Bạn có thể giải thích một lời tiên tri cho tôi không?

Lời tiên tri là một phần không thể tách rời và huyền nhiệm của Lời Đức Chúa Trời. Đối với nhiều tín hữu, những phần này vừa lôi cuốn vừa đầy thách thức trong việc giải nghĩa. Bài viết nghiên cứu chuyên sâu này sẽ khám phá bản chất của lời tiên tri trong Kinh Thánh, cung cấp các nguyên tắc giải kinh đúng đắn, phân tích một ví dụ cụ thể, và đưa ra ứng dụng thiết thực cho đời sống Cơ Đốc nhân ngày nay, với Chúa Giê-xu Christ là trung tâm của mọi sự ứng nghiệm.

Trước hết, chúng ta cần hiểu định nghĩa Kinh Thánh về "tiên tri". Trong tiếng Hê-bơ-rơ (Cựu Ước), từ chính là "nābî" (נָבִיא), mang ý nghĩa cốt lõi là "người được kêu gọi" hoặc "người phát ngôn". Tiên tri không đơn thuần là người tiên đoán tương lai, mà trước hết là người phát ngôn cho Đức Chúa Trời, công bố sứ điệp của Ngài cho dân sự. Trong tiếng Hy Lạp (Tân Ước), từ "prophētēs" (προφήτης) cũng mang ý tương tự: "người nói thay" (pro = thay cho; phēmi = nói).

Mục đích chính của lời tiên tri được phân rõ trong Kinh Thánh:

• Bày tỏ ý chỉ và bản tính của Đức Chúa Trời: Tiên tri vạch trần tội lỗi, kêu gọi sự ăn năn, và công bố sự công bình, thánh khiết cùng tình yêu thương của Đức Chúa Trời (A-mốt 3:7).
• Xác nhận và hướng về Chúa Giê-xu Christ: Mọi lời tiên tri đều tìm thấy sự ứng nghiệm và ý nghĩa trọn vẹn trong Ngài. Chúa Giê-xu phán: "Ấy chính về Ta mà Môi-se và các đấng tiên tri đã chép" (Lu-ca 24:27). Phi-e-rơ cũng xác nhận: "lời tiên tri nào về lẽ cũ chẳng phải bởi ý riêng người ta mà ra, vì chẳng hề có lời tiên tri nào là bởi ý một người nào mà ra, nhưng ấy là bởi Đức Thánh Linh cảm động mà người ta đã nói bởi Đức Chúa Trời" (II Phi-e-rơ 1:20-21).
• Cảnh báo và an ủi: Lời tiên tri cảnh báo về sự phán xét nếu không ăn năn, đồng thời mang đến niềm hy vọng, an ủi về sự cứu rỗi và phục hồi trong tương lai (Ê-sai 40:1-2).

Để tránh sự giải nghĩa tùy tiện, chúng ta cần tuân theo các nguyên tắc giải kinh lành mạnh:

1. Xem Xét Bối Cảnh Trực Tiếp: Phải đọc toàn bộ phân đoạn, chương, và thậm chí cả sách để hiểu bối cảnh lịch sử, văn hóa và thần học. Ai là tác giả? Họ đang nói với ai? Hoàn cảnh lịch sử là gì? Ví dụ, nhiều lời tiên tri của Ê-sai liên quan đến cuộc lưu đày tại Ba-by-lôn.

2. Hiểu Thể Loại Văn Chương: Văn chương tiên tri thường sử dụng ngôn ngữ tượng hình, ẩn dụ, và biểu tượng mạnh mẽ (ví dụ: "núi", "sông", "gươm", "cây khô"). Cần phân biệt giữa nghĩa đen và nghĩa bóng, nhưng không loại bỏ khả năng ứng nghiệm theo nghĩa đen.

