Ý Nghĩa Của Việc Chúa Giê-xu Là Đấng Tiên Tri, Thầy Tế Lễ Và Vua
Trong hành trình đức tin, việc hiểu biết Chúa Giê-xu Christ một cách trọn vẹn là điều căn cốt. Kinh Thánh mặc khải Ngài qua nhiều danh xưng và chức vụ, nhưng một trong những khung sườn thần học sâu sắc và toàn diện nhất để hiểu về công tác cứu chuộc của Đấng Christ chính là ba chức vụ: Đấng Tiên Tri, Thầy Tế Lễ và Vua. Khung sườn này, thường được gọi là munus triplex (chức vụ ba mặt) trong thần học kinh điển, không chỉ là những danh hiệu mà là sự bày tỏ trọn vẹn về con người và công việc của Chúa chúng ta. Bài nghiên cứu này sẽ đào sâu vào ý nghĩa Kinh Thánh của từng chức vụ, khai triển mối liên hệ của chúng với Cựu Ước và sự ứng nghiệm trong Tân Ước, đồng thời đưa ra ứng dụng thiết thực cho đời sống Cơ Đốc nhân hôm nay.
I. Nền Tảng Kinh Thánh Của Ba Chức Vụ
Ý niệm về Đấng Mê-si trong Cựu Ước thường được phác họa qua ba chức vụ chính được xức dầu: Tiên tri (như Môi-se, Ê-li), Tế lễ (như A-rôn, Thầy tế lễ thượng phẩm) và Vua (như Đa-vít, Sa-lô-môn). Tuy nhiên, không một cá nhân nào trong lịch sử Y-sơ-ra-ên có thể hoàn toàn đảm nhận cả ba vai trò này một cách trọn vẹn. Sứ đồ Phi-e-rơ trong thư tín của mình đã tóm lược chức vụ của Chúa Giê-xu một cách rõ ràng: “Nhưng anh em là dòng giống được lựa chọn, là chức thầy tế lễ nhà vua, là dân thánh, là dân thuộc về Đức Chúa Trời, hầu cho anh em rao giảng nhân đức của Đấng đã gọi anh em ra khỏi nơi tối tăm, đến nơi sáng láng lạ lùng của Ngài” (I Phi-e-rơ 2:9). Đoạn văn này ngầm chỉ đến ba chức vụ: Rao giảng nhân đức Ngài (Tiên tri), chức thầy tế lễ (Tế lễ), và nhà vua (Vua). Tuy nhiên, sách Hê-bơ-rơ mới là sách trình bày đầy đủ và hệ thống nhất về ba chức vụ của Chúa Giê-xu Christ.
II. Chúa Giê-xu – Đấng Tiên Tri Tối Cao
Chức vụ tiên tri của Chúa Giê-xu không chỉ dừng lại ở việc Ngài công bố lời tiên tri về tương lai, mà cốt yếu hơn, Ngài chính là Lời của Đức Chúa Trời (λόγος – *Logos*) được nhập thể, là sự mặc khải tối hậu và trọn vẹn của Đức Chúa Trời cho nhân loại.
1. Lời Tiên Tri Ứng Nghiệm: Trong Phục-truyền Luật-lệ Ký 18:15, Môi-se đã tuyên bố: “Giê-hô-va Đức Chúa Trời ngươi sẽ dấy lên cho ngươi, từ giữa ngươi, từ giữa anh em ngươi, một đấng tiên tri như ta; các ngươi khá nghe theo đấng ấy.” Trong Tân Ước, chính Chúa Giê-xu đã khẳng định Ngài là Đấng Tiên Tri đó (Giăng 5:46; Công vụ 3:22-23). Dân chúng thời Ngài cũng nhận ra điều này khi họ nói: “Người nầy thật là đấng tiên tri phải đến thế gian” (Giăng 6:14).
2. Chính Ngài Là Lời Mặc Khải: Sách Hê-bơ-rơ khai màn bằng một tuyên bố long trọng: “Đức Chúa Trời… về những ngày sau rốt nầy, Ngài phán dạy chúng ta bởi Con Ngài… Con là sự chói sáng của sự vinh hiển Đức Chúa Trời và hình bóng của bổn thể Ngài” (Hê-bơ-rơ 1:1-3). Từ ngữ Hy Lạp được dùng cho “phán dạy” (ἐλάλησεν – *elalēsen*) nhấn mạnh hành động phán truyền. Chúa Giê-xu không chỉ nói lời của Đức Chúa Trời; con người, đời sống, sự chết và sự sống lại của Ngài chính là thông điệp trọn vẹn của Đức Chúa Trời. Ngài phán: “Ai đã thấy ta, tức là đã thấy Cha” (Giăng 14:9). Trong vai trò Đấng Tiên Tri, Chúa Giê-xu bày tỏ ý chỉ, tính cách và chương trình cứu rỗi của Đức Chúa Trời.
