trọn vẹn của Cha là tiêu chuẩn. Một Đấng thánh khiết và trọn vẹn tuyệt đối không thể là nguồn của sự sai lầm, vì sai lầm hàm chứa sự không trọn vẹn, thiếu sót hoặc tội lỗi.
Một số phân đoạn Kinh Thánh dường như cho thấy Đức Chúa Trời “hối tiếc” hoặc thay đổi quyết định, điều này có thể khiến độc giả vội vàng kết luận về khả năng mắc sai lầm của Ngài. Chúng ta cần xem xét kỹ lưỡng.
1. “Đức Giê-hô-va ăn năn” (Sáng-thế Ký 6:6):
“Đức Giê-hô-va ăn năn vì đã làm nên loài người trên mặt đất, và buồn rầu trong lòng.”
Từ “ăn năn” trong tiếng Hê-bơ-rơ là “nacham” (נָחַם), có thể mang nghĩa “thở dài”, “cảm thấy đau buồn sâu sắc”, hoặc “đổi ý”. Ở đây, bối cảnh là tội lỗi cùng cực của loài người đã phá hỏy mục đích tốt lành ban đầu của Đức Chúa Trời. Hành động của Ngài không thay đổi vì Ngài biết trước, nhưng thái độ và phản ứng của Ngài trước tội lỗi thay đổi. Đây không phải là sự hối tiếc vì một sai lầm, mà là nỗi đau thánh khiết của Đấng Tạo Hóa trước sự bại hoại của tạo vật. Ngài vẫn hành động nhất quán với bản tính công bình và thánh khiết của Ngài.
2. Chuyện Giô-na & Thành Ni-ni-ve:
Đức Chúa Trời phán sẽ hủy diệt Ni-ni-ve (Giô-na 3:4), nhưng sau khi họ ăn năn, Ngài “ăn năn” và không giáng họa nữa (Giô-na 3:10). Đây chính là minh chứng cho sự thông biết tuyệt đối và lòng nhân từ có điều kiện của Đức Chúa Trời. Lời tuyên phán hủy diệt hàm chứa điều kiện ngầm (như thường thấy trong các lời tiên tri phán xét): sự ăn năn sẽ đem lại ân xá. Đức Chúa Trời biết trước cả hai khả năng—Ni-ni-ve không ăn năn hoặc có ăn năn—và kế hoạch của Ngài bao trùm cả hai. Hành động “ăn năn” của Ngài là sự đáp ứng nhất quán, công bình và đầy lòng thương xót của Ngài trước sự thay đổi thái độ của con người.
3. Sự Cầu Thay của Môi-se (Xuất Ê-díp-tô Ký 32:9-14):
Chúa phán sẽ hủy diệt dân Y-sơ-ra-ên và làm cho Môi-se thành một dân lớn. Môi-se cầu thay, và “Đức Giê-hô-va ăn năn sự hại mà Ngài đã nói sẽ làm cho dân sự Ngài.” Một lần nữa, đây không phải là Chúa “sai” rồi sửa. Đây là sự tương tác trong mối quan hệ giao ước. Lời phán xét của Đức Chúa Trời là thật. Sự cầu thay của Môi-se là một phần trong kế hoạch nhiệm mầu của Đức Chúa Trời để bày tỏ lòng thương xót và tôn trọng vai trò trung bảo mà Ngài đã lập. Đức Chúa Trời, trong sự thông biết trọn vẹn, đã bao hàm cả lời cầu nguyện của Môi-se vào trong phương trình hành động của Ngài từ ban đầu.
Đỉnh cao của mặc khải về Đức Chúa Trời là nơi Con Một Ngài, Chúa Giê-xu Christ.
“Ngôi Lời đã trở nên xác thịt, ở giữa chúng ta, đầy ơn và lẽ thật... Chẳng hề có ai thấy Đức Chúa Trời; chỉ Con một ở trong lòng Cha, là Đấng đã giãi bày Cha cho chúng ta.” (Giăng 1:14, 18)
Đời sống, chức vụ, sự chết và sự sống lại của Chúa Giê-xu là hiện thân của sự khôn ngoan và quyền năng hoàn hảo của Đức Chúa Trời. Ngài không bao giờ lúng túng, không bao giờ phải rút lại lời phán, không bao giờ phải thừa nhận một sai lầm. Ngài biết trước mọi sự (Giăng 6:64; 13:1), và mọi sự xảy ra đều để ứng nghiệm Lời Kinh Thánh (Ma-thi-ơ 26:54, 56). Ngay cả sự phản bội của Giu-đa và sự chối Chúa của Phi-e-rơ cũng nằm trong sự hiểu biết chủ động và kế hoạch nhiệm mầu của Ngài (Lu-ca 22:22; Giăng 13:18-19). Sự “vâng phục cho đến chết” (Phi-líp 2:8) của Đấng Christ là sự thể hiện trọn vẹn ý muốn hoàn hảo của Đức Chúa Trời, không có một chút sai sót nào.
