Ba-rúc là ai trong Kinh Thánh?

Trong dòng chảy lịch sử Cựu Ước, bên cạnh những nhân vật tiên tri lỗi lạc như Ê-sai, Giê-rê-mi, hay Ê-xê-chi-ên, chúng ta cũng bắt gặp những con người trung tín làm công việc âm thầm nhưng có ý nghĩa vô cùng lớn lao đối với sự hình thành và bảo tồn Lời Đức Chúa Trời. Một trong những nhân vật như vậy là Ba-rúc, con trai của Nê-ri-gia. Ông không đứng trên bục giảng, cũng không trực tiếp nhận sứ điệp từ Đức Giê-hô-va, nhưng ông là người ghi chép, người bạn đồng hành, và là người phát ngôn cho một trong những tiên tri vĩ đại nhất – Giê-rê-mi. Nghiên cứu về Ba-rúc không chỉ giúp chúng ta hiểu thêm về bối cảnh bi thương của thời kỳ lưu đày, mà còn rút ra những bài học sâu sắc về sự trung tín, phục vụ và đức tin trong nghịch cảnh.

I. Bối Cảnh Lịchch Sử và Gia Thế

Ba-rúc xuất hiện trong bối cảnh vương quốc Giu-đa đang trên bờ vực sụp đổ. Đế quốc Ba-by-lôn hùng mạnh dưới thời Nê-bu-cát-nết-sa đang siết chặt gọng kìm, và lời tiên tri về sự phán xét, sự lưu đày đang ứng nghiệm từng ngày. Ba-rúc là con trai của Nê-ri-gia (Giê-rê-mi 32:12). Tên của ông trong tiếng Hê-bơ-rơ (בָּרוּךְ, Baruk) có nghĩa là “được chúc phước”. Gia đình ông có lẽ thuộc tầng lớp quý tộc hoặc có chức vụ, vì em trai ông, Sê-ra-gia, là quan hầu cận của vua Sê-đê-kia (Giê-rê-mi 51:59). Điều này cho thấy Ba-rúc có học thức, có khả năng đọc viết thông thạo – một kỹ năng không phổ biến thời bấy giờ – và điều đó đã khiến ông trở thành công cụ đắc lực cho Đức Chúa Trời.

II. Vai Trò Chính: Thư Ký và Người Phát Ngôn của Giê-rê-mi

Sứ mạng quan trọng nhất của Ba-rúc được ghi lại chi tiết trong Giê-rê-mi chương 36. Đây là một phân đoạn then chốt giúp chúng ta hiểu về công việc và tấm lòng của ông.

1. Công Việc Ghi Chép (Giê-rê-mi 36:4, 17-18):
“Vậy, Giê-rê-mi gọi Ba-rúc, con trai của Nê-ri-gia, đến. Ba-rúc theo lời miệng Giê-rê-mi nói mà ghi vào sách cuốn những lời của Đức Giê-hô-va phán cùng người” (câu 4). Khi được các quan hỏi: “Hãy cho chúng ta biết, ngươi có ghi các lời nầy bởi miệng người (Giê-rê-mi) chăng?”, Ba-rúc đáp: “Phải, chính miệng người đọc cho tôi, và tôi dùng mực ghi vào cuốn sách nầy” (câu 17-18). Công việc của Ba-rúc không đơn thuần là sao chép máy móc. Ông phải lắng nghe cẩn thận những lời đầy đau thương và cảnh báo từ miệng Giê-rê-mi, rồi trung thực ghi chép lại từng câu, từng chữ. Ông là “cây bút” của Đức Chúa Trời, qua đó lời tiên tri được bảo tồn cho hậu thế.

2. Can Đảm Công Bố Lời (Giê-rê-mi 36:8-10):
Ba-rúc không chỉ ghi chép mà còn đích thân đọc những lời tiên tri ấy trước mặt toàn dân trong đền thờ, và sau đó trước mặt các quan trưởng. Ông trở thành người phát ngôn, thay mặt Giê-rê-mi – người có lẽ đang bị cấm vào đền thờ – để loan báo sứ điệp của Đức Chúa Trời. Hành động này đòi hỏi lòng can đảm phi thường, vì nội dung sứ điệp là sự phán xét kinh khiếp giáng trên Giu-đa và vua Giê-hô-gia-kim.

3. Chứng Kiến Sự Khước Từ Tuyệt Đối (Giê-rê-mi 36:22-24):
Khi vua Giê-hô-gia-kim nghe đọc sách, thay vì ăn năn, ngài đã dùng dao cạo để cắt từng đoạn và ném vào lửa nơi lò sưởi cho đến khi cả cuốn sách bị thiêu rụi. Hình ảnh này phải gây một cú sốc và nỗi thất vọng sâu sắc cho Ba-rúc. Ông và Giê-rê-mi đã làm trọn phần việc của mình, nhưng kết quả là sự khinh thường và chống đối trắng trợn.

