Tâm Linh Con Người
Trong thế giới ngày nay, thuật ngữ "tâm linh" thường được hiểu một cách mơ hồ, gắn liền với cảm xúc, trực giác, hoặc các trải nghiệm siêu nhiên chung chung. Tuy nhiên, đối với Cơ Đốc nhân, Kinh Thánh – Lời hằng sống của Đức Chúa Trời – cung cấp một sự mặc khải rõ ràng, sâu sắc và có tính nền tảng về bản chất, nguồn gốc và mục đích của tâm linh con người. Hiểu biết này không chỉ là tri thức, mà là chìa khóa cho mối tương giao sống động với Đấng Tạo Hóa và cho một đời sống đầy trọn ý nghĩa.
Sách Sáng Thế Ký mở ra cho chúng ta cái nhìn đầu tiên và then chốt về nguồn gốc của tâm linh con người: "Giê-hô-va Đức Chúa Trời bèn lấy bụi đất nắn nên hình người, hà sanh khí vào lỗ mũi; thì người trở nên một loài sanh linh" (Sáng Thế Ký 2:7). Phân đoạn này vẽ nên một bức tranh kép về sự tạo dựng con người:
- Thể Xác (thân thể): Được "nắn" từ "bụi đất" (tiếng Hê-bơ-rơ: ‘aphar), cho thấy phần vật chất, hữu hình, có liên hệ với thế giới thọ tạo.
- Tâm Linh: Được ban cho bởi "sanh khí" (tiếng Hê-bơ-rơ: neshamah) trực tiếp từ chính Đức Giê-hô-va. Từ neshamah này không chỉ là hơi thở sinh học, mà là hơi thở sự sống, nguyên lý sự sống thần thượng. Hành động "hà sanh khí" (tiếng Hê-bơ-rơ: wayyippah) mang ý nghĩa thân mật, như một sự truyền trao trực tiếp.
Kết quả là con người trở nên một "loài sanh linh" (tiếng Hê-bơ-rơ: nephesh chayyah). Điều này phân biệt con người cách triệt để với mọi loài thọ tạo khác. Loài vật cũng được gọi là nephesh chayyah (Sáng Thế Ký 1:20, 24), nhưng không có sự ghi chép nào về việc chúng nhận neshamah trực tiếp từ Đức Chúa Trời. Tâm linh chính là phần sâu thẳm nhất trong con người, được Đức Chúa Trời thiết kế như một "ăng-ten" hay một "cơ quan" đặc biệt để nhận biết, tiếp nhận, giao tiếp và thông công với chính Ngài. Đây là chiều kích đặc biệt làm nên "hình ảnh Đức Chúa Trời" (Imago Dei) trong con người (Sáng Thế Ký 1:26-27).
Kinh Thánh trình bày con người như một thực thể toàn vẹn nhưng gồm nhiều phương diện. Sứ đồ Phao-lô cầu nguyện: "Nguyền xin chính Đức Chúa Trời bình an khiến anh em nên thánh trọn vẹn, và nguyền xin tâm thần, linh hồn, và thân thể của anh em đều được giữ vẹn, không chỗ trách được, khi Đức Chúa Jêsus Christ chúng ta đến!" (1 Tê-sa-lô-ni-ca 5:23). Đoạn này chỉ ra ba phương diện riêng biệt nhưng liên kết chặt chẽ:
- Tâm Thần (hay Tâm Linh - tiếng Hy Lạp: pneuma): Là phần cao nhất, hướng về Đức Chúa Trời, là nơi Đức Thánh Linh làm chứng và cai trị (Rô-ma 8:16).
- Linh Hồn (tiếng Hy Lạp: psuchē): Là trung tâm của nhân cách, bao gồm ý chí, tình cảm, lý trí, sự tự ý thức. Đây là nơi diễn ra các suy nghĩ, cảm xúc và quyết định.
- Thân Thể (tiếng Hy Lạp: sōma): Là phương tiện vật chất để tâm linh và linh hồn biểu hiện và tương tác với thế giới vật chất.
