Chúng Ta Có Nên Đọc Sách Khác Ngoài Kinh Thánh Không?
Trong hành trình đức tin, mỗi Cơ Đốc nhân đều ý thức được vị trí tối thượng, độc nhất vô nhị và thẩm quyền tuyệt đối của Kinh Thánh – Lời được Đức Chúa Trời soi dẫn. Tuy nhiên, một câu hỏi thực tế và thường trực nảy sinh: “Ngoài Kinh Thánh ra, chúng ta có nên đọc các sách khác – sách thần học, sách giải kinh, sách nghiên cứu, thậm chí là văn học thế tục – hay không?” Câu trả lời không đơn giản là “có” hoặc “không”, nhưng cần được xem xét dưới ánh sáng của chính Kinh Thánh, với sự khôn ngoan và phân biệt mà Đức Thánh Linh ban cho.
I. Nền Tảng Kinh Thánh: Vị Trí Độc Tôn Của Lời Đức Chúa Trời
Trước khi bàn đến giá trị của các tài liệu khác, chúng ta phải thiết lập nền tảng vững chắc về thẩm quyền của Kinh Thánh. Sứ đồ Phao-lô khẳng định trong 2 Ti-mô-thê 3:16-17: “Cả Kinh Thánh đều là bởi Đức Chúa Trời soi dẫn, có ích cho sự dạy dỗ, bẻ trách, sửa trị, dạy người trong sự công bình, hầu cho người thuộc về Đức Chúa Trời được trọn vẹn và sắm sẵn để làm mọi việc lành.”
(Kinh Thánh Tin Lành Việt Ngữ 1925). Từ ngữ Hy Lạp theopneustos (θεόπνευστος) được dịch là “bởi Đức Chúa Trời soi dẫn” có nghĩa đen là “Đức Chúa Trời thở ra”. Điều này xác nhận nguồn gốc thần thượng của Kinh Thánh.
Kinh Thánh là tiêu chuẩn tối cao, là “thước đo” (κανών - kanōn) cho mọi lẽ thật và đời sống đức tin. Sách Khải Huyền cảnh báo nghiêm khắc về việc thêm bớt vào Lời Chúa (Khải Huyền 22:18-19). Do đó, bất kỳ tài liệu nào khác đều phải được đặt dưới thẩm quyền của Kinh Thánh và được Kinh Thánh phán xét, chứ không bao giờ được đặt ngang hàng hay cao hơn.
II. Giá Trị và Vai Trò Của Các Sách Khác Dưới Ánh Sáng Kinh Thánh
Mặc dù Kinh Thánh là đầy đủ cho sự cứu rỗi và đời sống tin kính (2 Phi-e-rơ 1:3), Đức Chúa Trời không cấm chúng ta tiếp thu sự hiểu biết từ những nguồn khác. Trái lại, Kinh Thánh ghi lại những tấm gương và nguyên tắc cho thấy tri thức thế tục và sự khôn ngoan của con người có thể được sử dụng một cách khôn ngoan cho vinh hiển Chúa.
1. Sự Khôn Ngoan Đến Từ Đức Chúa Trời và Sự Học Hỏi: Vua Sa-lô-môn, người được Chúa ban cho sự khôn ngoan vô song, không chỉ nói các châm ngôn (1 Các Vua 4:32 ghi nhận ông nói 3000 châm ngôn) mà còn nghiên cứu về thế giới thọ tạo: “Người giảng luận về cây cối, từ cây bá hương tại Li-ban cho đến chà là mọc ra nơi vách, cũng giảng luận về loài vật, chim chóc, loài công trùng, và cá.”
Điều này chỉ ra rằng việc nghiên cứu, học hỏi về thế giới (khoa học, văn học) là hợp lẽ khi được đặt dưới sự kính sợ Chúa (Châm Ngôn 1:7).
