Sự khác biệt giữa sự công chính và sự thánh khiết là gì?

Trong hành trình đức tin, hai thuật ngữ thần học trọng tâm mà mọi Cơ Đốc nhân cần hiểu rõ và phân biệt chính là **“sự công chính”** (righteousness) và **“sự thánh khiết”** (holiness). Mặc dù cả hai đều liên quan mật thiết đến bản tính của Đức Chúa Trời và đời sống của con dân Ngài, chúng mô tả những khía cạnh khác biệt trong mối quan hệ giữa con người với Đấng Tạo Hóa. Sự nhầm lẫn giữa hai khái niệm này có thể dẫn đến sự bối rối về địa vị trước mặt Đức Chúa Trời hoặc một nỗ lực tự cứu rỗi bằng năng lực bản thân. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu vào ý nghĩa Kinh Thánh, nguồn gốc ngôn ngữ Hê-bơ-rơ và Hy Lạp, cùng với những ứng dụng thực tiễn cho đời sống tin kính.

I. Định Nghĩa và Nền Tảng Kinh Thánh

1. Sự Công Chính (Δικαιοσύνη - *Dikaiosynē*)

Từ Hy Lạp **“dikaiosynē”** (δικαιοσύνη) trong Tân Ước mang ý nghĩa nền tảng là **“tình trạng đúng đắn, công bình trước mặt luật pháp hoặc tiêu chuẩn”**. Nó nói đến một **địa vị pháp lý** hơn là một phẩm chất đạo đức thuần túy. Trong Cựu Ước, từ Hê-bơ-rơ tương đương là **“tsedeq”** (צֶדֶק) hoặc **“tsedaqah”** (צְדָקָה), cũng mang ý nghĩa về sự công bình, ngay thẳng, hợp lệ.

Kinh Thánh khẳng định rõ ràng: “Chẳng có một người công bình nào hết, dẫu một người cũng không” (Rô-ma 3:10, trích Thi Thiên 14:1-3). Mọi người đều thiếu mất sự vinh hiển của Đức Chúa Trời và không thể tự mình đạt được tiêu chuẩn công chính tuyệt đối của Ngài (Rô-ma 3:23). Tuy nhiên, sứ điệp trọng tâm của Phúc Âm là Đức Chúa Trời đã cung ứng sự công chính cho con người qua đức tin nơi Chúa Giê-xu Christ: “Vả, tôi không hổ thẹn về Tin Lành đâu, vì là quyền phép của Đức Chúa Trời để cứu mọi kẻ tin… vì trong Tin Lành nầy có bày tỏ sự công bình của Đức Chúa Trời, bởi đức tin mà được, lại dẫn đến đức tin nữa” (Rô-ma 1:16-17).

Sự công chính này là **một món quà được ban cho** (một địa vị được kể là), không phải là thành quả do nỗ lực của con người: “Vả, chúng ta kể người nào được xưng công bình bởi đức tin, chớ không bởi việc làm theo luật pháp” (Rô-ma 3:28). Điều này được minh họa rõ trong Rô-ma 4:1-8, khi Áp-ra-ham “tin Đức Giê-hô-va, thì Ngài kể sự đó là công bình cho người” (Sáng Thế Ký 15:6). Và Đa-vít nói về phước hạnh của người “mà tội lỗi Chúa không kể cho” (Rô-ma 4:8).

Tóm lại, **sự công chính là địa vị được xưng công bình trước mặt Đức Chúa Trời, dựa trên sự chết chuộc tội và sự sống lại của Chúa Giê-xu Christ, được nhận lãnh cách nhưng không bởi đức tin.** Nó là công việc **hoàn tất** của Đấng Christ thay thế cho chúng ta.

2. Sự Thánh Khiết (Ἁγιασμός - *Hagiasmos*)

Từ Hy Lạp **“hagiasmos”** (ἁγιασμός) trong Tân Ước có nghĩa là **“sự nên thánh, sự biệt riêng ra, quá trình trở nên thánh”**. Gốc của từ này là **“hagios”** (ἅγιος) - có nghĩa là “thánh”, “được biệt riêng”. Trong Cựu Ước, từ Hê-bơ-rơ tương đương là **“qodesh”** (קֹדֶשׁ), cũng mang ý nghĩa “sự thánh khiết”, “vật thánh”, “sự biệt riêng”.

Khác với sự công chính (một địa vị), sự thánh khiết chủ yếu nói đến **một quá trình thay đổi bản tính và đời sống** để ngày càng phù hợp với bản tính thánh khiết của Đức Chúa Trời. Đức Chúa Trời phán: “Hãy nên thánh, vì ta là thánh” (Lê-vi Ký 11:44, 1 Phi-e-rơ 1:16). Đây là một mệnh lệnh và cũng là một lời hứa cho con dân Ngài.

