Điều Gì Được Gọi Là Ngoài Kinh Thánh Có Nghĩa Là Gì?
Trong hành trình đức tin của Cơ Đốc nhân, Kinh Thánh luôn được xem là kim chỉ nam, là tiêu chuẩn tối cao cho đức tin và nếp sống. Thế nhưng, cụm từ “ngoài Kinh Thánh” (extra-Biblical) thường được nhắc đến trong các cuộc thảo luận thần học, đôi khi với sự e ngại, đôi khi với sự phê phán. Vậy, chính xác thì “điều ngoài Kinh Thánh” nghĩa là gì? Nó có phải luôn luôn xấu và cần tránh không? Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu khảo sát ý nghĩa của khái niệm này dưới ánh sáng của chính Kinh Thánh, với sự tham chiếu đến ngôn ngữ gốc và bối cảnh lịch sử, để rút ra những nguyên tắc ứng dụng quý báu cho Hội Thánh và đời sống cá nhân hôm nay.
I. Định Nghĩa và Phạm Vi Của “Ngoài Kinh Thánh”
Trước hết, chúng ta cần làm rõ thuật ngữ. “Ngoài Kinh Thánh” (Extra-Biblical) không đơn giản là “không có trong Kinh Thánh”. Nó hàm chứa một phạm trù rộng hơn, chỉ về những điều:
- Không được Kinh Thánh dạy trực tiếp hoặc ghi chép rõ ràng.
- Được thêm vào các giáo lý hoặc thực hành tôn giáo dù thiếu cơ sở Kinh Thánh minh nhiên.
- Có thể là truyền thống, tập quán, giải thích, hoặc sự mặc khải tư (personal revelation).
Một điểm then chốt cần phân biệt là giữa “không trái với Kinh Thánh” (non-contradictory to Scripture) và “trái với Kinh Thánh” (contradictory to Scripture). Không phải mọi thứ “ngoài Kinh Thánh” đều tự động là xấu hoặc sai. Tuy nhiên, mọi thứ “trái với Kinh Thánh” thì chắc chắn là sai và phải bị bác bỏ. Nguyên tắc Sola Scriptura (Duy Kinh Thánh) của Cải Chánh khẳng định rằng Kinh Thánh là thẩm quyền tối cao, duy nhất và đầy đủ cho đức tin và nếp sống Cơ Đốc. Mọi truyền thống, giáo lý, hay kinh nghiệm đều phải được Kinh Thánh phán xét, chứ không thể có thẩm quyền ngang hàng hay cao hơn Kinh Thánh.
II. Cảnh Báo Kinh Thánh về Việc Thêm Hay Bớt Lời Chúa
Kinh Thánh nghiêm túc cảnh báo về việc tự ý thêm thắt hoặc cắt xén Lời của Đức Chúa Trời. Đây là nền tảng để chúng ta hiểu thái độ cần có đối với những điều “ngoài Kinh Thánh” một cách thiếu căn cứ.
Phục truyền Luật lệ Ký 4:2 chép: “Các ngươi chớ thêm chi và cũng đừng bớt chi về điều ta truyền cho, để giữ theo các điều răn của Giê-hô-va Đức Chúa Trời các ngươi, mà ta đã truyền.” Từ “thêm” trong tiếng Hê-bơ-rơ là “יָסַף” (yasaph), có nghĩa là “cộng thêm, tăng thêm, lặp lại”. Môi-se nhấn mạnh tính trọn vẹn và đầy đủ của luật pháp được Đức Chúa Trời ban cho.
Châm Ngôn 30:5-6 cũng tuyên bố: “Các lời của Đức Chúa Trời đều là tinh sạch... Chớ thêm chi vào các lời Ngài, e Ngài quở trách ngươi, và ngươi bị cầm nói dối chăng.” Ở đây, sự “thêm vào” bị cảnh báo vì nó làm cho lời của con người trở nên ngang hàng với lời của Đức Chúa Trời, dẫn đến sự giả dối.
Lời cảnh báo nghiêm trọng nhất được tìm thấy trong Khải Huyền 22:18-19: “Tôi ngỏ cho kẻ nào nghe lời tiên tri trong sách này: Nếu ai thêm vào sách tiên tri nầy, thì Đức Chúa Trời sẽ thêm cho người ấy tai nạn đã ghi chép trong sách nầy. Và kẻ nào bớt điều chi trong những lời ở sách tiên tri nầy, thì Đức Chúa Trời sẽ cất lấy phần họ về cây sự sống và thành thánh, đã chép ra trong sách nầy.” Từ “thêm vào” trong tiếng Hy Lạp là “ἐπιτίθημι” (epitithēmi), mang nghĩa đặt thêm lên trên, phụ thêm. Mặc dù ngữ cảnh trực tiếp nói về sách Khải Huyền, nguyên tắc này phản ánh sự tôn trọng tuyệt đối đối với lời mặc khải đã được hoàn tất của Đức Chúa Trời.
