Lễ Ban Thánh Thể Trực Tuyến Có Hợp Kinh Thánh Không?
Trong thời đại kỹ thuật số, nhiều Hội Thánh đã sử dụng công nghệ để truyền phát các buổi nhóm thờ phượng, giảng dạy và thậm chí là cử hành các thánh lễ. Đặc biệt, đại dịch COVID-19 đã buộc các tín hữu phải tìm kiếm những phương cách mới để duy trì sự thông công và thờ phượng. Một trong những vấn đề thần học nảy sinh là việc cử hành Lễ Tiệc Thánh (hay Lễ Ban Thánh Thể) qua mạng internet. Liệu việc dùng bánh và nước nho tại nhà trong khi xem buổi lễ trực tuyến có phù hợp với sự dạy dỗ của Kinh Thánh không? Bài nghiên cứu này sẽ khảo sát Kinh Thánh, ngôn ngữ nguyên thủy, và nền tảng thần học để giúp chúng ta hiểu rõ ý muốn của Chúa về thánh lễ quan trọng này.
Lễ Tiệc Thánh được Chúa Giê-xu thiết lập trong đêm Ngài bị phản bội (Ma-thi-ơ 26:26-30; Mác 14:22-26; Lu-ca 22:14-20). Trong Ma-thi-ơ 26:26-28 chép: “Đương khi ăn, Đức Chúa Jêsus lấy bánh, tạ ơn rồi, bẻ ra đưa cho môn đồ mà phán rằng: Hãy lấy ăn đi, nầy là thân thể ta. Ngài lại lấy chén, tạ ơn rồi, đưa cho môn đồ mà phán rằng: Hết thảy hãy uống đi; vì nầy là huyết ta, huyết của sự giao ước đã đổ ra cho nhiều người được tha tội.”
Phao-lô cũng nhắc lại mạng lệnh này trong 1 Cô-rinh-tô 11:23-26, thêm chi tiết: “Ấy vậy, cho đến lúc Chúa đến, mỗi lần anh em ăn bánh nầy, uống chén nầy, thì rao sự chết của Chúa.” Qua những lời này, chúng ta thấy Lễ Tiệc Thánh có những mục đích: (1) tưởng niệm sự chết của Chúa Giê-xu, (2) công bố sự chết của Ngài cho đến khi Ngài trở lại, (3) nhắc nhở về giao ước mới trong huyết Ngài, và (4) bày tỏ sự hiệp một của thân thể Đấng Christ.
Để xem xét tính hợp Kinh Thánh của việc cử hành trực tuyến, trước hết cần xác định những yếu tố mà Kinh Thánh đòi hỏi cho Lễ Tiệc Thánh.
1. Vật chất hữu hình: Bánh và chén (rượu/nước nho). Đây là những biểu tượng mà Chúa Giê-xu đã dùng. Trong tiếng Hy Lạp, “bánh” (ἄρτος) và “chén” (ποτήριον) đều là những vật cụ thể, cầm được, bẻ ra, chia sẻ.
2. Sự nhóm họp của các tín hữu: Phao-lô nhấn mạnh đến việc “khi anh em nhóm nhau lại” (1 Cô 11:18,20). Từ “nhóm nhau lại” trong nguyên văn là συνέρχομαι (sunerchomai), có nghĩa là “cùng đến với nhau, tụ họp”. Ông cũng nói: “Khi anh em nhóm lại với nhau” (câu 33). Sự hiệp nhất về mặt thể chất của Hội Thánh là bối cảnh cho việc cử hành thánh lễ. Hê-bơ-rơ 10:25 khuyên: “Chớ bỏ sự nhóm lại như mấy kẻ quen làm, nhưng phải khuyên bảo nhau…”
3. Sự quản trị thích hợp: Trong 1 Cô-rinh-tô, Phao-lô đang sửa chữa những lạm dụng trong bữa Tiệc Thánh; ông kêu gọi trật tự và sự phân biệt thân thể Chúa (câu 29). Điều này gợi ý rằng có người lãnh đạo thiêng liêng (trưởng lão, mục sư) hướng dẫn buổi lễ để bảo đảm sự trang nghiêm và đúng đắn. Tuy nhiên, trong nhiều hệ phái Tin Lành, không nhất thiết phải có chức sắc mới có thể làm lễ, nhưng vẫn cần sự hướng dẫn của người được Hội Thánh công nhận.
