Thuyết truyền sinh là gì?

Trong hành trình tìm hiểu về nguồn gốc con người, bản chất tội lỗi và sự cứu rỗi, Hội Thánh qua các thế kỷ đã đối diện với những câu hỏi thần học sâu sắc: Linh hồn của con người đến từ đâu? Tội lỗi được truyền thụ qua cơ chế nào? Một trong những quan điểm được tranh luận nhằm giải đáp phần nào những thắc mắc này chính là Thuyết Truyền Sinh (Traducianism). Bài nghiên cứu này sẽ khảo sát thuyết truyền sinh dưới ánh sáng của Kinh Thánh, phân tích các luận điểm, ý nghĩa thần học và ứng dụng thiết thực cho đời sống đức tin của Cơ Đốc nhân.

Thuyết Truyền Sinh (từ Latinh “tradux” - nghĩa là cành nho, nhánh cây được chiết để trồng) là quan điểm cho rằng linh hồn (psyche - ψυχή) của một con người mới được truyền sinh trực tiếp từ linh hồn của cha mẹ trong quá trình thụ thai và sinh nở, giống như thể xác. Nói cách khác, con người toàn vẹn (bao gồm cả thể xác lẫn linh hồn) đều được sinh ra từ cha mẹ. Quan điểm này đối lập với Thuyết Sáng Tạo (Creationism) - vốn cho rằng Đức Chúa Trời trực tiếp tạo dựng nên một linh hồn mới cho mỗi cá nhân và kết hợp nó với thể xác được thụ thai bởi cha mẹ.

Thuyết truyền sinh đã được một số giáo phụ như Tertullian (khoảng 155-240 AD) và sau này là Martin Luther ủng hộ, trong khi Augustine tỏ ra nghiêng về nó nhưng vẫn do dự. Thuyết này thường được xem xét trong mối liên hệ mật thiết với giáo lý về tội tổ tông (Original Sin). Nếu linh hồn được truyền từ cha mẹ, thì cơ chế truyền thụ bản chất tội lỗi từ A-đam đến toàn thể nhân loại có vẻ dễ giải thích hơn.

Những người ủng hộ thuyết truyền sinh thường dựa trên một số nguyên tắc và phân đoạn Kinh Thánh then chốt:

1. Nguyên Tắc “Tùy Theo Loại Mà Sinh Ra” (Sáng-thế Ký 1:24-25):
“Đức Chúa Trời lại phán rằng: Đất phải sanh các vật sống tùy theo loại, tức súc vật, côn trùng, và thú rừng, đều tùy theo loại; thì có như vậy.” (Sáng-thế Ký 1:24) Nguyên tắc “tùy theo loại” này không chỉ áp dụng cho thể xác mà còn có thể áp dụng cho toàn bộ sinh thể, bao gồm phần sự sống (nephesh - נֶפֶשׁ trong tiếng Hê-bơ-rơ, thường được dịch là “linh hồn” hay “sinh mạng”) của loài người. Con người được tạo dựng “theo hình ảnh Đức Chúa Trời” (Sáng-thế Ký 1:27) và mạng sống đó đã được truyền thụ qua các thế hệ.

2. Sự Truyền Thụ Hình Ảnh và Bản Chất Từ A-đam (Sáng-thế Ký 5:3):
“Vả, A-đam được một trăm ba mươi tuổi, sanh một con trai giống như hình tượng mình, đặt tên là Sết.” (Sáng-thế Ký 5:3) Sau khi phạm tội, A-đam sinh con trai “giống như hình tượng mình”. Từ “hình tượng” ở đây (demuth - דְּמוּת) khác với “hình ảnh Đức Chúa Trời” (tselem - צֶלֶם) trong Sáng-thế Ký 1:27. Điều này gợi ý rằng A-đam đã truyền lại cho con cái mình một bản chất đã bị sa ngã và méo mó, không chỉ về mặt thể chất mà cả về mặt tâm linh. Sự truyền sinh này là toàn diện.