III. Chúa Giê-xu – Thầy Tế Lễ Thượng Phẩm Thương Xót và Trung Tín
Đây là chức vụ được luận giải sâu sắc nhất trong sách Hê-bơ-rơ. Chức tế lễ Cựu Ước, với hệ thống tế lễ, đền tạm và sinh tế, chỉ là “bóng” của thực tại đến trong Chúa Giê-xu (Hê-bơ-rơ 8:5, 10:1).
1. Theo Ban Mên-chi-xê-đéc: Khác với chức tế lễ theo ban A-rôn có tính tạm thời và bất toàn, Chúa Giê-xu là Thầy Tế Lễ đời đời theo ban Mên-chi-xê-đéc (Thi thiên 110:4; Hê-bơ-rơ 5:6, 7:17). Ban này vượt trội hơn vì: (1) Đấng Christ là vua và tế lễ trong một con người; (2) Chức vụ Ngài là đời đời, không bị gián đoạn bởi sự chết; (3) Ngài được xức dầu bởi chính Đức Chúa Trời, không phải do dòng dõi loài người.
2. Công Tác Đôi: Dâng Tế Lễ và Cầu Thay: Là Thầy Tế Lễ Thượng Phẩm (ἀρχιερεύς – *archiereus*), Chúa Giê-xu thực hiện hai công tác then chốt:
- Dâng chính mình làm sinh tế một lần đủ cả: “Ngài đã vào nơi rất thánh một lần thì đủ hết, không dùng huyết của dê đực và của bò con, nhưng dùng chính huyết mình, mà được sự chuộc tội đời đời” (Hê-bơ-rơ 9:12). Từ “chuộc tội” trong nguyên bản (λύτρωσιν – *lytrōsin*) mang nghĩa giải phóng khỏi ách nô lệ qua việc trả giá. Huyết của Ngài có giá trị vô hạn.
- Cầu thay cho con dân Ngài: “Cho nên Ngài có thể cứu toàn vẹn những kẻ nhờ Ngài mà đến gần Đức Chúa Trời, vì Ngài hằng sống để cầu thay cho những kẻ ấy” (Hê-bơ-rơ 7:25). Ngài cảm thông với sự yếu đuối chúng ta vì đã chịu khải nghiệm mọi sự cám dỗ (Hê-bơ-rơ 4:15).
IV. Chúa Giê-xu – Vua Vĩnh Cửu Trên Mọi Vua
Vương quyền của Chúa Giê-xu không thuộc về thế gian này (Giăng 18:36), nhưng là một vương quyền thuộc linh, vĩnh cửu và phổ quát.
1. Vua Được Xức Dầu – Đấng Mê-si: Danh hiệu “Christ” (Χριστός – *Christos*) trong tiếng Hy Lạp chính là dịch của từ “Mê-si-a” (מָשִׁיחַ – *Mashiach*) trong tiếng Hê-bơ-rơ, đều có nghĩa là “Đấng được xức dầu”. Trong Cựu Ước, các vua được xức dầu để trị vì. Lời tiên tri trong Ê-sai 9:6-7 đã loan báo: “Vì có một con trẻ sanh cho chúng ta… quyền cai trị sẽ đặt trên vai Ngài. Ngài sẽ được xưng là… Chúa Bình An. Sự gia tăng của quyền cai trị Ngài và sự hòa bình vô cùng sẽ không cùng…” Sứ đồ Giăng trong sự mặc khải đã thấy Ngài là “Vua của các vua, Chúa của các chúa” (Khải huyền 19:16).
2. Vương Quyền Hiện Tại và Tương Lai: Vương quyền của Đấng Christ có hai khía cạnh:
- Hiện tại: Ngài đang trị vì trên ngôi lòng của những ai thuận phục Ngài và trên Hội Thánh Ngài. “Đức Chúa Trời… đã khiến Ngài từ kẻ chết sống lại, và làm cho ngồi bên hữu mình tại các nơi trên trời… để bày tỏ cho các đời sau biết sự giàu có vô hạn của ân điển Ngài” (Ê-phê-sô 1:20, 2:6-7). Chỗ “bên hữu” biểu thị quyền năng và thẩm quyền tối thượng.
