Christology là gì?

Trong hành trình đức tin Cơ Đốc, không có câu hỏi nào quan trọng và nền tảng hơn câu hỏi mà chính Chúa Giê-xu đã đặt ra cho các môn đồ: “Còn các ngươi thì nói ta là ai?” (Ma-thi-ơ 16:15). Câu trả lời cho câu hỏi này chính là trọng tâm của Christology – môn thần học nghiên cứu về thân vị, bản tính, chức vụ và công trình của Chúa Giê-xu Christ. Từ “Christology” bắt nguồn từ hai từ Hy Lạp: “Christos” (Χριστός) – nghĩa là “Đấng được xức dầu” hay “Đấng Mết-si-a”, và “logos” (λόγος) – nghĩa là “lời nói”, “học thuyết” hay “nghiên cứu”. Vậy, Christology chính là “học thuyết về Đấng Christ”, một sự khám phá có hệ thống và thờ phượng về Đấng là trung tâm của niềm tin và sự cứu rỗi của chúng ta.

I. Nền Tảng Kinh Thánh: Chúa Giê-xu Là Ai?

Kinh Thánh không trình bày Chúa Giê-xu như một nhân vật lịch sử đơn thuần hay một thầy dạy đạo đức, mà là Đức Chúa Trời trong xác thịt, là Đấng Cứu Chuộc duy nhất. Sự mặc khải về Ngài có tính chất tiệm tiến và đạt đến đỉnh cao trong Tân Ước.

1. Thần Tính Trọn Vẹn của Chúa Giê-xu Christ:
Ngay trong phần mở đầu sách Phúc Âm Giăng, chúng ta gặp một tuyên bố thần học sâu sắc: “Ban đầu có Ngôi Lời, Ngôi Lời ở cùng Đức Chúa Trời, và Ngôi Lời là Đức Chúa Trời... Ngôi Lời đã trở nên xác thịt, ở giữa chúng ta” (Giăng 1:1, 14). Từ “Ngôi Lời” trong tiếng Hy Lạp là “Logos”, không chỉ là “lời nói” mà còn biểu thị lý tính thần thượng, sự biểu lộ trọn vẹn và bản thể của chính Đức Chúa Trời. Sứ đồ Phao-lô xác nhận điều này: “Vì trong Ngài (Christ) có mọi sự đầy đủ của bổn tánh Đức Chúa Trời thảy đều ở trong thân thể” (Cô-lô-se 2:9). Chúa Giê-xu tự xưng mình bằng danh xưng “Ta Là” (ἐγώ εἰμι, egō eimi), là danh xưng thiên thượng mà Đức Chúa Trời đã bày tỏ cho Môi-se (Xuất Ê-díp-tô Ký 3:14). Khi Ngài tuyên bố “Trước khi chưa có Áp-ra-ham, đã có ta” (Giăng 8:58), Ngài đang khẳng định thần tính vĩnh cửu của mình.

2. Nhân Tính Trọn Vẹn của Chúa Giê-xu Christ:
Song song với thần tính, Kinh Thánh cũng dạy rõ ràng về nhân tính trọn vẹn của Chúa Giê-xu. Ngài được sinh ra bởi một người nữ đồng trinh (Ma-thi-ơ 1:18), lớn lên về khôn ngoan và tầm vóc (Lu-ca 2:52). Ngài biết đói, khát, mệt mỏi (Ma-thi-ơ 4:2; Giăng 4:6), cảm thấy buồn bực (Giăng 11:35), và cầu nguyện với Đức Chúa Trời (Lu-ca 22:41-44). Quan trọng nhất, Ngài đã chịu chết thật trên thập tự giá. Thư Hê-bơ-rơ nhấn mạnh: “Vì chúng ta có thầy tế lễ thượng phẩm... đã từng bị thử thách trong mọi việc cũng như chúng ta, song chẳng phạm tội” (Hê-bơ-rơ 4:15). Từ Hy Lạp dùng cho “bị thử thách” là peirazō, có nghĩa là thử nghiệm, cám dỗ. Ngài thật sự là con người, nhưng hoàn toàn không có tội lỗi.

II. Các Danh Hiệu và Chức Vụ Quan Trọng của Đấng Christ

Christology cũng khảo sát các danh hiệu và chức vụ mà Kinh Thánh dành cho Chúa Giê-xu, mỗi danh hiệu mặc khải một khía cạnh về con người và công việc của Ngài.

