Mục đích của Luật Lê-vi là gì?

Sách Lê-vi, nằm ở trung tâm của Ngũ Kinh (Torah), thường bị người đọc hiện đại xem là một bộ sưu tập các luật lệ khô khan, xa lạ và không còn liên quan. Tuy nhiên, đối với nhà nghiên cứu Kinh Thánh, đây là một kho tàng thần học sâu sắc, mặc khải cho chúng ta về bản tính của Đức Chúa Trời, tình trạng của con người, và con đường cứu rỗi cuối cùng qua Đấng Christ. Vậy, mục đích chính yếu của Luật Lê-vi là gì? Nó không chỉ đơn thuần là một bộ luật dân sự hay nghi lễ, mà là một phần trong kế hoạch cứu chuộc vĩ đại của Đức Chúa Trời.

Sách Lê-vi được đặt tên theo chi phái Lê-vi, chi phái được Đức Chúa Trời biệt riêng ra để phục vụ trong Đền Tạm. Trong tiếng Hê-bơ-rơ, sách này được gọi là "Wayyiqra", nghĩa là "Và Ngài đã gọi" (Lê-vi ký 1:1), nhấn mạnh đến sự mặc khải chủ động của Đức Chúa Trời. Chủ đề xuyên suốt của sách được tóm gọn trong câu Kinh Thánh then chốt: "Các ngươi hãy nên thánh, vì ta là Giê-hô-va Đức Chúa Trời các ngươi vốn là thánh" (Lê-vi ký 19:2). Từ "thánh" trong tiếng Hê-bơ-rơ là "qadosh", mang ý nghĩa "được biệt riêng ra, tách khỏi, thuộc riêng về Đức Chúa Trời". Vậy, mục đích đầu tiên và nền tảng của Luật Lê-vi là định nghĩa và đòi hỏi sự thánh khiết từ một dân tộc mà Đức Chúa Trời đã cứu chuộc và chọn lựa.

Luật Lê-vi có thể được hiểu qua ba chức năng chính, thường được các nhà thần học gọi là: Chức năng Dân sự (Civil), Nghi lễ (Ceremonial), và Luân lý (Moral). Tuy nhiên, chúng đan xen và cùng hướng đến những mục đích thần học sau:

1. Mặc Khải Bản Tính Thánh Khiết Của Đức Chúa Trời: Luật Lê-vi là một tấm gương phản chiếu bản tính của Đấng ban luật. Mọi chi tiết—từ vật liệu xây Đền Tạm, quy cách của thầy tế lễ, đến sự phân biệt giữa sạch và ô uế—đều nói lên rằng Đức Chúa Trời của Y-sơ-ra-ên là Đấng hoàn toàn khác biệt, trọn vẹn và thánh khiết. Sự ô uế, tội lỗi không thể tồn tại trước sự hiện diện của Ngài. Do đó, luật lệ đã vẽ nên một bức tranh sống động về sự thánh khiết tuyệt đối mà con người phải đối diện.

2. Xác Định Tội Lỗi và Sự Ô Uế Của Con Người: Sứ đồ Phao-lô sau này đã giải thích rõ ràng chức năng này: "Vả, chẳng có luật pháp thì tôi cũng chẳng biết tội lỗi; vì nếu luật pháp không phán: Ngươi chớ tham lam, ắt tôi cũng không biết sự tham lam" (Rô-ma 7:7). Luật Lê-vi hoạt động như một tấm gương lộ rõ vết nhơ của con người. Các luật về thực phẩm sạch/không sạch, bệnh tật, và các tình trạng ô uế thể lý (Lê-vi ký 11-15) thực chất là những hình bóng về tình trạng ô uế thuộc linh do tội lỗi gây ra. Nó cho thấy tội không chỉ là một hành động sai trái, mà là một tình trạng làm ô uế và ngăn cách mối tương giao với Đức Chúa Trời thánh khiết.