4. Ghi Chép Lần Thứ Hai (Giê-rê-mi 36:27-28, 32):
Sau biến cố đau lòng đó, Đức Giê-hô-va lại phán cùng Giê-rê-mi: “Hãy lấy một cuốn sách khác và chép vào đó các lời đã chép trong sách trước” (câu 28). Và một lần nữa, Ba-rúc trung tín ngồi xuống, ghi chép lại tất cả, thậm chí còn thêm “nhiều lời giống nhau” vào (câu 32). Sự kiên nhẫn và trung tín của Ba-rúc trong lần ghi chép thứ hai này thật đáng kinh ngạc. Ông không nản lòng hay từ bỏ sứ mạng dù thấy rõ sự thất bại trước mắt.

III. Người Bạn Đồng Hành Trong Khổ Nạn

Ba-rúc không chỉ là một thư ký, ông còn là người bạn trung thành cùng Giê-rê-mi bước qua những giai đoạn đen tối nhất.

1. Chứng Nhân cho Giao Ước (Giê-rê-mi 32):
Khi Giê-rê-mi, theo lời Đức Giê-hô-va, mua một thửa ruộng tại A-na-tốt lúc thành Giê-ru-sa-lem sắp thất thủ (một hành động biểu tượng về sự hy vọng tương lai), chính Ba-rúc được giao phó giữ các tờ giao ước: “Hãy lấy những tờ nầy, tờ mua nầy… để trong một cái bình bằng đất, hầu còn được bền lâu” (Giê-rê-mi 32:14). Ông được giao phó một biểu tượng của đức tin – rằng Đức Chúa Trời sẽ một ngày đem dân sự trở về.

2. Cùng Chịu Khổ và Bị Giam Cầm (Giê-rê-mi 36:19, 26; 43:1-7):
Sau khi đọc sách tiên tri, các quan khuyên Ba-rúc và Giê-rê-mi nên đi trốn vì sợ vua báo thù (36:19). Sau đó, vua truy lùng họ nhưng “Đức Giê-hô-va giấu hai người” (36:26). Ba-rúc đã chia sẻ sự nguy hiểm với Giê-rê-mi. Đến khi Giê-ru-sa-lem thất thủ, Ba-rúc vẫn ở bên Giê-rê-mi, và cùng bị nhóm người Giu-đa phản loạn bắt xuống Ai Cập, bất chấp lời cảnh báo của Đức Chúa Trời (Giê-rê-mi 43:1-7). Ông trung thành với thầy mình đến cùng, dù con đường đó dẫn đến lưu vong.

IV. Lời Hứa Đặc Biệt Dành Riêng cho Ba-rúc (Giê-rê-mi 45)

Đây là phân đoạn cảm động và riêng tư nhất, hé lộ tấm lòng của Ba-rúc và sự quan tâm ân cần của Đức Chúa Trời dành cho một đầy tớ trung tín. Chương 45 ghi lại lời Ba-rúc than thở: “Khốn nạn cho tôi! Đức Giê-hô-va thêm sầu não trên sự đau đớn tôi. Tôi mệt vì than thở, chẳng được an nghỉ” (câu 3). Dường như gánh nặng công việc, sự chống đối, và viễn cảnh đất nước diệt vong đã khiến ông kiệt sức và thất vọng về tương lai cá nhân.

Đức Giê-hô-va đáp lời ông với một sứ điệp vừa nghiêm khắc vừa đầy ân điển:
- Xác nhận thực tế khốc liệt: “Nầy, điều ta đã xây lên, ta phá đi; điều ta đã trồng, ta nhổ đi” (câu 4).
- Lời hứa bảo vệ cá nhân: “Còn ngươi, ngươi tìm sự lớn cho mình sao? Đừng tìm; vì nầy, ta sẽ giáng tai họa trên cả loài xác thịt… nhưng trong mọi nơi mà ngươi sẽ đi, thì ta sẽ ban mạng sống ngươi cho ngươi làm của cướp được” (câu 5).

Lời hứa “ban mạng sống ngươi cho ngươi làm của cướp được” (תִּתֶּן-לְךָ אֶת-נַפְשְׁךָ לְשָׁלָל, titten lekha et-nafsh'kha l'shalal) có nghĩa là trong cảnh hỗn loạn của sự phán xét, Ba-rúc sẽ được bảo toàn mạng sống như một chiến lợi phẩm quý giá. Đức Chúa Trời không hứa cho ông sự giàu có, danh vọng hay địa vị (“đừng tìm sự lớn cho mình”), nhưng Ngài hứa bảo vệ sự sống của ông. Đây là ân điển lớn nhất trong hoàn cảnh ấy.