4. Sự hiện diện thiêng liêng của Chúa: Chúa Giê-xu hứa: “Vì nơi nào có hai ba người nhân danh Ta nhóm nhau lại, thì Ta ở giữa họ” (Ma-thi-ơ 18:20). Trong Tiệc Thánh, Ngài hiện diện cách đặc biệt để gặp gỡ dân sự Ngài.
Như đã đề cập, từ ngữ “sunerchomai” xuất hiện nhiều lần trong Tân Ước liên quan đến việc các tín hữu tụ họp. Công vụ 20:7 mô tả: “Ngày thứ nhứt trong tuần lễ, chúng ta đang nhóm lại để bẻ bánh…” Họ thực sự gặp nhau tại một nơi chung. Trong 1 Cô 11:20, Phao-lô nói: “Khi anh em nhóm nhau lại, ấy chẳng còn phải là ăn Tiệc Thánh của Chúa.” Ông phê phán việc họ ăn uống riêng tư, không đợi nhau, làm mất đi ý nghĩa hiệp nhất. Điều này cho thấy Tiệc Thánh không chỉ là hành vi cá nhân mà là hành vi cộng đồng.
Hơn nữa, sự hiệp một của thân thể Đấng Christ được minh họa qua việc cùng chia sẻ một ổ bánh (1 Cô 10:17). Kinh Thánh luôn mô tả Hội Thánh như một thân thể với các chi thể cần hiện diện và tương tác trực tiếp (1 Cô 12). Do đó, việc “nhóm lại” về mặt thể xác là một phần không thể tách rời của đời sống Hội Thánh, đặc biệt là trong các thánh lễ.
Một số tín hữu và mục sư cho rằng việc cử hành Tiệc Thánh trực tuyến là có thể chấp nhận được, nhất là trong những hoàn cảnh bất khả kháng. Họ đưa ra những lý lẽ sau:
- Tính linh hoạt trong những tình huống đặc biệt: Những người bệnh tật, già yếu, hoặc sống trong vùng bức hại không thể đến nhà thờ. Trong lịch sử, Hội Thánh thường cử người mang bánh và chén đến cho họ (gọi là “Tiệc Thánh mở rộng”). Việc tham dự trực tuyến cũng tương tự như vậy, chỉ khác là không có sự hiện diện vật lý của người phục vụ.
- Trọng tâm là đức tin và sự tưởng niệm: Các yếu tố bên ngoài chỉ là biểu tượng; điều quan trọng là tấm lòng của người dự. Chúa Giê-xu phán: “Hãy làm điều nầy để nhớ đến Ta.” Nếu một người có lòng thành, dù ở đâu cũng có thể làm theo mạng lệnh này.
- Sự hiện diện của Chúa không bị giới hạn bởi không gian: Chúa ở khắp mọi nơi, Ngài có thể hiện diện và ban phước qua màn hình máy tính như khi chúng ta ở trong nhà thờ. Ngài đáp lời cầu nguyện của chúng ta dù ở bất cứ đâu.
- Thời đại công nghệ cho phép “nhóm lại” ảo: Mặc dù không cùng một địa điểm vật lý, các tín hữu vẫn có thể nhóm lại qua mạng, thờ phượng chung, nghe cùng một bài giảng, và đồng thanh cầu nguyện. Vậy thì Tiệc Thánh cũng có thể được cử hành trong bối cảnh đó.
