Kitô giáo hóa là gì?

Trong bối cảnh của đức tin Cơ Đốc, thuật ngữ “Kitô giáo hóa” (Christianization) thường được sử dụng để chỉ quá trình một cá nhân, cộng đồng hoặc nền văn hóa tiếp nhận và sống theo các giá trị của Tin Lành. Tuy nhiên, để hiểu sâu sắc ý nghĩa thần học và thực tiễn, chúng ta cần khám phá Kinh Thánh và những nguyên tắc căn bản của sự biến đổi theo gương Đấng Christ. Bài viết này sẽ đi từ định nghĩa, nền tảng Kinh Thánh, cho đến những áp dụng thiết thực trong đời sống hằng ngày của một Cơ Đốc nhân.

“Kitô giáo hóa” bắt nguồn từ từ “Kitô” (Christ) và hậu tố “hóa” (ization) để diễn tả hành động hoặc quá trình trở nên giống Đấng Christ. Trong tiếng Hy Lạp, từ “Χριστιανός” (Christianos) xuất hiện lần đầu trong Công vụ 11:26: “... và tại thành An-ti-ốt, người ta gọi các môn đồ là Cơ-rê-tiên (Christian).” Như vậy, một Cơ Đốc nhân là người thuộc về Đấng Christ, sống theo sự dạy dỗ của Ngài. Kitô giáo hóa, vì thế, là tiến trình liên tục để chúng ta ngày càng phản ánh hình ảnh của Chúa Giê-xu trong mọi khía cạnh của đời sống.

Kinh Thánh mô tả tiến trình này qua nhiều khái niệm: “sự cứu rỗi” (Ê-phê-sô 2:8), “sự tái sinh” (Giăng 3:3), “sự thánh hóa” (1 Tê-sa-lô-ni-ca 5:23), và “sự biến hóa” (Rô-ma 12:2). Cả ba đều hướng đến mục đích cuối cùng là trở nên giống như Đấng Christ (Rô-ma 8:29). Vì vậy, Kitô giáo hóa không chỉ dừng lại ở việc tin nhận Chúa Giê-xu, mà còn là sự lớn lên thuộc linh, sự thánh khiết và sự phục vụ.

Theo Kinh Thánh, quá trình trở nên giống Đấng Christ bao gồm những bước sau:

a. Sự tái sinh (New Birth)

Chúa Giê-xu phán với Ni-cô-đem: “Nếu một người chẳng sanh lại, thì không thể thấy được nước Đức Chúa Trời” (Giăng 3:3). Đây là khởi điểm của đời sống Cơ Đốc. Chúng ta được tái sinh bởi Thánh Linh và bởi Lời Chúa (1 Phi-e-rơ 1:23). Sự tái sinh thay đổi bản chất tội lỗi của chúng ta, ban cho chúng ta sự sống mới và làm chúng ta trở nên con cái Đức Chúa Trời.

b. Sự thánh hóa (Sanctification)

Thánh hóa là quá trình mà Đức Thánh Linh giúp chúng ta ngày càng nên thánh, tách biệt khỏi tội lỗi và hiến dâng cho Chúa. 1 Tê-sa-lô-ni-ca 4:3 chép: “Vì ý muốn của Đức Chúa Trời, ấy là khiến anh em nên thánh...” Sự thánh hóa bao gồm cả phần chúng ta cộng tác với Đức Thánh Linh: “Hãy run sợ mà làm nên sự cứu chuộc mình” (Phi-líp 2:12).

c. Sự biến đổi tâm thần (Renewal of the Mind)

Rô-ma 12:2 dạy: “Đừng làm theo đời nầy, nhưng hãy biến hóa bởi sự đổi mới của tâm thần mình...” Sự đổi mới tâm trí xảy ra khi chúng ta tiếp nhận Lời Chúa, suy ngẫm và vâng phục. Qua đó, chúng ta có thể nhận biết ý muốn tốt lành, đẹp lòng và trọn vẹn của Đức Chúa Trời.

d. Sự trưởng thành thuộc linh (Spiritual Maturity)

Hê-bơ-rơ 6:1 khích lệ chúng ta tiến tới sự trưởng thành. Một Cơ Đốc nhân trưởng thành có khả năng phân biệt điều lành dữ (Hê-bơ-rơ 5:14), và bày tỏ bông trái Thánh Linh (Ga-la-ti 5:22-23).

e. Sự phục vụ và làm chứng (Service and Witness)

Chúa Giê-xu truyền lệnh: “Các ngươi hãy đi khắp thế gian, giảng Tin Lành cho mọi người” (Mác 16:15). Một đời sống được Kitô giáo hóa không chỉ hướng nội mà còn hướng ngoại, chia sẻ ân điển cứu rỗi và đem ánh sáng Đấng Christ vào thế gian.

Khái niệm Kitô giáo hóa cũng áp dụng cho Hội Thánh và xã hội. Khi nhiều cá nhân được biến đổi, họ tạo nên một cộng đồng yêu thương, công bình và thánh khiết, từ đó ảnh hưởng đến văn hóa xung quanh. Lịch sử cho thấy Tin Lành đã làm thay đổi nhiều quốc gia qua việc rao giảng Phúc Âm và sống đạo thực tiễn.

Kinh Thánh dạy rằng chúng ta là “muối của đất” và “ánh sáng cho thế gian” (Ma-thi-ơ 5:13-14). Muối bảo quản khỏi sự hư hoại, ánh sáng xua tan bóng tối. Vì thế, Cơ Đốc nhân được kêu gọi để gìn giữ và biến đổi xã hội bằng cách sống theo các nguyên tắc của Đức Chúa Trời, công bố sự thật và yêu thương.