Sự thánh khiết bắt nguồn từ chính Đức Chúa Trời: “Vì ý muốn của Đức Chúa Trời, ấy là khiến anh em nên thánh” (1 Tê-sa-lô-ni-ca 4:3). Quá trình này là công việc của Đức Thánh Linh trong đời sống tín đồ, thường được gọi là **“sự nên thánh”**. Nó bao gồm việc từ bỏ tội lỗi và mặc lấy bản tính mới: “Hãy cổi bỏ… người cũ… mà mặc lấy người mới, là người đã được dựng nên giống như Đức Chúa Trời, trong sự công bình và sự thánh sạch của lẽ thật” (Ê-phê-sô 4:22-24).

Như vậy, **sự thánh khiết là quá trình liên tục được Đức Thánh Linh biến đổi, được tẩy sạch khỏi tội lỗi và ngày càng trở nên giống với bản tính thánh khiết của Đức Chúa Trời.** Nó là công việc **tiến triển** của Đức Thánh Linh trong chúng ta và bởi chúng ta.

II. Phân Tích Sự Khác Biệt Cốt Lõi

Sự khác biệt có thể được tóm tắt qua một số điểm đối chiếu then chốt:

• Bản chất: Sự công chính là **ĐỊA VỊ** pháp lý (được xưng công bình). Sự thánh khiết là **TÌNH TRẠNG** thực tế (trở nên thánh).
• Thời điểm: Sự công chính được **HOÀN TẤT** ngay lúc tin nhận Chúa Giê-xu (sự xưng công bình). Sự thánh khiết là một **QUÁ TRÌNH TIẾN TRIỂN** suốt đời (sự nên thánh).
• Nguồn gốc: Sự công chính đến từ **BÊN NGOÀI** chúng ta – công việc của Đấng Christ trên thập tự giá được tính cho ta. Sự thánh khiết được thực hiện **BÊN TRONG** chúng ta – công việc của Đức Thánh Linh trong lòng và đời sống ta.
• Phương cách: Sự công chính được nhận lãnh bởi **ĐỨC TIN** (Rô-ma 5:1). Sự thánh khiết đòi hỏi **SỰ VÂNG PHỤC** và hợp tác với Đức Thánh Linh (Phi-líp 2:12-13).
• Trọng tâm: Sự công chính liên quan đến **QUAN HỆ** – chúng ta được phục hòa với Đức Chúa Trời. Sự thánh khiết liên quan đến **BẢN TÁNH** – chúng ta được biến đổi để trở nên giống Chúa.

Một minh họa Kinh Thánh rõ ràng: Người con trai hoang đàng trong Lu-ca 15. Khi anh ta trở về, người cha liền ôm lấy, hôn và ban cho áo dài, nhẫn, giày – đó là **sự công chính** (địa vị được phục hồi ngay lập tức, dù anh ta còn hôi mùi chuồng heo). Nhưng sau đó, anh ta cần tắm rửa, thay đổi lối sống và ở trong nhà cha – đó là **sự thánh khiết** (quá trình thay đổi thực tế).

III. Mối Liên Hệ Không Thể Tách Rời

Mặc dù khác biệt, hai khái niệm này không hề đối lập hay tách biệt, mà là **hai mặt của một đồng tiền cứu rỗi**. Chúng liên kết chặt chẽ trong kế hoạch cứu chuộc của Đức Chúa Trời:

Sự công chính là NỀN TẢNG cho sự thánh khiết. Chúng ta không thể bắt đầu quá trình nên thánh nếu chưa được xưng công bình. Địa vị mới trong Đấng Christ thúc đẩy và cho phép chúng ta sống đời sống mới. “Vậy, nếu ai ở trong Đấng Christ, thì nấy là người dựng nên mới; những sự cũ đã qua đi, nầy mọi sự đều trở nên mới” (2 Cô-rinh-tô 5:17). Sự công chính giải quyết **vấn đề tội lỗi** (hình phạt), còn sự thánh khiết giải quyết **quyền lực của tội lỗi** trong đời sống chúng ta.

Sự thánh khiết là BẰNG CHỨNG và KẾT QUẢ của sự công chính thật. Đức tin chân chính, đã nhận lãnh sự công chính, sẽ tự nhiên sinh ra đời sống thánh khiết. Gia-cơ nói: “Đức tin không có việc làm là đức tin chết” (Gia-cơ 2:17). Sự thánh khiết là “trái” được sinh ra từ “cây” đã được ghép vào trong Đấng Christ. Chúa Giê-xu dạy: “Xem trái thì biết cây” (Ma-thi-ơ 7:20). Một đời sống không có sự thay đổi hướng đến thánh khiết có thể đặt dấu hỏi về tính chân thật của đức tin đã tuyên xưng.