Tuy nhiên, nhiều nhà thần học và Hội Thánh truyền thống cho rằng Tiệc Thánh trực tuyến không đáp ứng đầy đủ các tiêu chuẩn Kinh Thánh. Họ nêu lên những điểm sau:
- Khuôn mẫu Kinh Thánh luôn là nhóm họp thực sự: Tất cả các trường hợp Tiệc Thánh được mô tả trong Tân Ước đều diễn ra trong một buổi nhóm hiện diện thể xác. Phao-lô nói rõ “khi anh em nhóm nhau lại” – động từ này chỉ sự tụ họp vật lý, không phải kết nối ảo. Việc thay thế bằng hình thức trực tuyến là một sự dịch chuyển khỏi mô hình Kinh Thánh.
- Sự quản trị và trật tự: Trong 1 Cô-rinh-tô 11, Phao-lô đã sửa sai cách thực hành Tiệc Thánh của hội thánh này. Ông nhấn mạnh đến việc “tự xét mình” và “phân biệt thân thể Chúa”. Điều này được thực hiện tốt nhất dưới sự hướng dẫn của người lãnh đạo thuộc linh, trong bối cảnh cộng đồng. Trực tuyến, mỗi cá nhân tự lấy bánh nước ở nhà, không có sự giám sát hay dẫn dắt trực tiếp, có thể dẫn đến sự thiếu nghiêm túc hoặc hiểu sai.
- Ý nghĩa hiệp nhất của thân thể: Tiệc Thánh biểu trưng cho sự hiệp nhất của Hội Thánh. Khi chúng ta bẻ chung một ổ bánh, chúng ta công bố rằng chúng ta là một thân. Hành động bẻ bánh chung, trao cho nhau, và cùng uống chung một chén (hoặc cùng loại) diễn tả mối liên kết đó. Trong một buổi lễ trực tuyến, mỗi người dùng bánh riêng, không có sự chia sẻ thực sự, làm mờ đi biểu tượng này.
- Vấn đề “thánh hóa” các phần tử: Một số truyền thống tin rằng bánh và rượu cần được biệt riêng (cầu nguyện thánh hiến) bởi người được ủy quyền, và sau đó phân phát cho Hội Thánh. Trực tuyến, nếu mỗi gia đình tự chuẩn bị, thì việc thánh hiến có thể không được thực hiện một cách thích hợp. Tuy nhiên, quan điểm này không phải là nhất trí trong Tin Lành; nhiều người cho rằng bất kỳ tín hữu nào cũng có thể tạ ơn và bẻ bánh, nhưng vẫn cần có sự công nhận của Hội Thánh.
- Nguy cơ tầm thường hóa thánh lễ: Dễ dàng thực hiện tại nhà, không có không gian thờ phượng trang nghiêm, có thể khiến chúng ta coi thường ý nghĩa thiêng liêng của Tiệc Thánh. Trong Kinh Thánh, sự thánh khiết và tôn trọng đối với những điều thánh là rất quan trọng (ví dụ: 1 Cô 11:27-29 cảnh báo về việc ăn uống cách không xứng đáng).
Hội Thánh đầu tiên được mô tả trong Công vụ 2:42,46: “Vả, những người ấy bền lòng giữ lời dạy của các sứ đồ, sự thông công của anh em, lễ bẻ bánh, và sự cầu nguyện… Ngày nào cũng vậy, cứ chăm chỉ đến đền thờ; còn ở nhà, thì bẻ bánh và dùng bữa chung với nhau.” “Bẻ bánh” ở đây thường được hiểu là Tiệc Thánh. Họ làm điều này trong các nhà riêng, nhưng vẫn là nhóm họp thực sự, không phải từ xa.
Trong suốt lịch sử, Hội Thánh luôn cử hành Tiệc Thánh trong các buổi nhóm thể lý. Ngay cả khi bị bắt bớ, các Cơ Đốc nhân vẫn tìm cách tụ họp bí mật, chứ không dùng phương tiện thay thế như thư từ hay tín hiệu. Điều này cho thấy sự nhấn mạnh vào việc cùng nhau hiện diện.
