Sự khôn ngoan đa dạng của Đức Chúa Trời là gì (Ê-phê-sô 3:10)?

Trong hành trình đức tin, có những lẽ thật vĩ đại của Kinh Thánh mở ra cho chúng ta thấy sự vĩ đại và vinh hiển của Đức Chúa Trời. Một trong những lẽ thật sâu nhiệm đó được Sứ đồ Phao-lô trình bày trong thư Ê-phê-sô: “hầu cho hiện nay sự khôn ngoan đa dạng của Đức Chúa Trời bởi Hội thánh mà được các quyền trên trời biết đến” (Ê-phê-sô 3:10, Kinh Thánh Tin Lành Việt Ngữ 1925). Cụm từ “sự khôn ngoan đa dạng” mở ra một cánh cửa khải thám vào tâm trí của Đức Chúa Trời, cho chúng ta thấy kế hoạch vĩ đại, phong phú và muôn màu của Ngài trong công cuộc cứu chuộc nhân loại. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu khai phá ý nghĩa thần học, bối cảnh Kinh Thánh và áp dụng thực tiễn của chân lý quan trọng này.

Để hiểu trọn vẹn Ê-phê-sô 3:10, chúng ta phải đặt nó trong dòng chảy của toàn bộ bức thư. Thư Ê-phê-sô có thể được chia làm hai phần chính: Phần 1 (chương 1-3) tập trung vào “những phước lành thiêng liêng ở các nơi trên trời” (Ê-phê-sô 1:3) và sự mầu nhiệm của Chúa được bày tỏ. Phần 2 (chương 4-6) tập trung vào nếp sống ứng đáp xứng hiệp với ơn gọi đó.

Chương 3 là đỉnh cao của phần đầu, nơi Phao-lô nói về “sự mầu nhiệm của Đấng Christ” (Ê-phê-sô 3:4). Mầu nhiệm này, từng bị giấu kín trong các đời trước, nay được bày tỏ: ấy là trong Đấng Christ, người ngoại (Dân Ngoại) được trở nên người đồng kế thừa, đồng một thân, và đồng phần về lời hứa với dân Y-sơ-ra-ên (Ê-phê-sô 3:6). Chính Hội Thánh – một thân thể duy nhất gồm cả người Do Thái lẫn Dân Ngoại được hòa giải trong Đấng Christ – là hiện thân sống động của mầu nhiệm đó.

Câu 10 nằm ngay trong lời cầu nguyện và giải thích của Phao-lô về chức vụ mình: “...và soi sáng cho mọi người được biết sự phân phát của sự mầu nhiệm mà từ trước muôn đời được giấu kín trong Đức Chúa Trời... hầu cho hiện nay sự khôn ngoan đa dạng của Đức Chúa Trời bởi Hội thánh mà được các quyền trên trời biết đến” (Ê-phê-sô 3:9-10). Mục đích tối hậu của sự mầu nhiệm được bày tỏ không chỉ là cho con người, mà còn là để các bậc cầm quyền, các quyền thế trên trời (có thể hiểu là các thiên sứ, cả tốt lẫn xấu) nhìn thấy và nhận biết sự khôn ngoan đa dạng của Đức Chúa Trời.

Trong nguyên bản tiếng Hy Lạp, cụm từ “sự khôn ngoan đa dạng” là “ἡ πολυποίκιλος σοφία τοῦ θεοῦ” (hē polypoikilos sophia tou theou).