• Đấng Mết-si-a/Christ: Danh hiệu này phiên âm từ tiếng Hê-bơ-rơ “Mashiach” (מָשִׁיחַ) và tiếng Hy Lạp “Christos”, đều có nghĩa là “Đấng được xức dầu”. Trong Cựu Ước, các tiên tri, thầy tế lễ và vua được xức dầu để thi hành chức vụ. Chúa Giê-xu là Đấng được xức dầu tối cao, đến để hoàn thành ba chức vụ: Tiên Tri (phán dạy lẽ thật của Đức Chúa Trời, Phục Truyền 18:15), Thầy Tế Lễ (dâng chính mình làm của lễ chuộc tội, Hê-bơ-rơ 9:11-14), và Vua (cai trị trên đời sống tín hữu và cả vũ trụ, Khải Huyền 19:16).
• Con Đức Chúa Trời: Danh hiệu này không hàm ý Ngài là một thọ tạo được sinh ra, nhưng chỉ về mối liên hệ độc nhất vô nhị, đồng đẳng và đời đời trong Ba Ngôi Đức Chúa Trời. Trong phép báp-tem và khi hiển dung, có tiếng từ trời phán: “Nầy là Con yêu dấu của ta, đẹp lòng ta mọi đàng” (Ma-thi-ơ 3:17; 17:5).
• Con Người: Đây là danh hiệu Chúa Giê-xu thường dùng nhất để tự chỉ về mình. Nó liên hệ đến lời tiên tri trong Đa-ni-ên 7:13-14 về một nhân vật thiên thượng được ban cho quyền cai trị đời đời. Nó nhấn mạnh nhân tính của Ngài, nhưng đồng thời cũng là sự mặc khải về thân vị thiên thượng và vương quyền của Ngài (Ma-thi-ơ 26:64).
• Chúa (Kyrios): Trong bản Septuagint (bản dịch Kinh Thánh tiếng Hy Lạp), từ Kyrios (Κύριος) được dùng để dịch danh xưng thiêng liêng GIA-VÊ (YHWH). Khi Tân Ước gọi Chúa Giê-xu là “Chúa” (Công vụ 2:36; Phi-líp 2:11), đó là một tuyên xưng về thần tính đầy đủ của Ngài.

III. Công Trình Cứu Chuộc: Trọng Tâm của Christology

Christology không chỉ nghiên cứu về thân vị của Đấng Christ, mà còn về công trình Ngài đã hoàn thành. Sự chết và sống lại của Ngài không phải là một bi kịch bất ngờ, mà là sự ứng nghiệm trọn vẹn kế hoạch cứu chuộc của Đức Chúa Trời.

Sự Chết Chuộc Tội: Chúa Giê-xu đến “để phó sự sống mình làm giá chuộc cho nhiều người” (Ma-thi-ơ 20:28). Từ “giá chuộc” (lytron) nói về cái giá được trả để giải phóng một nô lệ. Ngài là “Chiên Con của Đức Chúa Trời, là Đấng cất tội lỗi thế gian đi” (Giăng 1:29), ứng nghiệm hình bóng của con sinh tế trong Cựu Ước. Sứ đồ Phao-lô giải thích: “Đức Chúa Trời đã làm cho Đấng vốn chẳng biết tội lỗi trở nên tội lỗi vì chúng ta, hầu cho chúng ta nhờ Đấng đó mà được trở nên sự công bình của Đức Chúa Trời” (2 Cô-rinh-tô 5:21).

Sự Sống Lại Khải Thắng: Sự sống lại của Chúa Giê-xu không phải chỉ là một phép lạ, mà là sự xác nhận của Đức Chúa Trời Cha rằng sự đền tội của Ngài đã được chấp nhận, và quyền lực của tội lỗi cùng sự chết đã bị đánh bại. “Nhưng bây giờ, Đấng Christ đã từ kẻ chết sống lại, Ngài là trái đầu mùa của những kẻ ngủ... Vì chưng sự chết đến bởi một người, thì sự sống lại của những kẻ chết cũng bởi một người mà đến” (1 Cô-rinh-tô 15:20-21). Từ Hy Lạp “firstfruits” (trái đầu mùa, aparchē) khẳng định rằng sự sống lại của Ngài bảo đảm cho sự sống lại của tất cả thuộc về Ngài.