3. Thiết Lập Con Đường Tạm Thời Để Được Tha Tội và Giao Thông: Đây là trọng tâm của các nghi lễ trong sách Lê-vi. Vì Đức Chúa Trời thánh khiết và con người tội lỗi, phải có một phương cách để tội được chuộc và sự thông công được phục hồi. Luật Lê-vi cung cấp hệ thống tế lễ—của lễ thiêu, của lễ chay, của lễ thù ân, của lễ chuộc tội, và của lễ chuộc sự mắc lỗi (Lê-vi ký 1-7).

Điểm then chốt nằm ở nguyên tắc: "Vì sinh mạng của xác thịt ở trong huyết; ta đã cho các ngươi huyết rưới trên bàn thờ đặng làm lễ chuộc tội cho linh hồn mình; vì nhờ sinh mạng mà huyết làm chuộc tội" (Lê-vi ký 17:11). Tiếng Hê-bơ-rơ cho từ "chuộc tội" ở đây là "kaphar", có nghĩa đen là "che đậy, xóa bỏ". Huyết của con sinh tế vô tội đã che đậy tội lỗi của người có tội trước mặt Đức Chúa Trời. Tuy nhiên, Kinh Thánh Tân Ước làm sáng tỏ: "Vả, huyết của bò đực và dê đực không thể cất tội lỗi đi được" (Hê-bơ-rơ 10:4). Các của lễ này chỉ có giá trị tạm thời và chỉ ra phía trước, như một hình bóng (skia trong Hy Lạp) về của lễ trọn vẹn sẽ đến.

4. Dạy Dân Sự Về Sự Thờ Phượng và Đời Sống Biệt Riêng: Luật Lê-vi không chỉ là nghi lễ trong Đền Tạm, mà còn là kim chỉ nam cho mọi phương diện đời sống: ẩm thực, sức khỏe, quan hệ gia đình, nông nghiệp, công lý xã hội (như trong Lê-vi ký 18-20, 25). Mục đích là để Y-sơ-ra-ên trở thành một vương quốc thầy tế lễ, một dân tộc thánh (Xuất Ê-díp-tô Ký 19:6), sống một đời sống khác biệt giữa các dân ngoại, từ đó làm chứng về Đức Chúa Trời chân thật. Các ngày lễ trọng thể (Lê-vi ký 23) như Lễ Vượt Qua, Lễ Ngũ Tuần, Lễ Chuộc Tội (Yom Kippur) không chỉ là nghi thức mà là những bài học lịch sử và thần học sống động, dạy dân sự nhớ về sự cứu chuộc và trông đợi sự cứu rỗi sau cùng.

Đây là chìa khóa để hiểu mục đích tối hậu của Luật Lê-vi từ góc nhìn Tân Ước. Chúa Giê-xu Christ chính là sự ứng nghiệm trọn vẹn của mọi hình bóng trong Luật Lê-vi.

• Ngài là Con Sinh Tế Trọn Vẹn: Giăng Báp-tít đã giới thiệu Chúa Giê-xu: "Kìa, Chiên con của Đức Chúa Trời, là Đấng cất tội lỗi thế gian đi!" (Giăng 1:29). Sứ đồ Phao-lô xác nhận: "Đấng Christ... đã yêu chúng ta, và vì chúng ta phó chính mình Ngài cho Đức Chúa Trời làm của dâng và của tế lễ, như một thức có mùi thơm" (Ê-phê-sô 5:2). Huyết của bò đực, dê đực chỉ "che đậy" tội, nhưng huyết của Đấng Christ “cất tội đi” (Hê-bơ-rơ 9:26) và làm sạch lương tâm chúng ta.


• Ngài là Thầy Tế Lễ Thượng Phẩm Trọn Vẹn: Chức vụ thầy tế lễ trong Lê-vi ký là trung gian giữa Đức Chúa Trời và dân sự. Chúa Giê-xu là Thầy Tế Lễ Thượng Phẩm “theo ban Mên-chi-xê-đéc” (Hê-bơ-rơ 7), đã dâng chính mình Ngài làm của lễ một lần đủ cả, và vào chính “Nơi Chí Thánh... trên trời” (Hê-bơ-rơ 9:24) để đại diện cho chúng ta.