• Σοφία (Sophia): nghĩa là “sự khôn ngoan”. Trong Kinh Thánh, khôn ngoan không chỉ là tri thức trừu tượng, mà là sự hiểu biết thực tiễn, khả năng áp dụng chân lý vào đời sống, và đỉnh cao là chính Đấng Christ (1 Cô-rinh-tô 1:30).
• Πολυποίκιλος (Polypoikilos): là một từ ghép mạnh mẽ. “Poly” nghĩa là “nhiều”. “Poikilos” mang nghĩa “nhiều màu sắc, đa dạng, phức tạp, nhiều hình thái”. Từ này thường được dùng để miêu tả một bức thảm dệt nhiều màu sắc phức tạp, một bông hoa rực rỡ, hoặc sự đa dạng phong phú. Như vậy, “polypoikilos” diễn tả một sự khôn ngoan không đơn điệu, cứng nhắc, mà là một sự khôn ngoan phong phú, đa chiều, sáng tạo, thích ứng và được biểu lộ qua vô số cách thức và hình thái khác nhau.

Sự khôn ngoan của Đức Chúa Trời không phải là một nguyên tắc đơn nhất. Nó là một bức tranh vĩ đại với vô số mảnh ghép, màu sắc và chiều sâu, được dệt nên bởi chính bàn tay của Đấng Tạo Hóa qua dòng lịch sử cứu rỗi.

Sự khôn ngoan đa dạng này được biểu lộ qua nhiều phương diện trong kế hoạch của Đức Chúa Trời:

1. Trong Sự Hòa Giải và Hiệp Nhất (Ê-phê-sô 2:14-18): Đây là trọng tâm của phân đoạn. Sự thù nghịch lâu đời giữa người Do Thái và Dân Ngoại là một vấn đề nan giải của nhân loại. Sự khôn ngoan đa dạng của Đức Chúa Trời thể hiện qua việc Ngài phá đổ “bức tường ngăn cách” là luật pháp của các điều răn, và qua thập tự giá của Đấng Christ, tạo nên một người mới trong sự hòa thuận. Đây không phải là sự đồng hóa một bên, mà là tạo ra một thực thể mới trong Đấng Christ. Đó là sự khôn ngoan vượt trí loài người.

2. Trong Phương Pháp Cứu Rỗi (1 Cô-rinh-tô 1:18-25): Đối với người Gờ-réc tìm sự khôn ngoan, thập tự giá là sự điên rồ. Đối với người Giu-đa đòi dấu lạ, thập tự giá là sự vấp phạm. Nhưng đối với những người được gọi, dù là Giu-đa hay Gờ-réc, thì Đấng Christ là quyền phép và sự khôn ngoan của Đức Chúa Trời. Sự khôn ngoan đa dạng của Ngài thể hiện qua việc dùng điều “yếu đuối” (sự chết của Christ) để phá hủy sự mạnh mẽ (quyền lực tội lỗi và sự chết). Đó là sự đảo ngược hoàn toàn logic của thế gian.

3. Trong Sự Quản Trị và Chủ Quyền (Ê-phê-sô 1:9-11, 3:11): Sự khôn ngoan này được thực hiện “theo ý định đời đời của Ngài trong Đấng Christ Jêsus, Chúa chúng ta” (Ê-phê-sô 3:11). Kế hoạch của Đức Chúa Trời không phải là một phản ứng tức thời với tội lỗi, mà là một ý định đời đời (“prothesin tōn aiōnōn”). Ngài sắp đặt mọi sự trong các tầng trời và dưới đất, dẫn dắt lịch sử đến một sự hiệp nhất trong Đấng Christ, là đầu. Sự đa dạng của các dân tộc, văn hóa và hoàn cảnh lịch sử đều nằm trong sự quản trị khôn ngoan đó.

4. Trong Sự Đa Dạng Các Ân Tứ và Chức Vụ (1 Cô-rinh-tô 12:4-11, Ê-phê-sô 4:11-16): Sự khôn ngoan đa dạng được bày tỏ trong chính Hội Thánh qua sự ban cho các ân tứ khác nhau của Đức Thánh Linh. Có nhiều ân tứ, nhiều chức vụ, nhiều cách thức hoạt động, nhưng tất cả đều đến từ một Thánh Linh và nhằm mục đích gây dựng một thân thể. Sự hiệp nhất trong đa dạng này là một phản chiếu của sự khôn ngoan đa dạng của Đức Chúa Trời.