Chân lý về một Đức Chúa Trời không thể mắc sai lầm có sức biến đổi sâu sắc đời sống chúng ta:
1. Nền Tảng cho Đức Tin và Sự Bình An:
Khi đối diện với nghịch cảnh, bệnh tật, hay những sự kiện khó hiểu, chúng ta có thể tin cậy rằng Đức Chúa Trời không phạm sai lầm. Ngài thấy toàn cảnh mà chúng ta không thấy. Sự tin cậy này không triệt tiêu nỗi đau, nhưng cho chúng ta nơi nương tựa: “Vả, chúng ta biết rằng mọi sự hiệp lại làm ích cho kẻ yêu mến Đức Chúa Trời, tức là cho kẻ được gọi theo ý muốn Ngài đã định.” (Rô-ma 8:28)
Lời hứa này chỉ đáng tin khi Đấng ban lời hứa là toàn tri và toàn năng.
2. Thái Độ Vâng Phục và Học Tập: Nhận biết sự khôn ngoan vô hạn của Chúa đưa chúng ta vào thái độ khiêm nhường, vâng phục. Thay vì chất vấn Ngài: “Sao Chúa để con trong hoàn cảnh này? Chúa đã sai lầm rồi!”, chúng ta học cầu hỏi: “Lạy Chúa, Ngài muốn dạy con điều gì qua hoàn cảnh này? Xin giúp con vâng theo đường lối khôn ngoan của Ngài.” Như Chúa Giê-xu đã cầu nguyện: “Song chẳng theo ý muốn con, mà theo ý muốn Cha.” (Ma-thi-ơ 26:39).
3. Cách Đọc và Hiểu Kinh Thánh: Khi gặp những phân đoạn khó hiểu về hành động của Đức Chúa Trời (như trong Cựu Ước), chúng ta cần khiêm tốn nhận rằng sự hiểu biết của mình có giới hạn. Thay vì vội kết luận Chúa “sai” hoặc “tàn bạo”, chúng ta tìm kiếm sự khôn ngoan của Ngài được bày tỏ trong toàn bộ Kinh Thánh, với đỉnh cao là thập tự giá của Đấng Christ—nơi công lý và tình yêu thương gặp nhau một cách trọn vẹn.
4. Sự Cầu Nguyện Đầy Lòng Tin Quyết: Chúng ta cầu nguyện với một Đấng biết rõ nhu cầu của chúng ta hơn chính chúng ta (Ma-thi-ơ 6:8). Lời cầu nguyện không phải là thông báo cho Chúa biết một sự kiện Ngài bỏ sót, hay sửa một kế hoạch sai lầm của Ngài. Đó là sự đồng công trong mối quan hệ, là bày tỏ lòng phó thác, và là công cụ Ngài dùng để hoàn thành ý chỉ toàn hảo của Ngài trên đất.
Kinh Thánh làm chứng cách rõ ràng và nhất quán về một Đức Chúa Trời toàn tri, toàn năng, thánh khiết và bất biến. Ngài không thể và không bao giờ mắc sai lầm. Những phân đoạn dường như cho thấy Ngài “thay đổi ý” thực chất là sự bày tỏ sống động về bản tính phong phú của Ngài: vừa công bình thánh khiết, vừa đầy lòng thương xót; vừa chủ tể tối cao, vừa tương giao với con người trong khuôn khổ giao ước. Sự “ăn năn” của Đức Chúa Trời là ngôn ngữ loài người diễn tả cách Ngài đáp ứng một cách hoàn hảo, công bình và yêu thương trước sự thay đổi thái độ của con người, trong sự hiểu biết trọn vẹn của Ngài.
Niềm tin vào Đấng không thể sai lầm là nền tảng vững chắc cho mọi sự. Nó giải phóng chúng ta khỏi sự sợ hãi rằng vũ trụ này đang vận hành một cách ngẫu nhiên hoặc bởi một vị thần hay mắc lỗi. Nó mời gọi chúng ta phó thác hoàn toàn, vâng phục trọn vẹn, và tôn thờ trong sự kính sợ thánh khiết. Cuối cùng, sự bảo đảm lớn nhất của chúng ta nằm ở thập tự giá: Đức Chúa Trời đã không sai lầm khi ban Con Một Ngài. Trong sự khôn ngoan nhiệm mầu, kế hoạch cứu chuộc hoàn hảo ấy đã được định từ trước sáng thế (Ê-phê-sô 1:4) và được thực hiện cách chính xác trong thời điểm trọn vẹn (Ga-la-ti 4:4). Vì vậy, chúng ta có thể hát với lòng tin cậy như tác giả thánh ca:
“Dù đường nào Chúa dắt tôi đi,
Lòng tràn đầy tin cậy, chẳng ngại chi;
Vì biết rằng Chúa thương tôi lắm,
Dắt tôi đi trong ánh sáng diệu kỳ.”