• Ngài Làm Trọn Sự Đòi Hỏi Về Sự Thánh Khiết: Luật Lê-vi đòi hỏi sự thánh khiết nhưng không ban sức mạnh để đạt được nó. Đấng Christ, là Đấng Thánh hoàn toàn, đã sống một đời sống vẹn toàn trước Luật Pháp. Sự thánh khiết của Cơ Đốc nhân ngày nay không dựa trên sự tuân giữ các nghi lễ Lê-vi, mà dựa trên vị thế được kể là thánh khiết (imputed righteousness) nhờ đức tin nơi Christ, và được Thánh Linh ban quyền năng để sống đời sống thánh khiết thực tế.

Hiểu mục đích của Luật Lê-vi đem lại cho chúng ta nhiều bài học thiết thực:

1. Trân Quý Sự Thánh Khiết Của Đức Chúa Trời: Chúng ta được kêu gọi không phải để giữ các luật về thức ăn hay nghi lễ, nhưng để "hãy kính sợ Đức Chúa Trời, và làm cho mình nên thánh" (1 Phi-e-rơ 1:15-16). Sự thánh khiết ngày nay là sự tận hiến toàn bộ con người—tâm trí, ý chí, cảm xúc, thân thể—cho Đức Chúa Trời.

2. Cảm Nhận Sâu Sắc Về Tội Lỗi và Ân Điển: Khi nghiên cứu các tiêu chuẩn cao của Luật Lê-vi, chúng ta nhận ra mình thật sự bất lực trong việc tự cứu mình. Điều này đưa chúng ta đến chỗ khiêm nhường, ăn năn và cảm tạ Chúa vì ân điển nhưng không qua sự chết chuộc tội của Đấng Christ.

3. Sống Đời Sống Biệt Riêp và Yêu Thương: Nhiều nguyên tắc trong Lê-vi ký 18-20 về đạo đức gia đình, công bằng xã hội và lòng thương xót (như Lê-vi ký 19:18: "ngươi phải yêu kẻ lân cận như mình") vẫn mang giá trị vĩnh cửu. Chúng ta được kêu gọi sống một đời sống đạo đức cao, yêu thương và công bình, để làm sáng Danh Chúa giữa thế gian.

4. Thờ Phượng Với Lòng Biết Ơn và Kính Sợ: Sự trang nghiêm, chu đáo và kính sợ trong các nghi thức Lê-vi nhắc nhở chúng ta về thái độ trong sự thờ phượng. Chúng ta không đến trước mặt Chúa cách hời hợt, nhưng với lòng tôn kính và biết ơn vì chúng ta được đến gần "bởi huyết của Đức Chúa Jêsus" (Hê-bơ-rơ 10:19).

Luật Lê-vi không phải là một tập hợp các quy tắc lỗi thời, mà là một phần thiết yếu trong câu chuyện cứu chuộc của Kinh Thánh. Mục đích của nó là mặc khải sự thánh khiết của Đức Chúa Trời, phơi bày tội lỗi của con người, và—một cách quan trọng nhất—vẽ nên một bức tranh tiên tri về giải pháp cuối cùng của Đức Chúa Trời: Chúa Giê-xu Christ, Chiên Con vô tội, Đấng sẽ gánh tội lỗi của thế gian. Là Cơ Đốc nhân, chúng ta không còn sống dưới "sự giam giữ" của luật pháp như một hệ thống cứu rỗi (Ga-la-ti 3:23-25), nhưng chúng ta nghiên cứu nó để thấu hiểu hơn về ân điển kỳ diệu của Phúc Âm, để yêu mến Cứu Chúa chúng ta sâu nhiệm hơn, và để sống một đời sống thánh khiết, biệt riêp làm chứng nhân cho Ngài.

Như sứ đồ Phao-lô tuyên bố: "Vì chưng cuối cùng của luật pháp tức là Đấng Christ, đặng xưng mọi kẻ tin là công bình" (Rô-ma 10:4). Luật Lê-vi đã dẫn dắt chúng ta đến với Chân Lý này. Hãy để sự hiểu biết đó định hình đức tin và đời sống của chúng ta mỗi ngày.