Giá trị của việc nghiên cứu từ ngữ trong việc hiểu Kinh Thánh là gì?

Kinh Thánh không phải là một cuốn sách thông thường; đó là Lời được Đức Chúa Trời hà hơi, một sự mặc khải siêu nhiên về chính Ngài và ý định cứu rỗi của Ngài cho nhân loại. Vì thế, việc tiếp cận Kinh Thánh cách nghiêm túc đòi hỏi chúng ta phải tôn trọng từng chi tiết, từng dấu chấm, dấu phẩy mà Đức Thánh Linh đã soi dẫn. Nghiên cứu từ ngữ – việc đào sâu vào ngôn ngữ gốc, ngữ cảnh, và sắc thái ý nghĩa của các từ được dùng – không phải là công việc khô khan dành riêng cho các học giả, mà là một phương pháp thiết yếu để mọi Cơ Đốc nhân “làm cho mình được đẹp lòng Đức Chúa Trời, như kẻ làm công không chỗ trách được, lấy lòng ngay thẳng giảng dạy lời của lẽ thật” (2 Ti-mô-thê 2:15). Bài viết này sẽ khám phá giá trị sâu sắc của việc nghiên cứu từ ngữ, qua đó giúp chúng ta hiểu, yêu mến và vâng theo Lời Chúa cách chính xác hơn.

Giá trị của việc nghiên cứu từ ngữ bắt nguồn từ chính bản chất của Kinh Thánh. Kinh Thánh tuyên bố: “Cả Kinh Thánh đều là bởi Đức Chúa Trời soi dẫn” (2 Ti-mô-thê 3:16a). Từ “soi dẫn” trong nguyên văn Hy Lạp là theopneustos (θεόπνευστος), một từ ghép giữa theos (Đức Chúa Trời) và pneustos (được thổi, được hà hơi). Nghĩa đen là “được Đức Chúa Trời hà hơi”. Điều này không có nghĩa Đức Chúa Trời đọc cho các trước giả chép lại một cách máy móc, nhưng Ngài đã sử dụng tính cách, kiến thức và văn phong riêng của họ, trong khi siêu nhiên soi dẫn và chi phối họ để ghi chép chính xác những điều Ngài muốn truyền đạt. Vì thế, mỗi từ được chọn đều mang ý định thần thượng.

Trong 2 Phi-e-rơ 1:21, sứ đồ giải thích thêm: “Vì chẳng hề có lời tiên tri nào là bởi ý một người nào mà ra, nhưng ấy là bởi Đức Thánh Linh cảm động mà người ta đã nói bởi Đức Chúa Trời.” Từ “cảm động” (pheromenoi) mang ý “bị đem đi, bị dẫn dắt”. Đức Thánh Linh đã chủ động dẫn dắt các trước giả. Do đó, khi chúng ta nghiên cứu từ ngữ, chúng ta không chỉ phân tích văn phong của con người, mà đang lắng nghe tiếng nói được Đức Thánh Linh định hình. Sự tôn trọng dành cho Lời Đức Chúa Trời thúc đẩy chúng ta phải cẩn thận với từng chi tiết nhỏ nhất.

Kinh Thánh được viết chủ yếu bằng tiếng Hê-bơ-rơ (Cựu Ước) và tiếng Hy Lạp Koine (Tân Ước), với một ít đoạn bằng tiếng A-ram. Mọi bản dịch, dù xuất sắc đến đâu, cũng là một sự diễn giải. Một từ trong ngôn ngữ gốc thường có một trường nghĩa rộng, trong khi từ dịch trong ngôn ngữ đích có thể chỉ chạm được một phần ý nghĩa đó. Nghiên cứu từ ngữ giúp chúng ta khôi phục lại những sắc thái phong phú đó.

Ví dụ 1: Tình Yêu Thương (Agapē vs. Philia)
Trong tiếng Hy Lạp có nhiều từ diễn tả tình yêu. Khi Chúa Giê-xu hỏi Phi-e-rơ: “Ngươi yêu ta chăng?” trong Giăng 21:15-17, Ngài đã dùng hai từ khác nhau. Lần đầu và lần thứ hai, Chúa dùng agapaō (tình yêu thương vô điều kiện, thiêng liêng). Phi-e-rơ đáp lại bằng phileō (tình yêu thương như bạn hữu, tình cảm). Đến lần thứ ba, Chúa Giê-xu hạ xuống dùng chính từ phileō của Phi-e-rơ. Sự thay đổi tế nhị này cho thấy Chúa gặp gỡ Phi-e-rơ tại chỗ khiêm nhường và chân thật của ông, đồng thời phục hồi ông. Nghiên cứu từ ngữ hé mở cuộc đối thoại đầy ân điển và sự nhạy cảm mục vụ này.

