Chúa Giê-su nói tiếng gì?

Trong hành trình nghiên cứu và tìm hiểu về Chúa Cứu Thế Giê-su, một câu hỏi tuy có vẻ thuộc về lĩnh vực lịch sử và ngôn ngữ học, nhưng lại mở ra cho chúng ta những góc nhìn sâu sắc về bối cảnh nhập thể và sự gần gũi của Ngài với nhân loại: Chúa Giê-su nói tiếng gì? Câu trả lời không chỉ giúp chúng ta hình dung rõ nét hơn về bối cảnh của Tân Ước, mà còn khẳng định một chân lý quan trọng: Đức Chúa Trời đã đến trong thế gian, trong một dân tộc cụ thể, một nền văn hóa cụ thể và sử dụng ngôn ngữ cụ thể của con người để bày tỏ chính Ngài.

Đất nước Do Thái (Judea, Galilee, Samaria) vào thời Chúa Giê-su giáng sinh là một ngã tư văn hóa và chính trị, chịu sự cai trị của Đế quốc La Mã. Điều này dẫn đến sự đa ngôn ngữ trong xã hội. Các ngôn ngữ chính có mặt bao gồm:

• Tiếng Aram (Aramaic): Đây là ngôn ngữ bản địa, ngôn ngữ mẹ đẻ của đại đa số người Do Thái thông thường. Nó bắt nguồn từ tiếng Hê-bơ-rơ và trở thành lingua franca (ngôn ngữ thông dụng) trong khu vực Trung Đông sau thời kỳ lưu đày tại Ba-by-lôn.
• Tiếng Hê-bơ-rơ (Hebrew): Không còn là ngôn ngữ nói hằng ngày của quần chúng, nhưng vẫn là ngôn ngữ thánh, được sử dụng trong phụng vụ tại đền thờ, khi đọc Kinh Thánh (Cựu Ước) và trong các cuộc tranh luận thần học của các rabbi (thầy dạy luật).
• Tiếng Hy Lạp Koine (Greek): Ngôn ngữ phổ quát của thế giới La Hy, là ngôn ngữ của giới cai trị, thương mại, văn học và cũng là ngôn ngữ mà toàn bộ Tân Ước được linh cảm để chép ra. Đây là ngôn ngữ thứ hai phổ biến.
• Tiếng Latinh: Ngôn ngữ của chính quyền La Mã, chủ yếu được sử dụng trong các văn bản hành chính và bởi các quan chức, binh lính La Mã.

Dựa trên bằng chứng từ Kinh Thánh và các nghiên cứu lịch sử, chúng ta có thể kết luận rằng Chúa Giê-su thông thạo ít nhất hai, và có thể là ba ngôn ngữ.

Hầu hết các học giả đều đồng ý rằng tiếng Aram là ngôn ngữ chính, ngôn ngữ mẹ đẻ của Chúa Giê-su. Ngài được nuôi dưỡng tại thị trấn Na-xa-rét thuộc xứ Ga-li-lê, một vùng đất của những người lao động bình thường. Chính trong ngôn ngữ này, những lời dạy dỗ thân thương, những ẩn dụ về Nước Trời, và những cuộc trò chuyện đời thường đã được Ngài truyền đạt.

Kinh Thánh Tân Ước, mặc dù được viết bằng tiếng Hy Lạp, vẫn còn lưu giữ một số từ và câu nguyên bản bằng tiếng Aram từ miệng Chúa Giê-su, như những viên ngọc quý được bảo tồn:

• "Ta-li-tha Cu-mi" (Talitha koum) (Mác 5:41): "Hỡi con gái nhỏ, ta truyền cho con, hãy chờ dậy!" Lời đầy quyền năng và yêu thương này phán với con gái của Giai-ru.
• "Ép-pha-ta" (Ephphatha) (Mác 7:34): "Hãy mở ra!" Lời phán khi Ngài chữa lành người vừa điếc vừa ngọng.
• "A-ba" (Abba) (Mác 14:36): Từ thân mật có nghĩa "Cha ơi" hay "Ba ơi", được Chúa Giê-su dùng trong lời cầu nguyện đau đớn tại Ghết-sê-ma-nê. Từ này nói lên mối quan hệ thân mật, tin cậy độc nhất vô nhị giữa Ngài với Đức Chúa Trời.
• "Ê-lô-i, Ê-lô-i, la-ma sa-bách-ta-ni?" (Eloi, Eloi, lema sabachthani?) (Mác 15:34): "Đức Chúa Trời tôi ôi, Đức Chúa Trời tôi ôi, sao Ngài lìa bỏ tôi?" Tiếng kêu thương từ thập tự giá, trích từ Thi thiên 22:1, cho thấy Ngài đã cầu nguyện bằng ngôn ngữ mẹ đẻ trong giờ phút thống khổ nhất.

