Sự phân biệt giữa giáo sĩ và giáo dân có theo Kinh Thánh không?

Chủ đề về mối quan hệ giữa những người được gọi là "giáo sĩ" (mục sư, truyền đạo) và "giáo dân" (tín hữu phổ thông) là một chủ đề quan trọng, ảnh hưởng đến cấu trúc, sức khỏe thuộc linh và sự phát triển của Hội Thánh. Trong nhiều truyền thống, một sự phân chia rõ rệt, đôi khi mang tính giai cấp, đã hình thành. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu vào Kinh Thánh để tìm hiểu xem sự phân biệt này có nguồn gốc Kinh Thánh hay không, hay nó là một sản phẩm của lịch sử và văn hóa Hội Thánh.

I. Xác Định Ngôn Từ: “Giáo Sĩ” Và “Giáo Dân” Trong Nguyên Ngữ Kinh Thánh

Trước hết, cần làm rõ từ ngữ. Cụm từ "giáo sĩ" (clergy) bắt nguồn từ tiếng Hy Lạp "klēros" (κλῆρος), xuất hiện trong 1 Phi-e-rơ 5:3, dịch là "kẻ chia phần" ("chẳng nên lấy quyền mà ép những kẻ Chúa giao cho anh em, song phải làm gương tốt cho bầy"). Từ này nguyên nghĩa chỉ "phần sản nghiệp" hoặc "số phận". Thú vị là, trong Tân Ước, từ này không dùng để chỉ một nhóm người đặc biệt, mà lại được Phao-lô dùng cho tất cả các thánh đồ trong Cô-lô-se 1:12 ("tạ ơn Cha... Ngài đã khiến anh em có thể dự phần cơ nghiệp của các thánh"). Mọi tín hữu đều là "kẻ chia phần" (klēros) của Đấng Christ.

Ngược lại, từ "giáo dân" (laity) bắt nguồn từ "laos" (λαός) trong tiếng Hy Lạp, có nghĩa là "dân sự". Đây là một từ rất phổ biến và cao quý trong Kinh Thánh, dùng để chỉ dân sự được Đức Chúa Trời chọn lựa (1 Phi-e-rơ 2:9-10). Như vậy, xét về mặt từ nguyên, "giáo dân" không hề hàm ý thấp kém hay thụ động, mà trái lại, chỉ về cả cộng đồng dân sự được cứu chuộc của Đức Chúa Trời. Sự phân đôi "giáo sĩ/giáo dân" với ý nghĩa một nhóm lãnh đạo chuyên nghiệp và một nhóm tín hữu thụ động là không tìm thấy trong nguyên ngữ Kinh Thánh.

II. Mô Hình Chức Vụ Trong Tân Ước: Sự Đa Dạng Trong Sự Hiệp Một

Tân Ước trình bày một bức tranh về các chức vụ (ministries) khác nhau trong một thân thể duy nhất là Đấng Christ.

Ê-phê-sô 4:11-12 là phân đoạn then chốt: "Ấy chính Ngài đã cho người nầy làm sứ đồ, kẻ kia làm tiên tri, người khác làm thầy giảng Tin Lành, kẻ khác nữa làm mục sư và giáo sư, để các thánh đồ được trọn vẹn về công việc của chức vụ và sự gây dựng thân thể Đấng Christ." Hãy chú ý:

• Chúa Christ là Đấng ban các ân tứ chức vụ (sứ đồ, tiên tri, thầy giảng Tin Lành, mục sư và giáo sư).
• Mục đích của các chức vụ này là "để các thánh đồ được trọn vẹn về công việc của chức vụ". Từ "chức vụ" ở đây trong tiếng Hy Lạp là "diakonia" (διακονία), nghĩa là sự phục vụ. Công việc của các sứ đồ, tiên tri, mục sư... là trang bị cho tất cả các thánh đồ để họ có thể thực hiện công việc phục vụ của mình. Điều này xóa nhòa ranh giới cứng nhắc giữa người "làm chức vụ" và người "được phục vụ". Mọi người đều là người phục vụ.