Lời Chúa còn sắc bén hơn gươm hai lưỡi, có thể "phân rẽ tâm thần cùng linh hồn" (Hê-bơ-rơ 4:12). Điều này khẳng định sự phân biệt giữa tâm linh (pneuma) và linh hồn (psuchē). Trong trạng thái lý tưởng ban đầu, tâm linh (hướng thượng, tiếp nhận từ Đức Chúa Trời) sẽ dẫn dắt và soi sáng cho linh hồn (ý chí, tình cảm, lý trí), và linh hồn điều khiển thân thể hành động đúng đắn.
Bi kịch của nhân loại bắt đầu khi con người bất tuân Đức Chúa Trời (Sáng Thế Ký chương 3). Hậu quả tức thì và thảm khốc nhất không phải là cái chết thể xác đến ngay, mà là sự chết thuộc linh: sự đứt đoạn, cắt đứt mối tương giao sống động giữa tâm linh con người với Đức Chúa Trời. Đức Chúa Trời đã cảnh báo: "Vì ngày nào ngươi ăn, chắc sẽ chết" (Sáng Thế Ký 2:17). A-đam và Ê-va đã chết về mặt thuộc linh ngay trong ngày đó.
Tâm linh của con người trở nên "chết" (Ê-phê-sô 2:1), không còn khả năng tiếp nhận, hiểu biết hay đáp lại những điều thuộc về Đức Chúa Trời. Sứ đồ Phao-lô giải thích: "Vả, người có tánh xác thịt thì không nhận được những sự của Thánh Linh Đức Chúa Trời; bởi chưng người đó coi sự ấy như là sự dồ dại, và không có thể hiểu được, vì phải xem xét cách thiêng liêng" (1 Cô-rinh-tô 2:14). Tâm linh chết dẫn đến một trật tự đảo lộn: thân thể và những ham muốn của nó (xác thịt) thống trị linh hồn, và linh hồn bị cắt đứt khỏi nguồn dẫn dắt thần thượng là tâm linh. Con người vẫn có "tôn giáo", vẫn có những tìm kiếm thuộc linh mơ hồ, nhưng đó là nỗ lực của linh hồn bị lầm lạc, chứ không phải sự sống từ một tâm linh được phục hồi.
Tin Mừng trọng tâm của Kinh Thánh chính là Đức Chúa Trời đã ban Con Một của Ngài, Chúa Giê-xu Christ, để giải quyết thảm kịch này. Chúa Giê-xu tuyên bố cách quyết liệt với Ni-cô-đem, một lãnh đạo tôn giáo uyên bác: "Quả thật, quả thật, ta nói cùng ngươi, nếu một người chẳng sanh lại, thì không thể thấy được nước Đức Chúa Trời... Quả thật, quả thật, ta nói cùng ngươi, nếu một người chẳng nhờ nước và Thánh Linh mà sanh, thì không được vào nước Đức Chúa Trời. Hễ chi sanh bởi xác thịt là xác thịt; hễ chi sanh bởi Thánh Linh là thần" (Giăng 3:3, 5-6).
"Sanh lại" hay "tái sanh" (tiếng Hy Lạp: gennaō anōthen) chính là công việc siêu nhiên của Đức Thánh Linh, Ngài ban sự sống mới cho tâm linh đã chết của con người. Đây không phải là sự cải tạo đạo đức, mà là một cuộc sáng tạo mới (2 Cô-rinh-tô 5:17). Đức tin đặt nơi sự chết chuộc tội và sự sống lại của Chúa Giê-xu chính là phương tiện để nhận lãnh sự sống mới này (Giăng 1:12-13). Khi đó, "Đức Chúa Trời đã khiến chúng ta sống với Đấng Christ... và Ngài làm cho chúng ta đồng sống lại với Đấng Christ" (Ê-phê-sô 2:5-6). Tâm linh được phục hồi sự sống, và mối tương giao với Đức Chúa Trời được nối lại.
Sự kiện này được Đức Thánh Linh xác chứng trong chính tâm linh của chúng ta: "Chính Đức Thánh Linh làm chứng cho lòng chúng ta rằng chúng ta là con cái Đức Chúa Trời" (Rô-ma 8:16). Tâm linh tái sanh trở nên đền thờ của Đức Thánh Linh (1 Cô-rinh-tô 6:19).