V. Bài Học Ứng Dụng Cho Đời Sống Cơ Đốc Nhân Ngày Nay

Cuộc đời Ba-rúc không phải là một câu chuyện về thành công rực rỡ hay chiến thắng vinh quang, nhưng lại là một hình mẫu quý giá cho Cơ Đốc nhân trong mọi thời đại.

1. Trung Tín Trong Công Việc Nhỏ Bé và Âm Thầm:
Ba-rúc làm công việc ghi chép – một công việc hậu trường, không hào nhoáng. Nhưng chính nhờ sự trung tín đó, Lời Đức Chúa Trời được lưu giữ. Trong Hội Thánh, mọi sự phục vụ dù nhỏ, dù âm thầm, đều có giá trị trước mặt Chúa. “Hãy hầu việc Chúa cách hết lòng” (Rô-ma 12:11).

2. Can Đảm và Vâng Phục Dù Biết Trước Sự Chống Đối:
Ba-rúc biết rõ nguy hiểm khi công bố lời tiên tri, nhưng ông vẫn vâng lời. Cơ Đốc nhân được kêu gọi sống và rao truyền Lời Chúa trong một thế giới thường xuyên khước từ chân lý. “Vì Đức Chúa Trời chẳng ban cho chúng ta tâm thần nhút nhát, bèn là tâm thần mạnh mẽ, có tình thương yêu và dè giữ” (2 Ti-mô-thê 1:7).

3. Kiên Trì Sau Thất Bại:
Cuộn sách thứ nhất bị đốt là một thất bại nặng nề. Nhưng Ba-rúc và Giê-rê-mi không bỏ cuộc; họ bắt đầu lại từ đầu. Trong đời sống thuộc linh và phục vụ, sẽ có lúc chúng ta thấy công sức mình dường như “bị thiêu rụi”. Bài học là hãy đứng dậy, cầm lấy “cuốn sách khác” và tiếp tục ghi chép, tiếp tục phục vụ với lòng kiên nhẫn.

4. Tìm Kiếm Sự An Ủi Trong Lời Hứa Cá Nhân Của Đức Chúa Trời:
Khi mệt mỏi và thất vọng, Ba-rúc đã đến với Đức Chúa Trời trong sự than thở chân thành. Và Chúa đã đáp lời với một lời hứa phù hợp cho hoàn cảnh của ông. Chúng ta có thể học cách trút đổ mọi gánh nặng, lo lắng và thất vọng lên Chúa, vì “Ngài săn sóc anh em” (1 Phi-e-rơ 5:7). Lời hứa của Ngài là sự bảo đảm cho linh hồn chúng ta.

5. Sống Với Mục Đích Cao Cả Hơn Bản Thân:
Ba-rúc gắn đời mình với sứ mạng của Giê-rê-mi và ý chỉ của Đức Chúa Trời cho dân tộc. Ông không tìm “sự lớn cho mình”. Đời sống Cơ Đốc nhân đẹp nhất khi chúng ta quên mình đi và gắn liền đời sống mình với mục đích của Đức Chúa Trời trên đất: rao truyền Tin Lành cứu rỗi trong Đấng Christ và làm vinh hiển Danh Ngài.

Kết Luận

Ba-rúc có thể không phải là anh hùng đức tin được tô vẽ hào quang, nhưng ông là một chứng nhân trung tín, một đầy tớ kiên trì và một người bạn chung thủy. Ông đứng trong bóng tối, nhưng không có sự ghi chép và phục vụ trung thành của ông, có lẽ nhiều lời tiên tri quý giá của Giê-rê-mi đã không đến được với chúng ta ngày hôm nay. Cuộc đời ông nhắc nhở chúng ta rằng trong cánh đồng của Chúa, mỗi chúng ta đều có một phần việc, dù là công khai hay âm thầm. Sự trung tín trong phần việc được giao mới là điều Chúa đoái xem. Như lời Chúa Giê-xu dạy: “Hỡi đầy tớ ngay lành trung tín kia, được lắm; ngươi đã trung tín trong việc nhỏ, ta sẽ lập ngươi coi sóc việc lớn; hãy vào sự vui mừng của chủ ngươi” (Ma-thi-ơ 25:23).

Ước gì mỗi chúng ta, qua nghiên cứu về Ba-rúc, được thúc giục sống một đời sống trung tín, can đảm và hết lòng phục vụ Vua của muôn vua, là Đức Chúa Giê-xu Christ, Đấng đã nêu gương tối thượng về sự vâng phục và phục vụ.