1 Cô-rinh-tô 12 dùng phép loại suy thân thể để minh họa rõ hơn. Trong thân thể, có nhiều chi thể với các chức năng khác nhau: mắt, tai, tay, chân (c.14-20). Chi thể này không thể nói với chi thể kia rằng: "Ta chẳng cần đến ngươi" (c.21). Sự đa dạng về chức năng không tạo ra sự phân biệt giá trị. Một người có ân tứ giảng dạy (mục sư) không quan trọng hơn người có ân tứ giúp đỡ hay ân tứ quản lý (c.28). Tất cả đều đến từ một Thánh Linh và vì lợi ích chung của cả thân thể (c.7).

Các chức vụ lãnh đạo trong Hội Thánh đầu tiên (trưởng lão, giám mục, chấp sự) được lập lên với tiêu chuẩn đạo đức và thuộc linh rõ ràng (1 Ti-mô-thê 3:1-13; Tít 1:5-9), nhưng họ không tạo thành một giai cấp tách biệt. Họ là những "người quản lý" (1 Phi-e-rơ 4:10) và "người chăn" trong đàn (1 Phi-e-rơ 5:2), nhưng chính họ cũng là một phần của đàn chiên.

III. Chức Tế Lễ Của Mọi Tín Hữu: Giáo Lý Nền Tảng

Đây có lẽ là giáo lý quan trọng nhất để giải quyết vấn đề này. 1 Phi-e-rơ 2:5, 9 tuyên bố:

Trong Cựu Ước, chỉ có dòng dõi A-rôn mới được làm thầy tế lễ, đại diện cho dân sự đến gần Đức Chúa Trời. Nhưng nhờ sự chết của Đấng Christ, bức màn phân cách đã bị xé rách (Ma-thi-ơ 27:51). Giờ đây, mọi người tin Chúa Giê-xu đều trở nên thầy tế lễ cho Đức Chúa Trời (Khải Huyền 1:6; 5:10). Điều này có nghĩa là mọi tín hữu đều có quyền trực tiếp đến gần Đức Chúa Trời, dâng lên Ngài sự thờ phượng, lời cầu nguyện và đời sống phục vụ như của lễ thiêng liêng. Không cần một tầng lớp trung gian tế lễ nào khác ngoài Đấng Christ, là Thượng Tế Tối Cao của chúng ta (Hê-bơ-rơ 4:14-16).

IV. Sự Cảnh Báo Của Chúa Giê-xu Và Các Sứ Đồ Về Tinh Thần Giai Cấp

Chúa Giê-xu đã nhiều lần cảnh báo các môn đồ về sự cám dỗ tìm kiếm địa vị và quyền lực, một tinh thần thế tục có thể len lỏi vào cộng đồng dân sự Ngài.

• Ma-thi-ơ 23:8-12: "Nhưng các ngươi đừng chịu người ta gọi mình là ra-bi, vì chỉ có một Thầy các ngươi, còn các ngươi đều là anh em với nhau... Trong các ngươi, kẻ nào muốn làm lớn thì sẽ làm đầy tớ các ngươi." Chúa không bãi bỏ chức vụ giảng dạy, nhưng Ngài cảnh báo chống lại việc sử dụng chức danh để tạo ra sự phân cấp đẳng cấp và che khuất thực tại rằng tất cả đều là anh em dưới một Thầy duy nhất.
• Mác 10:42-45: Chúa đối lập mô hình cai trị của thế gian ("lấy quyền thế trị") với mô hình trong vương quốc Ngài: "Ai muốn làm lớn trong các ngươi thì sẽ làm đầy tớ; ai muốn làm đầu trong các ngươi thì sẽ làm tôi mọi cho mọi người."

Sứ đồ Giăng cũng ghi lại lời Chúa phán với Hội Thánh Ê-phê-sô: "Ngươi ghét những việc làm của người Ni-cô-la, mà ta cũng ghét" (Khải Huyền 2:6). Dù không rõ chi tiết, nhưng nhiều nhà giải kinh cho rằng những người Ni-cô-la này có thể đã thiết lập một hệ thống giai cấp tách biệt giữa "giáo sĩ" và "giáo dân", một việc mà Chúa ghét.