2. Sách Vỡ và Văn Học Ngoại Giáo Được Kinh Thánh Trích Dẫn: Đáng chú ý, chính Kinh Thánh Tân Ước đã trích dẫn từ các tác phẩm của các nhà thơ và triết gia ngoại giáo. Trong Công Vụ 17:28, Phao-lô trích dẫn nhà thơ Hy Lạp Aratus (“Vì ở trong Ngài chúng ta được sống, động, và có”) để giảng cho người A-then. Trong Tít 1:12, ông trích lời một tiên tri đảo Cơ-rết: “Người Cơ-rết hay nói dối, là thú dữ, ham ăn mà làm biếng.” Điều này cho thấy Phao-lô có kiến thức về văn hóa và văn học của thính giả ông, và ông sử dụng những hiểu biết đó như một điểm tiếp cận để rao giảng Phúc Âm.
3. Sách Giải Kinh và Thần Học: Các sách này đóng vai trò như “công cụ” giúp chúng ta hiểu sâu sắc hơn Kinh Thánh. Chúng như những bản đồ, từ điển, hoặc lời giải thích từ các học giả và thầy dạy được Chúa ban cho Hội Thánh (Ê-phê-sô 4:11-12). Đọc sách giải kinh của các giáo phụ, các nhà cải chánh, hay các thần học gia trung tín giống như được ngồi dưới chân họ để học hỏi. Tuy nhiên, chúng ta phải luôn “xem xét mọi việc, điều lành giữ lấy” (1 Tê-sa-lô-ni-ca 5:21), đối chiếu mọi lời dạy với Kinh Thánh như người Bê-rê cao quý (Công Vụ 17:11).
III. Những Nguyên Tắc và Lời Cảnh Báo Khi Đọc Sách Ngoài Kinh Thánh
Để không bị lạc lối hoặc đánh mất sự tập trung vào điều cốt yếu, chúng ta cần những nguyên tắc rõ ràng.
1. Nguyên Tắc Ưu Tiên và Thời Lượng: Kinh Thánh phải là sách được đọc đầu tiên, nhiều nhất, và kỹ lưỡng nhất. Nếu chỉ đọc sách giải nghĩa mà bỏ bê việc đọc chính Kinh Thánh, đó là một sự đảo lộn nguy hiểm. Sách giải nghĩa là “bữa ăn đã được nhai”, còn Kinh Thánh là “thức ăn tươi nguyên”. Chúng ta cần cả hai, nhưng phải ưu tiên thức ăn tươi nguyên từ chính Lời Chúa.
2. Nguyên Tắc Kiểm Chứng (The Berean Principle): Mọi lời dạy, dù từ một tác giả nổi tiếng hay được yêu thích, đều phải được mang ra “so với Kinh Thánh” (anakrinō - ἀνακρίνω, nghĩa là xem xét kỹ lưỡng, tra hỏi, như trong Công Vụ 17:11). Hãy tự hỏi: “Điều này có phù hợp với toàn bộ sứ điệp của Kinh Thánh không? Có tôn cao Chúa Giê-xu Christ là trung tâm của sự cứu rỗi không?”
3. Nguyên Tắc Mục Đích: Hãy xác định rõ mục đích đọc. Chúng ta đọc để:
Làm sâu sắc đức tin: (Sách thần học, giải kinh, khích lệ).
Mở rộng tầm hiểu biết để phục vụ: (Sách về lịch sử Hội Thánh, giáo dục, tâm lý học Cơ Đốc).
Hiểu biết thế giới để truyền giáo: (Văn học, triết học, để hiểu tư tưởng thời đại như Phao-lô đã làm).
Tránh đọc chỉ để thỏa mãn sự tò mò tri thức hoặc tích lũy kiến thức mà không dẫn đến sự thờ phượng và vâng phục Chúa.
4. Lời Cảnh Báo Kinh Thánh:
“Hãy giữ chừng, kẻo có kẻ lấy triết học và lời hư không, theo truyền thống của loài người, sơ học của thế gian, không theo Đấng Christ, mà bắt anh em phải chăng.” (Cô-lô-se 2:8).
Từ “triết học” ở đây (philosophia - φιλοσοφία) không phải là toàn bộ tri thức, mà chỉ hệ thống tư tưởng của loài người chống lại hoặc thay thế lẽ thật của Đấng Christ. Đây là lời cảnh báo mạnh mẽ chống lại việc để cho các hệ tư tưởng trần tục làm mình bị bắt làm phu tù, xa rời Đấng Christ.