Sự hiện diện của những từ Aram này là bằng chứng mạnh mẽ cho thấy đây chính là ngôn ngữ thân thuộc nhất trong tấm lòng và tâm trí của Chúa Giê-su.

Là một người Do Thái ngoan đạo, Chúa Giê-su chắc chắn được dạy Kinh Thánh Cựu Ước từ nhỏ. Khi lên 12 tuổi, Ngài đã đối đáp với các thầy thông giáo trong đền thờ (Lu-ca 2:46-47). Các buổi nhóm trong nhà hội (synagogue) vào ngày Sa-bát bao gồm việc đọc sách luật pháp và tiên tri bằng tiếng Hê-bơ-rơ, sau đó có lẽ được giải nghĩa (dịch sang) tiếng Aram cho dân chúng.

Trong Lu-ca 4:16-20, Chúa Giê-su đứng dậy đọc sách tiên tri Ê-sai (cuộn sách được viết bằng tiếng Hê-bơ-rơ). Ngài có thể đã đọc nguyên văn tiếng Hê-bơ-rơ rồi giải nghĩa bằng tiếng Aram. Các cuộc tranh luận với người Pha-ri-si và Sa-đu-sê về luật pháp cũng rất có thể diễn ra bằng thứ ngôn ngữ thần học trang trọng là tiếng Hê-bơ-rơ, hoặc pha trộn với tiếng Aram.

Liệu Chúa Giê-su, một thợ mộc từ Na-xa-rét, có biết tiếng Hy Lạp không? Xứ Ga-li-lê thời đó có nhiều thành phố mang văn hóa Hy Lạp (Hy Lạp hóa) và giao thương quốc tế. Là một thợ thủ công, rất có thể Ngài có khả năng giao tiếp cơ bản bằng tiếng Hy Lạp để làm ăn.

Quan trọng hơn, có một số cuộc đối thoại trong Phúc Âm gợi ý Ngài có thể đã dùng tiếng Hy Lạp:

• Cuộc nói chuyện với viên đội trưởng người La Mã (Ma-thi-ơ 8:5-13). Người này có lẽ nói tiếng Hy Lạp hoặc Latinh. Kinh Thánh không đề cập đến thông dịch viên.
• Cuộc đối chất với Tổng đốc Phi-lát (Giăng 18:33-38). Phi-lát là quan tổng đốc La Mã. Rất khó để tưởng tượng ông ta nói tiếng Aram. Cuộc đối thoại trực tiếp và đầy kịch tính này rất có thể diễn ra bằng tiếng Hy Lạp Koine – ngôn ngữ chung của hai bên.

Tấm bảng trên thập tự giá được viết bằng ba thứ tiếng: "Hê-bơ-rơ, La-tinh và Hy Lạp" (Giăng 19:20). Điều này không chỉ để mọi người đều đọc được, mà còn phản ánh chính xác bối cảnh ngôn ngữ phức tạp nơi Chúa Giê-su thi hành chức vụ.

Việc nghiên cứu ngôn ngữ của Chúa Giê-su không chỉ là tò mò lịch sử, mà mang ý nghĩa thuộc linh sâu xa:

1. Sự Nhập Thể Trọn Vẹn: Ngôi Lời (Logos) đã trở nên xác thịt (Giăng 1:14). Điều này bao gồm việc Ngài học và sử dụng ngôn ngữ của con người. Chúa Giê-su không xuất hiện như một dị nhân nói một ngôn ngữ thiên quốc khó hiểu, mà Ngài hòa mình hoàn toàn vào dòng chảy văn hóa và ngôn ngữ của dân Ngài. Điều này khẳng định tính chân thật của nhập thể.

2. Thông Công Với Mọi Tầng Lớp: Khả năng ngôn ngữ linh hoạt cho phép Chúa Giê-su tiếp cận và thông công với mọi người: từ những người dân thường nói tiếng Aram, đến giới lãnh đạo tôn giáo dùng tiếng Hê-bơ-rơ, và cả giới cai trị ngoại bang dùng tiếng Hy Lạp. Phúc Âm là cho tất cả.

3. Nền Tảng Cho Sự Truyền Giáo Toàn Cầu: Việc Chúa Giê-su sống trong một thế giới đa ngôn ngữ dường như báo trước cho sự kiện Ngũ Tuần (Công vụ 2), khi Đức Thánh Linh giáng xuống và các môn đồ nói được nhiều thứ tiếng khác nhau. Sứ điệp cứu rỗi không bị giới hạn bởi một ngôn ngữ hay dân tộc nào. Sự kiện tấm bảng thập tự giá viết bằng ba thứ tiếch là một biểu tượng mạnh mẽ về tính phổ quát của Phúc Âm.