3. Áp Dụng "Ánh Sáng Tiến Triển" của Sự Mặc Khải: Đức Chúa Trời bày tỏ chương trình của Ngài một cách tiệm tiến qua lịch sử. Lời tiên tri trong Cựu Ước thường có tầm nhìn "kép" – một ứng nghiệm gần (trong lịch sử Ít-ra-en) và một ứng nghiệm xa, trọn vẹn hơn trong Đấng Mê-si hoặc thời kỳ cuối cùng. Chúng ta phải giải nghĩa Cựu Ước dưới ánh sáng của Tân Ước.

4. Chúa Giê-xu Christ Là Chìa Khóa: Ngài là trung tâm điểm của mọi lời tiên tri. Sự giáng sinh, chức vụ, sự chết, sự sống lại và sự tái lâm của Ngài là đề tài xuyên suốt (Lu-ca 24:44).

5. Tìm Kiếm Ý Nghĩa Nguyên Thủy Trước: Trước khi hỏi "lời tiên tri này nói gì với tôi?", phải hỏi "lời tiên tri này có ý nghĩa gì với độc giả nguyên thủy?". Sự ứng dụng cho chúng ta phải dựa trên ý nghĩa nguyên thủy đó.

Đây là một trong những lời tiên tri rõ ràng và quan trọng nhất về Đấng Mê-si. Hãy cùng phân tích một vài câu then chốt:

Ê-sai 53:3: "Người đã bị người ta khinh dể và chán bỏ, từng trải sự buồn bực, biết sự đau ốm; bị khinh như kẻ mà người ta che mặt chẳng thèm xem; chúng ta cũng chẳng coi người ra gì."

• Từ "khinh dể" trong tiếng Hê-bơ-rơ là "bāzāh" (בָּזָה), mang nghĩa coi thường, khinh miệt. Điều này ứng nghiệm trọn vẹn khi Chúa Giê-xu bị lãnh đạo Do Thái khinh thường (Giăng 1:11), bị đám đông chế nhạo trên thập tự giá (Ma-thi-ơ 27:39-44).

Ê-sai 53:5: "Nhưng người đã vì tội lỗi chúng ta mà bị vết, vì sự gian ác chúng ta mà bị thương; Bởi sự sửa phạt người chịu chúng ta được bình an, bởi lằn roi người chúng ta được lành bịnh."

• "Bị vết" (mecholal מְחֹלָל) có nghĩa bị đâm thủng, bị tổn thương nặng nề. Đây là lời tiên tri trực tiếp về sự đóng đinh. Sứ đồ Phi-e-rơ trích dẫn câu này và áp dụng cho Chúa Giê-xu: "Chính Ngài đã mang tội lỗi chúng ta trong thân thể Ngài trên cây gỗ" (I Phi-e-rơ 2:24).
• "Bình an" (shalom שָׁלוֹm) ở đây không chỉ là sự yên tĩnh, mà là sự hòa thuận trọn vẹn với Đức Chúa Trời – điều chỉ có được nhờ sự chuộc tội của Đấng Christ (Rô-ma 5:1).

Ê-sai 53:6: "Chúng ta thảy đều như chiên đi lạc, ai theo đường nấy; Đức Giê-hô-va đã làm cho tội lỗi của hết thảy chúng ta đều chất trên người."

• Hình ảnh "chiên đi lạc" nhấn mạnh bản chất tội lỗi và sự bất toàn của toàn thể nhân loại (Rô-ma 3:23). Động từ "làm cho... chất trên" (hiphgia הִפְגִּיעַ) mang ý nghĩa mạnh mẽ của sự đổ tội lên, sự thay thế. Điều này ứng nghiệm khi Chúa Giê-xu, Chiên Con của Đức Chúa Trời, gánh tội lỗi thế gian (Giăng 1:29; II Cô-rinh-tô 5:21).

Qua phân tích ngắn gọn này, chúng ta thấy lời tiên tri Ê-sai 53 mô tả chi tiết khó tin về sự chịu khổ thay thế của Đấng Mê-si, được viết ra hơn 700 năm trước khi Chúa Giê-xu giáng sinh. Sự ứng nghiệm từng chi tiết khẳng định thẩm quyền của Kinh Thánh và xác nhận Chúa Giê-xu chính là Đấng được hứa ban.