Từ những phân tích trên, chúng ta có thể rút ra một số nguyên tắc để áp dụng:
- Ưu tiên nhóm lại trực tiếp: Lễ Tiệc Thánh là một hành động thờ phượng cộng đồng. Các tín hữu nên nỗ lực tham dự các buổi nhóm của Hội Thánh để cùng bẻ bánh, trừ những trường hợp bất khả kháng (bệnh nặng, cách ly).
- Chuẩn bị tấm lòng: Dù tham dự tại nhà thờ hay ở nhà, điều quan trọng là tự xét mình, ăn năn tội lỗi, và nhớ đến Chúa với lòng biết ơn.
- Giữ sự hiệp một: Nếu có mối bất hòa với anh chị em, hãy giải quyết trước khi dự Tiệc Thánh (Ma-thi-ơ 5:23-24).
- Trong những thời điểm không thể nhóm lại (dịch bệnh, thiên tai): Hội Thánh có thể tạm thời ngưng cử hành Tiệc Thánh cho đến khi có thể gặp mặt trở lại, hoặc tổ chức các buổi “Tiệc Thánh mở rộng” với sự thăm viếng của mục sư (nếu an toàn). Một số Hội Thánh chọn cách cử hành trực tuyến như một giải pháp tạm thời; quyết định này cần được cân nhắc dựa trên sự hiểu biết Kinh Thánh và sự dẫn dắt của Chúa Thánh Linh. Dù chọn cách nào, mục đích cuối cùng là tôn vinh Chúa và giữ vững đức tin.
- Đối với những người không thể đến nhà thờ vì lý do sức khỏe: Các trưởng lão nên đến thăm và mang Tiệc Thánh đến cho họ, duy trì sự kết nối với thân thể.
Qua việc nghiên cứu Kinh Thánh, chúng ta thấy rằng Lễ Tiệc Thánh được thiết lập trong bối cảnh một nhóm môn đồ hiện diện thể xác với Chúa Giê-xu. Các sứ đồ và Hội Thánh đầu tiên luôn cử hành nghi lễ này khi họ tụ họp nhau. Những lời dạy của Phao-lô về “khi anh em nhóm nhau lại” và về sự hiệp nhất của thân thể càng củng cố tầm quan trọng của sự hiện diện vật lý. Do đó, theo mô hình Kinh Thánh, Tiệc Thánh nên được thực hiện trong một buổi nhóm thực sự của Hội Thánh, dưới sự hướng dẫn thích hợp, với các phần tử được biệt riêng và chia sẻ chung.
Việc cử hành trực tuyến, dù có thể mang lại sự tiện lợi và giải quyết nhu cầu tạm thời, vẫn thiếu một số yếu tố thiết yếu mà Kinh Thánh nhấn mạnh: sự hiệp nhất vật lý, hành động chia sẻ chung, và sự quản trị trực tiếp. Tuy nhiên, chúng ta cần phân biệt giữa lý tưởng và thực tế trong những hoàn cảnh khẩn cấp. Nếu một Hội Thánh quyết định tổ chức Tiệc Thánh trực tuyến, họ nên làm với thái độ thận trọng, giáo huấn rõ ràng, và nhấn mạnh rằng đây chỉ là ngoại lệ tạm thời. Cá nhân mỗi tín hữu cũng cần tự tìm hiểu Lời Chúa và vâng theo sự dạy dỗ của Hội Thánh mình.
Cuối cùng, Lễ Tiệc Thánh là một ân điển lớn lao, nhắc chúng ta về sự hy sinh của Chúa Giê-xu và lời hứa về sự trở lại của Ngài. Dù ở hình thức nào, chúng ta hãy luôn giữ lòng tôn kính, yêu mến Chúa và yêu thương anh em, để mỗi lần dự Tiệc Thánh thật sự là một bước tiến trong mối liên hệ với Ngài.