- Tương Lai: Ngài sẽ trở lại để thiết lập vương quốc hữu hình và hoàn toàn của Ngài trên đất, phán xét kẻ sống và kẻ chết, và hủy diệt mọi quyền lực thù nghịch sau cùng (I Cô-rinh-tô 15:24-25; Khải huyền 11:15).
V. Sự Hiệp Nhất Của Ba Chức Vụ Trong Công Tác Cứu Chuộc
Ba chức vụ này không tách rời mà hòa quyện trong sự cứu rỗi một linh hồn:
- Là Đấng Tiên Tri, Chúa Giê-xu bày tỏ cho tội nhân biết tội lỗi, sự thánh khiết của Đức Chúa Trời và con đường cứu rỗi qua Tin Lành.
- Là Thầy Tế Lễ, Ngài thi hành công tác cứu rỗi đó: dâng chính mình làm sinh tế chuộc tội, và hiện đang cầu thay cho người đã tin.
- Là Vua, Ngài áp đặt quyền năng cứu rỗi đó vào đời sống người tin, giải phóng họ khỏi quyền lực tối tăm, ban cho sự sống mới và cai trị họ bằng ân điển.
Một người được cứu là người đáp lại sự mặc khải của Đấng Tiên Tri, nhận lấy công giá chuộc tội của Thầy Tế Lễ, và quy phục quyền cai trị của Vua.
VI. Ứng Dụng Thực Tiễn Cho Đời Sống Cơ Đốc Nhân
1. Đối Với Đấng Tiên Tri:
- Lắng nghe và vâng phục Lời Ngài: Chúng ta phải tiếp nhận Kinh Thánh không chỉ như một quyển sách, mà là tiếng phán tối cao của Chúa Giê-xu, Đấng Tiên Tri. Sự vâng lời là bằng chứng của tình yêu và đức tin (Giăng 14:15, 23-24).
- Rao truyền Lời Ngài: Chúng ta được kêu gọi làm chứng về Ngài – Đấng mặc khải duy nhất của Đức Chúa Trời.
2. Đối Với Thầy Tế Lễ Thượng Phẩm:
- Đến gần cách dạn dĩ: Nhờ huyết Ngài, chúng ta có thể “đến gần” (προσερχώμεθα – *proserchōmetha*) Đức Chúa Trời với lòng đầy dẫy đức tin (Hê-bơ-rơ 10:22). Điều này biến đổi đời sống cầu nguyện từ sự xa cách thành sự thân mật.
- Tìm kiếm sự thương xót và ơn giúp đỡ khi bị cám dỗ: Vì Ngài cảm thông, chúng ta có thể trình dâng mọi nhu cầu, yếu đuối và thất bại cho Ngài, tin chắc rằng Ngài ban ơn thương xót và ơn giúp đỡ đúng thì (Hê-bơ-rơ 4:16).
3. Đối Với Vua:
- Sống trong sự vâng phục và thờ phượng: Nhận biết Ngài là Vua đòi hỏi chúng ta từ bỏ ngôi vua của đời sống mình. Mỗi lĩnh vực—tài chính, các mối quan hệ, công việc, ước mơ—đều phải quy phục dưới sự cai trị của Ngài.
- Sống với niềm hy vọng vững chắc: Dù thế giới hỗn loạn, chúng ta biết rằng Vua chúng ta đang ngự trị và sẽ trở lại để hoàn tất mọi sự. Điều này ban cho sự bình an và can đảm để sống và phục vụ.
Kết Luận
Chúa Giê-xu Christ, Đấng Tiên Tri, Thầy Tế Lễ và Vua, là sự đáp ứng trọn vẹn của Đức Chúa Trời cho mọi nhu cầu thuộc linh của con người. Ngài là Lời để chúng ta nghe, là Sinh Tế để chúng ta tin cậy, và là Vua để chúng ta tôn thờ. Hiểu biết và kinh nghiệm ba chức vụ này không phải là kiến thức thuần túy, mà là nền tảng cho một mối quan hệ sống động và đang tăng trưởng với Cứu Chúa. Ước mong mỗi chúng ta ngày càng nhận biết sâu nhiệm hơn về Ngài: “Đấng đã trở nên sự khôn ngoan, sự công bình, sự nên thánh, và sự cứu chuộc cho chúng ta” (I Cô-rinh-tô 1:30), để sống một đời sống đẹp ý Ngài, vững vàng trong đức tin và tràn đầy hy vọng về vương quốc đời đời của Ngài.