Hiểu biết về lời tiên tri không chỉ là kiến thức thuần túy, mà phải biến đổi đời sống chúng ta.

1. Củng Cố Đức Tin và Sự Tin Cậy: Mỗi lời tiên tri được ứng nghiệm là một bằng chứng hùng hồn về sự thành tín và chủ quyền của Đức Chúa Trời. Khi thấy những lời tiên tri về sự chịu khổ và phục sinh của Đấng Christ đã ứng nghiệm, chúng ta hoàn toàn tin cậy rằng những lời hứa về sự tái lâm và Nước Đời Đời của Ngài cũng chắc chắn sẽ thành tựu (Giăng 14:1-3). Điều này cho chúng ta niềm hy vọng vững chắc giữa một thế giới đầy bất định.

2. Định Hướng Đời Sống và Sự Vâng Phục: Lời tiên tri thường kêu gọi dân sự Đức Chúa Trời quay khỏi tội lỗi và sống thánh khiết. Trong ánh sáng của sự tái lâm sắp đến, Phi-e-rơ đặt câu hỏi: "Vậy, vì mọi sự đó sẽ tiêu tán thì anh em phải là người thế nào cho đáng đạo và tin kính" (II Phi-e-rơ 3:11). Hiểu biết về tương lai phải định hình cách chúng ta sống trong hiện tại: sống tỉnh thức, siêng năng trong chức vụ, và nóng chảy trong tình yêu thương.

3. Thúc Đẩy Sự Rao Truyền Tin Lành: Lời tiên tri về sự phán xét cuối cùng nhắc nhở chúng ta về tình trạng hư mất của những người chưa tin. Điều này phải thúc giục chúng ta sốt sắng trong sự làm chứng, chia sẻ về ân điển và sự cứu rỗi trong Chúa Giê-xu Christ (Ma-thi-ơ 28:19-20).

4. Phân Biệt Tiên Tri Thật và Giả: Chúa Giê-xu cảnh báo về tiên tri giả sẽ nổi lên (Ma-thi-ơ 24:24). Một tiên tri thật luôn tôn cao Chúa Giê-xu Christ, phù hợp với toàn bộ lẽ thật Kinh Thánh (I Giăng 4:1-3), và đời sống họ phản ánh sự thánh khiết. Kiến thức về lời tiên tri Kinh Thánh trang bị cho chúng ta bộ lọc để thử nghiệm các lời tuyên bố.

Cuối cùng, mục đích của mọi sự nghiên cứu lời tiên tri không phải để thỏa mãn tính tò mò, để tính toán ngày tháng, hay để có kiến thức hơn người. Mục đích tối thượng là để nhìn biết Chúa Giê-xu Christ rõ hơn, yêu mến Ngài sâu hơn, và trông cậy vào Ngài vững chắc hơn.

Khải Huyền 19:10 tuyên bố: "...lời chứng của Đức Chúa Jêsus là linh của sự tiên tri." Điều này có nghĩa tinh túy, tâm điểm và tâm linh của mọi lời tiên tri là làm chứng về Chúa Giê-xu – về thân vị, chức vụ, và vương quyền của Ngài. Khi chúng ta đọc các lời tiên tri với con mắt hướng về Ngài, những phân đoạn phức tạp sẽ trở nên sáng tỏ và đầy sức sống.

Hãy tiếp cận Lời Đức Chúa Trời với tấm lòng khiêm nhường, cầu xin Đức Thánh Linh – Đấng linh cảm các trước giả – mở mắt chúng ta (Thi-thiên 119:18). Hãy để lời tiên tri củng cố niềm tin của bạn, thanh tẩy đời sống bạn, thúc giục bạn sốt sắng trong sự phục vụ, và giữ vững hy vọng về ngày vinh hiển khi chúng ta sẽ thấy Ngài mặt đối mặt.