IV. Ứng Dụng Thực Tiễn Cho Đời Sống Cơ Đốc

Hiểu rõ sự khác biệt và liên hệ này có tác động sâu sắc đến đời sống đức tin hàng ngày:

1. An Nghỉ Trong Sự Công Chính Được Ban Cho: Người tin Chúa có thể hoàn toàn an nghỉ trong địa vị vững chắc của mình trước mặt Đức Chúa Trời. Sự cáo trách của tội lỗi và sự kết án không còn quyền trên chúng ta (Rô-ma 8:1). Chúng ta không cần sống trong sự lo lắng về sự cứu rỗi, vì nó dựa trên công việc hoàn tất của Đấng Christ, không dựa trên sự không hoàn hảo của chúng ta. Điều này giải phóng chúng ta khỏi gánh nặng tự cứu.
2. Động Lực và Năng Lực Cho Sự Nên Thánh: Sự vâng phục và theo đuổi sự thánh khiết không phải là điều kiện để được cứu, mà là lời đáp lại đầy lòng biết ơn đối với ân điển cứu rỗi. Sứ đồ Phao-lô viết: “Vậy, anh em hay là ăn, hay là uống, hay là làm sự chi khác, hãy vì sự vinh hiển Đức Chúa Trời mà làm” (1 Cô-rinh-tô 10:31). Tình yêu của Christ thôi thúc chúng ta (2 Cô-rinh-tô 5:14).
3. Cân Bằng Giữa Ân Điển và Trách Nhiệm: Chúng ta tránh được thái độ “tự do phóng túng” (nếu đã được xưng công bình rồi, thì sống thế nào cũng được) và thái độ “tự cứu bằng việc làm” (cố gắng nên thánh để được Chúa chấp nhận). Thay vào đó, chúng ta vừa nương dựa hoàn toàn vào ân điển (cho địa vị), vừa hết lòng vâng theo Đức Thánh Linh (cho đời sống). “Ấy vậy, hỡi anh em yêu dấu của tôi, … hãy làm nên sự cứu chuộc mình… vì ấy là Đức Chúa Trời hành động trong anh em” (Phi-líp 2:12-13).
4. Cách Nhìn Về Tội Lỗi và Sự Thất Bại: Khi vấp ngã, chúng ta không đánh mất địa vị công chính (vì nó dựa trên Đấng Christ), nhưng điều đó nhắc nhở chúng ta cần tiếp tục ăn năn, nhận sự tha thứ (1 Giăng 1:9), và tiếp tục bước đi trong quá trình nên thánh. Sự công chính là “ván an toàn” để chúng ta có thể thừa nhận tội lỗi mà không sợ hãi.
5. Mục Tiêu và Hy Vọng: Sự thánh khiết có một mục tiêu cuối cùng: “Khi Ngài hiện đến, chúng ta sẽ giống như Ngài” (1 Giăng 3:2). Quá trình này sẽ được hoàn tất trọn vẹn khi chúng ta gặp Chúa mặt đối mặt. Điều này cho chúng ta hy vọng và kiên nhẫn trong cuộc hành trình.

V. Kết Luận

Sự công chính và sự thánh khiết là hai ân tứ quý báu trong kế hoạch cứu rỗi trọn vẹn của Đức Chúa Trời. **Sự công chính** là món quà của ân điển, đem chúng ta vào mối tương giao đúng đắn với Đức Chúa Trời. **Sự thánh khiết** là công việc của ân điển, đem mối tương giao đó vào mọi ngõ ngách của đời sống chúng ta. Một bên là **cứu cánh** (được xưng công bình), bên kia là **phương tiện** (trở nên thánh) nhưng cũng là dấu hiệu của cứu cánh thật.

Là Cơ Đốc nhân, chúng ta hãy vững vàng trong địa vị công chính đã được ban cho mình trong Đấng Christ, và đồng thời, hãy hết lòng hợp tác với Đức Thánh Linh trong hành trình nên thánh. Hãy để đời sống chúng ta phản ánh cả sự vinh hiển của ân điển cứu chuộc (sự công chính) và quyền năng biến đổi của ân điển đó (sự thánh khiết). “Đấng đã gọi anh em là thánh, thì anh em cũng phải thánh trong mọi cách ăn nết ở” (1 Phi-e-rơ 1:15).