Ví dụ 2: Sự Biến Hóa (Metamorphoō vs. Suschématizō)
Rô-ma 12:2 khuyên: “Đừng làm theo đời nầy, nhưng hãy biến hóa bởi sự đổi mới của tâm thần mình.” Từ “biến hóa” là metamorphoō (μεταμορφόω), nghĩa là biến đổi hình dạng từ bên trong ra ngoài, giống như con sâu hóa bướm. Trong khi đó, từ được dùng cho “làm theo” (suschématizō) lại chỉ sự ép mình vào một khuôn mẫu bên ngoài. Thông điệp rõ ràng: Cơ Đốc nhân không được ép mình vào khuôn thế gian, mà phải được Đức Thánh Linh biến đổi tận bản chất bên trong.

Ví dụ 3: Sự Cứu Rỗi (Sōzō)
Từ Hy Lạp sōzō (σώζω) có nghĩa rất rộng: cứu, chữa lành, bảo vệ, giải thoát. Khi Chúa Giê-xu nói với người đàn bà tội lỗi trong Lu-ca 7:50: “Đức tin ngươi đã cứu ngươi,” hay khi Ngài chữa lành người mù trong Lu-ca 18:42, đều dùng cùng một từ sōzō. Điều này cho thấy sự cứu rỗi trong Kinh Thánh là toàn diện – không chỉ cho linh hồn ở tương lai mà còn mang lại sự chữa lành, phục hồi và sự sống sung mãn ngay trong hiện tại.

Nghiên cứu từ ngữ luôn phải đặt trong ngữ cảnh (context). Một câu kinh thánh bị tách rời khỏi ngữ cảnh sẽ trở thành “lời tiên tri riêng” (2 Phi-e-rơ 1:20). Có ba vòng ngữ cảnh cần xem xét:

• Ngữ cảnh trực tiếp: Câu trước, câu sau, đoạn văn.
• Ngữ cảnh sách: Mục đích và chủ đề chính của sách.
• Ngữ cảnh toàn bộ Kinh Thánh: “Kinh Thánh tự giải nghĩa Kinh Thánh” (Scriptura Scripturam interpretatur).

Ví dụ, từ sarx trong tiếng Hy Lạp thường được dịch là “xác thịt”. Trong Ga-la-ti 5:19-21, “công việc của xác thịt” liệt kê các tội lỗi rõ ràng. Nhưng trong Giăng 1:14, “Ngôi Lời đã trở nên xác thịt” (sarx) lại nói về sự nhập thể vô tội của Chúa Giê-xu. Nếu không hiểu ngữ cảnh, chúng ta có thể kết luận sai rằng Chúa Giê-xu mang bản chất tội lỗi. Thực ra, sarx trong Giăng chỉ nhấn mạnh đến thực tại con người trần thế, yếu đuối của Ngài, chứ không phải bản chất tội lỗi. Nghiên cứu từ ngữ trong ngữ cảnh ngăn chúng ta rơi vào thuyết ngộ đạo (phủ nhận nhân tính thật của Đấng Christ) hoặc những giáo lý sai lầm khác.

Việc nghiên cứu từ ngữ không dừng lại ở tri thức, mà phải dẫn đến sự biến đổi và vâng phục.

1. Làm Phong Phú Đời Sống Cầu Nguyện và Thờ Phượng:
Khi hiểu Ê-phê-sô 5:18 dạy “hãy đầy dẫy Đức Thánh Linh” với từ “đầy dẫy” (plēroō) mang ý “được kiểm soát bởi”, chúng ta không còn xem đó là một cảm xúc nhất thời, mà là một mệnh lệnh sống mỗi ngày dưới sự điều khiển của Đức Thánh Linh. Lời cầu nguyện và bài hát thờ phượng sẽ có chiều sâu hơn khi chúng ta hiểu rõ ý nghĩa của những từ như “ân điển”, “sự thương xót”, hay “vinh hiển”.