V. Ứng Dụng Thực Tiễn Cho Đời Sống Cơ Đốc Hôm Nay

Từ nghiên cứu trên, chúng ta rút ra những bài học thiết thực:

1. Đối Với Cá Nhân Mỗi Tín Hữu:
Mỗi chúng ta cần ý thức sâu sắc về chức tế lễ nhà vua của mình. Điều này có nghĩa:

• Tự do trong sự thờ phượng: Bạn có quyền trực tiếp đến với Đức Chúa Trời qua Đấng Christ. Đời sống cầu nguyện, ca ngợi, học Kinh Thánh là đặc quyền và trách nhiệm trực tiếp của bạn.
• Khám phá và sử dụng ân tứ: Bạn được ban cho ít nhất một ân tứ thuộc linh (1 Phi-e-rơ 4:10). Hãy tìm kiếm, phát triển và dùng nó để phục vụ trong thân thể Đấng Christ, dù bạn không phải là mục sư trọn thời gian. Sự phục vụ có thể diễn ra trong gia đình, nơi làm việc, cộng đồng và Hội Thánh địa phương.
• Trách nhiệm rao truyền: Là "dân thuộc về Đức Chúa Trời", bạn có bổn phận rao bảng thuộc tính của Ngài (1 Phi-e-rơ 2:9). Mọi Cơ Đốc nhân đều là nhà truyền giáo trong phạm vi ảnh hưởng của mình.

2. Đối Với Những Người Được Gọi Vào Chức Vụ Chăn Bầy (Mục Sư, Truyền Đạo):
Chức vụ của bạn là ân điển và trọng trách lớn. Hãy thi hành nó theo mẫu mực Kinh Thánh:

• Với tư cách người đầy tớ (diakonos), không phải ông chủ. Mục tiêu là phục vụ và trang bị cho các thánh đồ (Ê-phê-sô 4:12).
• Với tư cách người gương mẫu, không phải người cai trị (1 Phi-e-rơ 5:3). Uy quyền đến từ đời sống gương mẫu và lời giảng dạy trung thực với Lời Chúa.
• Với tinh thần khiêm nhường, nhận biết mình cũng là một chi thể cần đến các chi thể khác trong thân thể. Tránh tạo ra vòng tròn riêng biệt hay "văn hóa ngôi sao".

3. Đối Với Hội Thánh Địa Phương:
Hội Thánh cần xây dựng một văn hóa phản ánh lẽ thật của Tân Ước:

• Xác nhận và tạo cơ hội cho mọi ân tứ trong thân thể được vận hành. Khuyến khích sự tham gia phục vụ của mọi tín hữu.
• Tôn trọng chức vụ giảng dạy và lãnh đạo (1 Tê-sa-lô-ni-ca 5:12-13; Hê-bơ-rơ 13:7, 17) mà không thần thánh hóa con người. Hỗ trợ và cầu thay cho những người chăn.
• Tránh ngôn ngữ và cấu trúc tạo ra sự phân biệt "bậc trên/bậc dưới". Tập trung vào sự hiệp một trong Đấng Christ và sự đa dạng trong chức năng.

Kết Luận

Kinh Thánh không ủng hộ sự phân biệt mang tính giai cấp, tạo ra một tầng lớp "giáo sĩ" có địa vị thuộc linh cao hơn và một tầng lớp "giáo dân" thụ động. Thay vào đó, Kinh Thánh mô tả một thân thể duy nhất của Đấng Christ, trong đó có sự đa dạng về ân tứ và chức vụ, nhưng sự hiệp một về địa vị và giá trị. Mọi tín hữu đều là thánh đồ, đều là thầy tế lễ nhà vua, đều được kêu gọi vào sự phục vụ. Các chức vụ như sứ đồ, tiên tri, mục sư, giáo sư được Chúa lập lên không phải để thay thế cho chức vụ của mọi người, mà để trang bị và giải phóng mọi người vào chức vụ của họ.

Sự công nhận lẽ thật này sẽ giải phóng sức mạnh tiềm ẩn của Hội Thánh, đưa Hội Thánh trở lại với mô hình năng động và hợp tác của thời kỳ đầu, nơi mỗi tín hữu đều tích cực góp phần vào sự gây dựng thân thể và hoàn thành Đại Mạng Lệnh. Ước mong chúng ta, dù là ai, ở vị trí nào, đều sống trọn vẹn trong chức vụ tế lễ thánh và đầy tớ mà Đấng Christ đã kêu gọi chúng ta.