IV. Ứng Dụng Thực Tiễn cho Đời Sống Cơ Đốc Nhân

Hiểu biết đúng đắn về Christology không phải là một bài tập tri thức suông, mà phải biến đổi đời sống, niềm tin và sự thờ phượng của chúng ta.

1. Nền Tảng cho Sự Cứu Rỗi và Sự Cầu Nguyện:
Đức tin cứu rỗi của chúng ta đặt trọn vẹn vào con người và công việc của Chúa Giê-xu Christ. Không phải đức tin vào một hệ thống giáo lý, mà là đức tin cá nhân vào một Đấng vừa là Đức Chúa Trời trọn vẹn (mới có giá trị vô hạn để chuộc tội cho muôn người) vừa là người trọn vẹn (mới có thể đại diện và chịu thay hình phạt cho con người). “Chẳng có sự cứu rỗi trong đấng nào khác; vì ở dưới trời, chẳng có danh nào khác ban cho loài người, để chúng ta phải nhờ đó mà được cứu” (Công vụ 4:12). Hơn nữa, vì Ngài là Đấng Trung Bảo duy nhất giữa Đức Chúa Trời và loài người (1 Ti-mô-thê 2:5), nên chúng ta chỉ có thể đến với Đức Chúa Trời Cha trong danh Ngài và nhờ sự cầu thay của Ngài (Giăng 14:6, 13-14).

2. Khuôn Mẫu cho Đời Sống Môn Đồ:
Chúa Giê-xu là hiện thân trọn vẹn của ý muốn Đức Chúa Trời. Nghiên cứu về Ngài cho chúng ta một khuôn mẫu tuyệt đối về sự vâng phục, tình yêu thương, khiêm nhường và sự tận hiến. “Hãy có đồng một tâm tình như Đấng Christ đã có, Ngài vốn có hình Đức Chúa Trời... song đã tự bỏ mình đi, lấy hình tôi tớ... vâng phục cho đến chết, thậm chí chết trên cây thập tự” (Phi-líp 2:5-8). Hiểu về sự khiêm hạ và hy sinh của Ngài thách thức chúng ta từ bỏ lòng tự cao và phục vụ người khác.

3. Hy Vọng và Sự Xác Quyết cho Tương Lai:
Christology dạy chúng ta rằng Chúa Giê-xu không chỉ là một nhân vật trong quá khứ, mà là Chúa đang sống và sẽ trở lại. Ngài đang ngồi bên hữu Đức Chúa Trời, cầu thay cho chúng ta (Rô-ma 8:34) và đang cai trị muôn vật. Sự thăng thiên và tôn cao của Ngài (Công vụ 1:9-11; Phi-líp 2:9-11) đảm bảo rằng mọi quyền lực trên trời dưới đất đều thuộc về Ngài. Điều này ban cho chúng ta sự bình an và hy vọng trước mọi hoàn cảnh, vì biết rằng Chúa chúng ta là Chúa của lịch sử và sẽ trở lại để hoàn tất mọi sự.

Kết Luận

Christology là trái tim của thần học Cơ Đốc. Nó mời gọi chúng ta đi sâu hơn vào sự hiểu biết về Đấng mà chúng ta tôn thờ – Chúa Giê-xu Christ, Con Đức Chúa Trời hằng sống, Đấng Mết-si-a đã đến, đã chết, đã sống lại và sẽ trở lại. Một Christology lành mạnh và dựa trên Kinh Thánh bảo vệ chúng ta khỏi các tà giáo (như chối bỏ thần tính hoặc nhân tính của Chúa), đặt nền tảng vững chắc cho đức tin, và thúc đẩy chúng ta sống một đời sống thờ phượng, vâng lời và phục vụ. Câu trả lời của Phi-e-rơ, “Thầy là Đấng Christ, Con Đức Chúa Trời hằng sống” (Ma-thi-ơ 16:16), phải là lời tuyên xưng, là nền tảng và là niềm vui của mỗi chúng ta mỗi ngày. Hãy tiếp tục đào sâu vào sự hiểu biết về Ngài, vì “sự sống đời đời là nhìn biết Cha, là Đức Chúa Trời thật, và Đức Chúa Jêsus Christ, là Đấng Cha đã sai đến” (Giăng 17:3).