4. "Ngôi Lời" (Logos) Vượt Trên Ngôn Ngữ: Dù Chúa Giê-su dùng tiếng Aram, Hy Lạp hay Hê-bơ-rơ, thì Ngài chính là Ngôi Lời (Logos) bằng xương bằng thịt (Giăng 1:1). Thông điệp của Ngài là thông điệp của Đức Chúa Trời, có uy quyền biến đổi lòng người, vượt trên mọi rào cản ngữ nghĩa. Quyền năng nằm ở chính Ngài, Đấng phán ra Lời.

1. Trân Trọng Tính Nhập Thể Trong Sự Cầu Nguyện Và Học Kinh Thánh: Chúa Giê-su hiểu chúng ta thấu đáo, vì Ngài đã sống một đời sống con người thật sự. Chúng ta có thể đến với Ngài trong sự cầu nguyện bằng chính ngôn ngữ mẹ đẻ của mình, với tất cả sự chân thành, thậm chí trong những lúc đau đớn cùng cực nhất (như tiếng kêu "Ê-lô-i" trên thập tự giá). Hãy học Lời Chúa cách sốt sắng, vì đó là phương tiện Ngài dùng để phán với chúng ta.

2. Tìm Kiếm Sự Thân Mật "Abba": Chúa Giê-su dạy chúng ta cầu nguyện cùng "Cha chúng tôi" (Ma-thi-ơ 6:9) và bày tỏ mối quan hệ thân mật "Abba" với Đức Chúa Trời. Điều này mời gọi chúng ta bước vào mối tương giao tin cậy, gần gũi, không hình thức với Đấng Tạo Hóa, như một đứa con thưa chuyện với người Cha yêu thương.

3. Linh Hoạt Trong Truyền Thông Phúc Âm: Gương của Chúa Giê-su khích lệ chúng ta tìm cách truyền đạt chân lý vĩnh cửu bằng ngôn ngữ và cách thức mà người nghe có thể hiểu được, phù hợp với bối cảnh văn hóa của họ, mà không làm sai lệch nội dung. Hãy học cách "trở nên mọi cách cho mọi người" (I Cô-rinh-tô 9:22).

4. Vượt Qua Rào Cản Ngôn Ngữ Bằng Tình Yêu Thương: Sự hiểu biết và thông công trong Đấng Christ có thể vượt trên sự khác biệt ngôn ngữ. Hãy để tình yêu thương – thứ ngôn ngữ phổ quát nhất – thể hiện trong cách chúng ta đối xử với anh chị em từ các nền văn hóa khác.

5. Lắng Nghe "Tiếng" Của Chiên Con: Chúa Giê-su phán: "Chiên ta nghe tiếng ta, ta quen nó, và nó theo ta" (Giăng 10:27). "Tiếng" ở đây không phải là âm thanh tiếng Aram, mà là tiếng phán đầy uy quyền và yêu thương của Đấng Chăn Chiên Nhân Lành qua Lời Ngài và sự dẫn dắt của Thánh Linh. Ứng dụng của chúng ta là tập lắng nghe, nhận biết và vâng theo tiếng Ngài mỗi ngày.

Chúa Giê-su Christ, Con Đức Chúa Trời, có lẽ đã nói tiếng Aram như ngôn ngữ mẹ đẻ, sử dụng tiếng Hê-bơ-rơ trong bối cảnh tôn giáo, và có khả năng giao tiếp bằng tiếng Hy Lạp Koine khi cần. Nhưng điều quan trọng hơn cả là Ngài chính là Ngôi Lời. Các ngôn ngữ Ngài dùng chỉ là phương tiện để chuyển tải sứ điệp cứu rỗi vĩ đại từ Đức Chúa Trời đến với nhân loại.

Sự nghiên cứu này càng làm sáng tỏ hình ảnh một Đấng Cứu Thế gần gũi, thấu hiểu, và hòa mình vào thế giới của chúng ta. Ngài không nói một ngôn ngữ xa lạ trên trời cao, mà nói thứ tiếng của những con người bình thường, để rồi qua sự chết và sống lại của Ngài, mọi dân tộc, mọi tiếng nói đều có thể nghe được Phúc Âm và tôn vinh Đức Chúa Trời. Hôm nay, chúng ta được mời gọi lắng nghe tiếng Ngài qua Kinh Thánh, vâng theo và truyền rao Phúc Âm ấy bằng chính ngôn ngữ và đời sống của mình.