2. Tăng Trưởng Trong Nhân Đức và Sự Thánh Khiết:
Nghiên cứu từ “trái” (karpos) trong Ga-la-ti 5:22-23 về “trái của Thánh Linh” cho thấy đó không phải là “công việc” do chúng ta nỗ lực tạo ra, mà là kết quả tự nhiên, số nhiều nhưng là một tổng thể, được sinh ra từ một đời sống kết nối với Chúa. Điều này giải phóng chúng ta khỏi sự nỗ lực tự cứu, và dẫn đến sự nương cậy vào Thánh Linh để Ngài sản sinh nhân đức trong ta.

3. Truyền Giáo và Môn Đồ Hóa Chính Xác Hơn:
Khi giải thích cho một người mới về “sự ăn năn” (Công vụ 2:38), hiểu từ Hy Lạp metanoia (μετάνοια) không chỉ là “cảm thấy hối tiếc”, mà là “thay đổi tâm trí, sự suy nghĩ, hướng đi” sẽ giúp họ thấy rõ sự kêu gọi từ bỏ lối sống cũ để quay về với Đấng Christ một cách triệt để.

4. Đối Mặt Với Hoàn Cảnh Với Sự Khôn Ngoan Từ Lời Chúa:
Trong Phi-líp 4:6-7, lời hứa “sự bình an của Đức Chúa Trời” sẽ giữ lòng chúng ta. Từ “giữ” (phroureō) là một thuật ngữ quân sự, nghĩa là “canh gác, bảo vệ như trong một pháo đài”. Hiểu điều này mang lại sự an tâm sâu sắc: sự bình an của Chúa không phải là cảm xúc mong manh, mà là một pháo đài vững chắc bảo vệ tâm trí và cảm xúc chúng ta khỏi mọi sự tấn công của lo âu.

Bạn không cần phải là chuyên gia ngôn ngữ để bắt đầu. Hãy sử dụng:

• Các Bản Dịch Song Song: So sánh bản Truyền Thống (1925) với các bản khác như Hiệu Đính (2010), hoặc tiếng Anh như NIV, ESV để thấy sự khác biệt trong cách diễn đạt.
• Từ Điển Kinh Thánh và Chú Giải Đáng Tin Cậy: Tìm các sách giải nghĩa từ ngữ Hy Lạp/Hê-bơ-rơ dành cho người không chuyên (như của Mục sư Tiến sĩ John MacArthur, hay “Strong’s Concordance” có sẵn online).
• Các Ứng Dụng và Trang Web Học Kinh Thánh: Blue Letter Bible, BibleHub cung cấp từ điển nguyên văn, chú giải từng câu.
• Học Hỏi Từ Các Mục Sư và Nhà Giảng Lời Có Huấn Luyện: Tham dự các lớp Kinh Thánh, hỏi về ý nghĩa của các từ then chốt.

Quan trọng nhất, hãy luôn cầu xin “Thần lẽ thật” (Giăng 16:13) là Đức Thánh Linh dẫn dắt và mở trí để hiểu Lời Ngài (Lu-ca 24:45). Công việc của Ngài là làm sáng tỏ Lời Chúa cho chúng ta.

Nghiên cứu từ ngữ trong Kinh Thánh giống như việc một thợ kim hoàn tỉ mỉ mài giũa từng viên ngọc quý. Mỗi từ được Đức Chúa Trời hà hơi đều chứa đựng sự khôn ngoan, quyền năng và ân điển. Việc này không làm nguội lạnh đức tin, trái lại, nó thắp lên ngọn lửa khao khát được biết Chúa sâu nhiệm hơn qua Lời Ngài. Nó bảo vệ chúng ta khỏi sự hiểu lầm, mở ra những kho báu phong phú của lẽ thật, và cuối cùng, dẫn chúng ta đến với chính Đấng Christ, Ngôi Lời đã trở nên xác thịt. Ước mong mỗi chúng ta, với lòng kính sợ và yêu mến, trở thành những người “tra xét Kinh Thánh hằng ngày” (Công vụ 17:11) một cách cẩn trọng và sâu sắc, để Lời Chúa thật sự trở nên ngọn đèn cho chân chúng ta và ánh sáng cho đường lối mình (Thi thiên 119:105).

“Hãy chuyên tâm cho được đẹp lòng Đức Chúa Trời như người làm công không chỗ trách được, lấy lòng ngay thẳng giảng dạy lời của lẽ thật.” (2 Ti-mô-thê 2:15)