IV. Ứng Dụng Thực Tế Trong Đời Sống Cơ Đốc Nhân
1. Xây Dựng Thói Quen Đọc Cân Bằng:
- Buổi Sáng/Thời Gian Tĩnh Nguyện: Dành ưu tiên tuyệt đối cho việc đọc, suy ngẫm và cầu nguyện dựa trên Kinh Thánh.
- Thời Gian Học Tập: Dành một khoảng thời gian riêng (có thể vài lần/tuần) để đọc sách giải kinh, thần học, hoặc sách nuôi dưỡng đức tin.
- Thời Gian Mở Rộng: Có thể dành thời gian giải trí hoặc mở mang cho việc đọc văn học, lịch sử, khoa học lành mạnh.
2. Chọn Lọc Sách Cẩn Thận:
- Tác giả có nền tảng thần học lành mạnh không? Có tôn trọng thẩm quyền Kinh Thánh không?
- Mục đích của sách là gì? Có tôn cao Chúa Giê-xu và củng cố đức tin không?
- Nhận xét từ những người trưởng thành trong đức tin? Tham khảo ý kiến từ mục sư, hay những anh chị em thuộc linh.
3. Đọc Với Tinh Thần Cầu Nguyện và Phục Tùng: Luôn cầu xin Đức Thánh Linh – Đấng dẫn dắt vào mọi lẽ thật (Giăng 16:13) – soi sáng và giúp chúng ta phân biệt. Sẵn sàng vâng theo lẽ thật từ Kinh Thánh, dù nó có mâu thuẫn với quan điểm yêu thích của chúng ta hoặc của tác giả.
4. Đọc và Áp Dụng: Mục tiêu cuối cùng của mọi sự đọc, dù là Kinh Thánh hay sách khác, phải là sự biến đổi đời sống để trở nên giống Đấng Christ hơn và phục vụ Hội Thánh cách hiệu quả hơn (Gia-cơ 1:22-25).
Kết Luận: Sự Khôn Ngoan Từ Trên Cao Trong Việc Học Hỏi
Vậy, chúng ta có nên đọc sách khác ngoài Kinh Thánh không? Câu trả lời là “Có, một cách khôn ngoan và thận trọng.” Kinh Thánh là nguồn nước hằng sống duy nhất, là “kính” (tiêu chuẩn) hoàn hảo để chúng ta nhìn vào mọi sự. Các sách khác có thể là những “cái bình” hữu ích giúp chúng ta chứa đựng, múc lấy, và hiểu sâu hơn nguồn nước đó; hoặc chúng có thể là những “tấm gương” cong quẹo làm biến dạng hình ảnh lẽ thật. Nhiệm vụ của chúng ta là phải phân biệt.
Hãy noi gương Ma-ri, người “ngồi dưới chân Đức Chúa Jêsus mà nghe lời Ngài” (Lu-ca 10:39) – đó là ưu tiên tối thượng. Đồng thời, hãy noi gương Môi-se, người “học hết sự khôn ngoan của người Ê-díp-tô” (Công Vụ 7:22), và Đa-ni-ên, người hiểu biết văn chương và sự khôn ngoan của người Canh-đê (Đa-ni-ên 1:17, 20). Tất cả sự học hỏi đó cuối cùng phải quy phục và làm sáng danh Đức Chúa Trời.
Hãy để Lời Chúa trong Thi Thiên 119:105 luôn dẫn lối: “Lời Chúa là ngọn đèn cho chân tôi, Ánh sáng cho đường lối tôi.”
Dưới ánh sáng của ngọn đèn ấy, chúng ta có thể bước đi cách an toàn và khôn ngoan trong thế giới của tri thức, biết chắt lọc những gì tốt đẹp, hữu ích để làm giàu cho đời sống thuộc linh và sự phục vụ Chúa, trong khi vẫn giữ vững lòng trung tín với Lẽ Thật vĩnh cửu.