• Rô-ma 8:29: “Vì những kẻ Ngài đã biết trước, thì Ngài cũng đã định sẵn để nên giống như hình bóng Con Ngài, hầu cho Con được làm Con đầu lòng giữa nhiều anh em.”
• 2 Cô-rinh-tô 3:18: “Chúng ta ai nấy đều để mặt trần mà nhìn xem vinh hiển Chúa như trong gương, thì hóa nên cũng một ảnh tượng Ngài, từ vinh hiển qua vinh hiển, như bởi Chúa, là Thánh Linh.”
• Ê-phê-sô 4:13: “Cho đến chừng chúng ta thảy đều hiệp một trong đức tin và trong sự hiểu biết Con Đức Chúa Trời, mà nên bậc thành nhân, được tầm thước vóc giạc trọn vẹn của Đấng Christ.”
• Cô-lô-se 3:10: “và mặc lấy người mới, là người đang đổi ra mới theo hình tượng Đấng dựng nên người ấy.”
• 1 Giăng 3:2: “Hỡi kẻ rất yêu dấu, hiện nay chúng ta là con cái Đức Chúa Trời, còn sự chúng ta sẽ ra thể nào, thì điều đó chưa được bày tỏ. Chúng ta biết rằng khi Ngài hiện đến, chúng ta sẽ giống như Ngài, vì sẽ thấy Ngài như vốn có thật vậy.”

Những phân đoạn trên cho thấy mục đích tối thượng của Đức Chúa Trời là chúng ta trở nên giống Con Ngài. Đây chính là tâm điểm của Kitô giáo hóa.

Kitô giáo hóa không phải là nỗ lực tự thân của con người, mà là công việc siêu nhiên của Đức Thánh Linh. Chính Ngài mới có thể biến đổi chúng ta từ bên trong. Trong Giăng 16:13-14, Chúa Giê-xu nói về Đức Thánh Linh: “Khi nào Thần lẽ thật sẽ đến, thì Ngài dẫn các ngươi vào mọi lẽ thật... Ngài sẽ làm sáng danh ta.”

Đức Thánh Linh sử dụng Lời Chúa như công cụ chính. Hê-bơ-rơ 4:12 nói Lời Chúa “... sắc hơn gươm hai lưỡi, thấu vào đến nỗi chia hồn, linh, cốt, tủy, đánh giá tư tưởng và ý định trong lòng.” Khi chúng ta đọc, học hỏi, suy ngẫm và áp dụng Kinh Thánh, Đức Thánh Linh sẽ dùng Lời đó để thanh tẩy, dạy dỗ và uốn nắn chúng ta.

Ngoài ra, Đức Thánh Linh cũng ban các ân tứ để chúng ta phục vụ Hội Thánh và xã hội, qua đó hoàn thiện quá trình Kitô giáo hóa cá nhân và tập thể.

Để sống một đời sống được Kitô giáo hóa liên tục, chúng ta có thể thực hành những điều sau:

a. Dành thời gian tĩnh nguyện hằng ngày

Tĩnh nguyện là lúc chúng ta tiếp xúc với Chúa qua Lời Ngài và cầu nguyện. Hãy đọc Kinh Thánh có hệ thống, suy gẫm và cầu xin Đức Thánh Linh áp dụng vào đời sống. Thi thiên 119:105: “Lời Chúa là ngọn đèn cho chân tôi, Ánh sáng cho đường lối tôi.”

b. Vâng phục Chúa trong mọi lĩnh vực

Sự vâng phục là bằng chứng của tình yêu chúng ta đối với Chúa (Giăng 14:15). Mỗi khi nhận biết ý muốn Chúa qua Kinh Thánh, chúng ta cần nhanh chóng vâng theo, dù đôi khi đi ngược với bản tính cũ.

c. Tham gia sinh hoạt Hội Thánh

Hội Thánh là thân thể Đấng Christ, nơi chúng ta được nâng đỡ, dạy dỗ và khích lệ để tăng trưởng. Hãy siêng năng nhóm lại (Hê-bơ-rơ 10:25), dùng ân tứ phục vụ lẫn nhau (1 Phi-e-rơ 4:10).

d. Sống yêu thương và tha thứ

Yêu thương là điều răn lớn nhất (Ma-thi-ơ 22:37-39). Một Cơ Đốc nhân được Kitô giáo hóa sẽ bày tỏ tình yêu thương vô điều kiện, tha thứ cho người khác như Chúa đã tha thứ cho mình (Ê-phê-sô 4:32).

e. Truyền giáo và làm chứng

Chúng ta không thể giữ đức tin cho riêng mình. Hãy chia sẻ Phúc Âm bằng lời nói và đời sống. 1 Phi-e-rơ 3:15 dạy: “Hãy thường thường sẵn sàng để trả lời mọi kẻ hỏi lý do về sự trông cậy trong anh em.”

Kitô giáo hóa là hành trình cả đời của mỗi tín hữu, trong đó chúng ta được Đức Thánh Linh biến đổi để ngày càng phản chiếu vinh quang của Chúa Giê-xu Christ. Quá trình này bắt đầu từ giây phút tin nhận Ngài, tiếp tục qua sự thánh hóa, và sẽ hoàn tất khi chúng ta gặp Ngài mặt đối mặt. Trong khi chờ đợi ngày ấy, chúng ta hãy sốt sắng theo đuổi sự giống Đấng Christ, nhờ Lời Chúa và quyền năng Thánh Linh, đồng thời ảnh hưởng đến mọi người xung quanh bằng tình yêu thương và chân lý. Ước mong mỗi chúng ta đều có thể nói như sứ đồ Phao-lô: “Tôi đã bị đóng đinh vào thập tự giá với Đấng Christ, mà tôi sống, không phải là tôi sống nữa, nhưng Đấng Christ sống trong tôi” (Ga-la-ti 2:20).