3. Sự Hiện Diện của Tội Lỗi Từ Khi Mới Thọ Thai (Thi-thiên 51:5):
“Kìa, tôi sanh ra trong sự gian ác, Mẹ tôi đã hoài thai tôi trong tội lỗi.” (Thi-thiên 51:5) Vua Đa-vít thú nhận bản chất tội lỗi của mình có từ lúc mới được hoài thai. Điều này phù hợp với quan điểm cho rằng tình trạng tội lỗi đã được truyền thụ ngay từ điểm khởi đầu của sự sống con người, không chỉ đơn thuần là một hành vi bắt chước sau này. Tội lỗi là một điều kiện hiện hữu trước khi là một hành động.

4. A-đam Là Nguồn Gốc và Đại Diện Cho Nhân Loại (Rô-ma 5:12, 1 Cô-rinh-tô 15:22):
“Cho nên, như bởi một người mà tội lỗi vào trong thế gian, lại bởi tội lỗi mà có sự chết, thì sự chết trải qua trên hết thảy mọi người như vậy, vì mọi người đều phạm tội...” (Rô-ma 5:12)
“Vì như trong A-đam mọi người đều chết, thì cũng một lẽ ấy, trong Đấng Christ mọi người đều sẽ sống lại.” (1 Cô-rinh-tô 15:22) Sứ đồ Phao-lô thiết lập mối liên hệ hữu cơ và đại diện giữa A-đam với cả nhân loại. Chúng ta không chỉ chết vì tội của A-đam theo nghĩa pháp lý, mà còn vì chúng ta đã “ở trong A-đam” về mặt thể chất và tâm linh. Thuyết truyền sinh cung cấp một cách hiểu về cơ chế sinh học và tâm linh của sự kết nối này: toàn bộ nhân loại đã hiện diện một cách “tiềm thể” trong A-đam và được truyền sinh ra qua các thế hệ, đồng thời thừa hưởng bản chất tội lỗi của ông.

Thuyết Sáng Tạo (Creationism) cho rằng Đức Chúa Trời tạo dựng linh hồn mới cho mỗi cá nhân, dựa trên các lập luận như:

• Tiên tri Giê-rê-mi và Sứ đồ Phao-lô: Sự kêu gọi và biệt riêng của họ từ trong lòng mẹ (Giê-rê-mi 1:5, Ga-la-ti 1:15) cho thấy sự can thiệp trực tiếp của Đức Chúa Trời.
• Tính Siêu Việt của Linh Hồn: Linh hồn là thần (pneuma - πνεῦμα) và có nguồn gốc từ Đức Chúa Trời (Truyền-đạo 12:7), không thể được sinh ra từ vật chất hay một linh hồn khác.
• Vấn Đề của Chúa Giê-xu: Nếu linh hồn được truyền sinh, làm thế nào Chúa Giê-xu, được sinh bởi nữ đồng trinh Ma-ri, có thể có một linh hồn vô tội? Thuyết sáng tạo giải thích rằng Đức Chúa Trời đã tạo nên một linh hồn hoàn toàn thanh sạch cho Ngài.

Tuy nhiên, những người theo thuyết truyền sinh phản biện rằng sự biệt riêng từ trong lòng mẹ không nhất thiết phủ nhận cơ chế truyền sinh, vì Đức Chúa Trời vẫn chủ tể trong quá trình đó. Về linh hồn Chúa Giê-xu, họ tin vào sự giáng sinh đồng trinh kỳ diệu và công việc của Đức Thánh Linh (Lu-ca 1:35) đã ngăn sự truyền thụ bản chất tội lỗi, tạo nên một ngoại lệ duy nhất cho kế hoạch cứu rỗi.