Đời sống Cơ Đốc nhân là cuộc hành trình học tập để để cho tâm linh được tái sanh (giờ đây được Đức Thánh Linh ngự trị) dẫn dắt toàn bộ con người. Dưới đây là những phương cách thực tiễn:
1. Nuôi Dưỡng Tâm Linh Bằng Lời Chúa Và Cầu Nguyện: Cũng như thể xác cần thức ăn, tâm linh cần được nuôi dưỡng. Lời Chúa là "sữa thiêng liêng" và "đồ ăn đặc" (1 Phi-e-rơ 2:2, Hê-bơ-rơ 5:14). Đọc, suy ngẫm, học thuộc và nghiên cứu Kinh Thánh cách đều đặn là việc tối quan trọng. Cầu nguyện là hơi thở của tâm linh – đó không phải là độc thoại, mà là sự trò chuyện thân mật với Cha Thiên Thượng, nơi chúng ta bày tỏ lòng mình và lắng nghe tiếng Ngài.
2. Học Tập Nhận Biết Và Vâng Theo Sự Dẫn Dắt Của Đức Thánh Linh: Chúa Giê-xu phán Đức Thánh Linh sẽ dẫn chúng ta vào mọi lẽ thật (Giăng 16:13). Chúng ta cần nhạy bén với sự cáo trách, sự yên ủi, sự chỉ dẫn và sự phân rẽ của Ngài trong lòng (tâm linh). Sự vâng lời là thước đo của tình yêu và là điều kiện để kinh nghiệm sự dẫn dắt tiếp theo (Giăng 14:15, 21).
3. Để Tâm Linh Cai Trị Linh Hồn Và Thân Thể: Đây là trận chiến thuộc linh hàng ngày. Thay vì để cho cảm xúc (psuchē) hoặc ham muốn xác thịt (sōma) điều khiển, chúng ta học tập "bước đi theo Thánh Linh" (Ga-la-ti 5:16). Điều này có nghĩa là quyết định vâng theo sự thúc giục của Đức Thánh Linh trong tâm linh mình, dù điều đó có thể ngược lại với cảm xúc hay ham muốn tự nhiên. Kết quả là "tánh xác thịt cùng những điều tham dục" bị kềm giữ.
4. Sống Trong Sự Thông Công Với Hội Thánh: Tâm linh được thiết kế không chỉ cho mối tương giao dọc (với Đức Chúa Trời) mà còn cả mối tương giao ngang (với các thánh đồ). Sự thông công, khích lệ, nhắc bảo và cùng thờ phượng trong Hội Thánh là môi trường thiết yếu cho tâm linh tăng trưởng lành mạnh (Hê-bơ-rơ 10:24-25).
Tâm linh con người không phải là một khái niệm trừu tượng, mà là thực tại cốt lõi nhất định nghĩa chúng ta là ai trước mặt Đức Chúa Trời. Nó là món quà sự sống từ Ngài, bị hủy hoại bởi tội lỗi, và được phục hồi cách kỳ diệu nhờ ân điển trong Chúa Giê-xu Christ. Sự cứu rỗi bắt đầu từ việc tâm linh được tái sanh, và đời sống đắc thắng là đời sống để cho tâm linh được Đức Thánh Linh làm chủ, dẫn dắt mọi phương diện khác.
Lời mời gọi dành cho mỗi chúng ta là hãy thành thật xem xét đời sống mình: Tôi đã thực sự được "sanh lại bởi Thánh Linh" chưa? Hằng ngày, tôi có đang nuôi dưỡng tâm linh mình bằng Lời Chúa và sự cầu nguyện, hay đang để cho linh hồn (cảm xúc, suy nghĩ) và thể xác (ham muốn) thống trị? Hãy đầu tư cho phần đời đời – tâm linh của bạn – vì "ai gieo cho xác thịt, sẽ bởi xác thịt mà gặt sự hư nát; ai gieo cho Thánh Linh, sẽ bởi Thánh Linh mà gặt sự sống đời đời" (Ga-la-ti 6:8).