Các phân đoạn trên cho thấy Đức Chúa Trời nghiêm cấm việc thêm bớt vào lời mặc khải chính thức của Ngài – tức là Kinh Thánh. Điều này nhắm vào những ai cố ý bóp méo, xuyên tạc hoặc đặt lời của con người lên ngang hàng với Lời Đức Chúa Trời, biến nó thành điều răn bắt buộc cho đức tin.
III. Những Ví Dụ về “Điều Ngoài Kinh Thánh” Trong Lịch Sử và Hiện Tại
Để hiểu rõ hơn, chúng ta xem xét vài ví dụ:
1. Truyền Thống của Người Pha-ri-si (Traditionalism): Đây là ví dụ kinh điển nhất về việc những điều “ngoài Kinh Thánh” trở thành gánh nặng và che khuất chính Lời Chúa. Chúa Giê-xu đã quở trách họ: “Các ngươi bỏ điều răn của Đức Chúa Trời, mà giữ lời truyền khẩu của loài người!” (Mác 7:8). Họ đã thêm hàng trăm quy định chi tiết (luật truyền khẩu) xung quanh luật pháp Môi-se, rồi đặt những truyền thống ấy lên trên cả ý chỉ nguyên thủy của Đức Chúa Trời (Mác 7:9-13).
2. Các Giáo Lý và Tín Điều Hội Thánh: Các tín điều như Ba Ngôi (Trinity) hay hai bản tính của Đấng Christ (Chalcedonian Definition) là những công thức thần học được Hội Thánh sơ kỳ phát triển để bảo vệ và giải thích chân lý Kinh Thánh chống lại tà giáo. Chúng là “điều ngoài Kinh Thánh” theo nghĩa từ ngữ (không có cụm từ “Ba Ngôi” trong Kinh Thánh), nhưng chúng hoàn toàn dựa trên và tóm tắt sự dạy dỗ của toàn bộ Kinh Thánh. Chúng không thêm điều mới, mà hệ thống hóa chân lý đã có.
3. Các Thực Hành và Nếp Sống Văn Hóa Hội Thánh: Nhiều thực hành như giờ giấc nhóm họp, cơ cấu tổ chức chi tiết, phong cách thờ phượng âm nhạc, hay thậm chí một số ngày lễ (như Giáng Sinh, Phục Sinh theo lịch Gregory) là những áp dụng văn hóa và tổ chức. Chúng “ngoài Kinh Thánh” theo nghĩa Kinh Thánh không ra lệnh cụ thể. Chúng chỉ trở thành vấn đề khi (a) được xem như điều bắt buộc mang tính cứu rỗi, hoặc (b) gây chia rẽ và lên án anh em khác trong Đấng Christ.
4. Sự Mặc Khải Tư và Cảm Nhận Cá Nhân: Nhiều Cơ Đốc nhân tin rằng Đức Thánh Linh có thể dẫn dắt, cảm động cá nhân họ trong những quyết định cụ thể (như chọn nghề, chọn vợ/chồng…). Sự dẫn dắt này là quý báu, nhưng nó phải luôn luôn được “suy xét” (1 Giăng 4:1) và phục dưới thẩm quyền của Lời Chúa đã được mặc khải trọn vẹn. Một “sự mặc khải tư” mà mâu thuẫn với lẽ thật Kinh Thánh thì chắc chắn không đến từ Đức Thánh Linh.
IV. Nguyên Tắc Phân Định Từ Tân Ước: “Kinh Thánh Phán…”
Các sứ đồ đã thiết lập một khuôn mẫu quan trọng. Khi giải quyết những vấn đề giáo lý hoặc thực hành mới nảy sinh (vốn “ngoài” Cựu Ước trực tiếp), họ luôn quay về tìm nền tảng trong Lời Đức Chúa Trời.
Trong Công Vụ 17:11, người Bê-rê được khen ngợi vì “ngày nào cũng tra xem Kinh Thánh, để xem lời giảng có thật chăng.” Họ không dựa trên uy tín của sứ đồ Phao-lô, mà kiểm chứng mọi sự dạy dỗ với Kinh Thánh (“τὰς γραφὰς” – tas graphas – các bản văn thánh).