Dù đây là một chủ đề thần học phức tạp, việc suy ngẫm về nó có thể đem lại nhiều lợi ích thiêng liêng thiết thực:

1. Nhận Thức Sâu Sắc Hơn Về Tội Lỗi và Sự Cần Thiết Của Ân Điển: Hiểu rằng tội lỗi không chỉ là những hành động xấu chúng ta làm, mà là một tình trạng hiện hữu sâu xa từ khi lọt lòng, sẽ khiến chúng ta khiêm nhường hơn. Nó đập tan ảo tưởng rằng con người có thể tự cải thiện bản thân bằng sức riêng. Sự cứu rỗi phải là một công việc tái tạo (palingenesia - παλινγενεσία, Tít 3:5) từ nền tảng, do Đức Chúa Trời thực hiện, chứ không phải chỉ là một sự sửa chữa bề ngoài.

2. Trân Trọng Sự Thánh Khiết Của Sự Sống và Trách Nhiệm Làm Cha Mẹ: Nếu con cái thừa hưởng từ chúng ta không chỉ thể chất mà cả những khuynh hướng tâm linh, điều này đặt lên vai các bậc cha mẹ Cơ Đốc một trách nhiệm nặng nề và cao quý. Chúng ta được kêu gọi nuôi dạy con cái “theo sự khuyên dạy và giáo huấn của Chúa” (Ê-phê-sô 6:4), và quan trọng hơn, sống một đời sống được biến đổi bởi Phúc Âm trước mặt chúng. Chúng ta không chỉ truyền lại gien di truyền, mà qua đời sống và lời cầu nguyện, chúng ta cũng có thể truyền lại một di sản đức tin (2 Ti-mô-thê 1:5).

3. Tăng Cường Lòng Biết Ơn Về Sự Nhập Thể và Sự Vô Tội Của Chúa Cứu Thế: Sự giáng sinh đồng trinh của Chúa Giê-xu càng trở nên kỳ diệu hơn khi đặt trong bối cảnh này. Ngài đã đến bằng một con đường độc nhất vô nhị để có thể vừa là con người thật (có xác thịt từ Ma-ri), vừa là Đấng thánh khiết, vô tội, không vương nhiễm tội lỗi (Hê-bơ-rơ 4:15). Điều này làm nổi bật ân điển siêu việt của Đức Chúa Trời trong kế hoạch cứu chuộc.

4. Nhìn Nhận Về Hội Thánh Như Một Thân Thể Sống Động: Thuyết truyền sinh nhấn mạnh tính liên tục và liên kết hữu cơ của nhân loại. Điều này cũng phản ánh trong chân lý về Hội Thánh là Thân Thể của Đấng Christ. Chúng ta được “sanh lại” trong Đấng Christ và trở nên những chi thể liên kết chặt chẽ với nhau và với Đầu là Ngài (1 Cô-rinh-tô 12:12-27). Sự sống thiêng liêng mới này được “truyền sinh” không bởi huyết thống tự nhiên, mà bởi đức tin và Đức Thánh Linh (Giăng 1:12-13).

Thuyết truyền sinh, dù không phải là một giáo lý được tuyên xưng trong các tín điều cơ bản, vẫn cung cấp một lăng kính thú vị để chúng ta suy ngẫm về sự thống nhất giữa thể xác và linh hồn, về chiều sâu của sự sa ngã và về mối liên hệ hữu cơ của nhân loại trong A-đam. Quan trọng hơn cả, nó dẫn chúng ta đến chỗ cảm tạ Chúa vì sự giải cứu kỳ diệu trong Đấng Christ – A-đam sau hết (1 Cô-rinh-tô 15:45). Trong Ngài, chúng ta không còn bị định đoạt bởi dòng dõi truyền sinh của tội lỗi và sự chết, nhưng được tái sinh vào một dòng dõi mới, một sự sống mới bởi Thánh Linh.

Hạt giống (sperma - σπέρμα) của Đức Chúa Trời ấy chính là Lời Ngài và Thánh Linh Ngài, đem đến cho chúng ta một sự truyền sinh thuộc linh, đời đời, và đắc thắng mọi sự truyền sinh thuộc về thế gian này. Ước gìn mỗi chúng ta sống và bước đi trong thực tại đầy vinh hiển này.