Sứ đồ Phao-lô cũng khẳng định tính đầy đủ của Kinh Thánh: “Cả Kinh Thánh đều là bởi Đức Chúa Trời soi dẫn, có ích cho sự dạy dỗ, bẻ trách, sửa trị, dạy người trong sự công bình, hầu cho người thuộc về Đức Chúa Trời được trọn vẹn và sắm sẵn để làm mọi việc lành.” (II Ti-mô-thê 3:16-17). Từ “trọn vẹn” (“ἄρτιος” – artios) có nghĩa là được trang bị đầy đủ, hoàn toàn có năng lực. Kinh Thánh là đủ để trang bị cho người tin làm mọi việc lành theo ý muốn Đức Chúa Trời.
Do đó, nguyên tắc là: Mọi giáo lý căn bản cho đức tin và nếp sống Cơ Đốc phải có thể được chứng minh rõ ràng từ Kinh Thánh. Những điều không thể chứng minh được, dù không trái Kinh Thánh, không thể trở thành giáo điều bắt buộc cho mọi tín hữu.
V. Ứng Dụng Thực Tế Cho Đời Sống Cơ Đốc Nhân
Làm thế nào để chúng ta áp dụng những hiểu biết này một cách khôn ngoan?
1. Nuôi Dưỡng Thói Quen Nghiên Cứu Kinh Thánh Cá Nhân: Hãy trở nên như người Bê-rê. Sự hiểu biết Kinh Thánh cá nhân là hàng rào phòng thủ tốt nhất chống lại những giáo lý “ngoài Kinh Thánh” nhưng sai trật. Đừng để người khác suy nghĩ thay bạn.
2. Phân Biệt Giữa Nguyên Tắc Kinh Thánh và Ứng Dụp Văn Hóa: Khi tiếp nhận một lời dạy hay thực hành mới, hãy tự hỏi: “Điều này có dựa trên một mạng lệnh rõ ràng của Kinh Thánh không? Hay nó dựa trên một nguyên tắc Kinh Thánh được áp dụng vào một bối cảnh văn hóa cụ thể?”. Chúng ta cần trung thành với nguyên tắc, còn phương pháp ứng dụng có thể linh hoạt.
3. Giữ Thái Độ Khiêm Nhường và Yêu Thương Trong Sự Tranh Luận: Nhiều vấn đề mà Cơ Đốc nhân bất đồng (như âm nhạc, trang phục, hình thức báp-têm…) thường liên quan đến những điều “ngoài Kinh Thánh” theo nghĩa Kinh Thánh không quy định chi tiết. Trong những vấn đề này, chúng ta cần nhìn nhận sự tự do trong Đấng Christ (Rô-ma 14:1-12) và tránh lên án hay chia rẽ nhau.
4. Kiểm Tra Mọi Sự Dẫn Dắt Cá Nhân với Kinh Thánh: Nếu bạn cảm nhận được Đức Thánh Linh “dẫn dắt” bạn làm điều gì đó, hãy kiểm tra xem nó có phù hợp với bản tính, đường lối và Lời của Đức Chúa Trời không. Đức Thánh Linh, tác giả của Kinh Thánh, sẽ không bao giờ mâu thuẫn với chính Ngài.
5. Trung Tín Giảng Và Dạy Lời Chúa: Đối với những người có chức vụ giảng dạy, trách nhiệm tối thượng là rao truyền Lời Chúa cách trung thực và trọn vẹn (Công Vụ 20:27), chứ không phải những ý tưởng, triết lý, hay câu chuyện cảm động “ngoài Kinh Thánh” của riêng mình.
Kết Luận
“Điều ngoài Kinh Thánh” là một khái niệm cần được hiểu cách tinh tế và cân bằng. Một mặt, chúng ta phải tuyệt đối tôn trọng thẩm quyền tối cao, sự đầy đủ và trọn vẹn của Kinh Thánh, kiên quyết chống lại mọi sự thêm bớt làm méo mó lẽ thật cứu rỗi. Mặt khác, chúng ta cần sự khôn ngoan để phân biệt giữa những truyền thống, văn hóa, hay sự dẫn dắt cá nhân hợp lý (không trái Kinh Thánh) với những giáo điều con người áp đặt (trái hoặc thay thế Kinh Thánh).
Hãy để Lời Chúa trong Kinh Thánh luôn là ánh sáng cho chân chúng ta, là đèn cho đường lối chúng ta (Thi Thiên 119:105). Trong một thời đại đầy dẫy tiếng nói và giáo lý pha trộn, lời cầu nguyện và cam kết của mỗi chúng ta phải là: “Lạy Chúa, xin hướng dẫn con vào lẽ thật của Ngài, và dạy dỗ con” (Thi Thiên 25:5). Chỉ khi bám chắc vào Lời Hằng Sống, chúng ta mới có thể vững vàng trong đức tin và hữu ích trong nếp sống làm chứng cho Danh Chúa Giê-xu Christ.