Điều đáng kinh ngạc là Đức Chúa Trời chọn Hội Thánh – một tập hợp những con người yếu đuối, từng là tội nhân, thuộc nhiều nền văn hóa – làm phương tiện để bày tỏ sự khôn ngoan đa dạng của Ngài cho các quyền trên trời. Điều này nói lên:

• Tính Cộng Đồng của Sự Mặc Khải: Sự khôn ngoan này không chỉ cho cá nhân một Cơ Đốc nhân, mà cho cả cộng đồng đức tin – Hội Thánh. Chỉ khi chúng ta cùng nhau hiệp một, yêu thương, gây dựng, thì thế giới vô hình mới thấy được bức tranh trọn vẹn.
• Sự Nhục Hóa của Ân Điển: Các thiên sứ không thể kinh nghiệm ân điển cứu chuộc. Nhưng qua Hội Thánh – những con người bằng xương bằng thịt được biến đổi – họ nhìn thấy kết quả cụ thể của ân điển và sự khôn ngoan cứu chuộc của Đức Chúa Trời (1 Phi-e-rơ 1:12).
• Một Sự Tuyên Cáo về Chiến Thắng: Khi Hội Thánh hiệp nhất tồn tại và phát triển, đó là bằng chứng sống cho các quyền thế thù nghịch rằng kế hoạch của Đức Chúa Trời đã thành công, quyền lực của tội lỗi và sự chia rẽ đã bị đánh bại.

Chân lý này không chỉ là giáo lý cao siêu, mà phải biến đổi cách chúng ta sống và nhìn Hội Thánh.

1. Cá Nhân: Tìm Kiếm Sự Khôn Ngoan từ Đức Chúa Trời: Thay vì dựa vào sự khôn ngoan hạn hẹp của đời này, chúng ta cần cầu xin Đức Chúa Trời ban sự khôn ngoan từ trên cao (Gia-cơ 1:5). Sự khôn ngoan ấy giúp chúng ta giải quyết các vấn đề trong gia đình, công việc, và mối quan hệ theo cách phản chiếu sự khôn ngoan đa dạng của Ngài – nhiều khi bằng những cách bất ngờ, sáng tạo và đầy yêu thương.

2. Trong Hội Thánh Địa Phương: Trân Trọng Sự Đa Dạng trong Sự Hiệp Nhất: Chúng ta không nên tìm kiếm sự đồng phục về tính cách, ân tứ, hay phương pháp. Thay vào đó, hãy học cách trân trọng sự đa dạng của các anh chị em trong Chúa – người trẻ, người già, người có ân tứ này, người có chức vụ kia – như những biểu hiện khác nhau của cùng một sự khôn ngoan của Đức Chúa Trời. Sự hiệp nhất thật là sự hiệp nhất của một cơ thể sống động với nhiều bộ phận khác nhau (Rô-ma 12:4-5).

3. Trong Công Tác Truyền Giáo và Môn Đồ Hóa: Tin Cậy vào Phương Pháp của Đức Chúa Trời. Đừng nản lòng nếu phương pháp của chúng ta có vẻ “điên rồ” hay “yếu đuối” (như rao giảng Phúc Âm đơn giản, cầu nguyện, yêu thương phục vụ). Đó chính là cách thức mà sự khôn ngoan đa dạng của Đức Chúa Trời thường vận hành để đánh bại những pháo đài kiêu ngạo của thế gian.

4. Trong Góc Nhìn Về Chính Mình: Thấy Giá Trị Của Bạn Trong Kế Hoạch Lớn. Bạn là một mảnh ghép độc đáo trong bức tranh vĩ đại của sự khôn ngoan đa dạng của Đức Chúa Trời. Đời sống, kinh nghiệm, thậm chí những nỗi đau và thất bại của bạn, khi được đặt trong tay Chúa, đều có thể trở thành một phương tiện để bày tỏ một khía cạnh nào đó về sự khôn ngoan và ân điển của Ngài cho người khác và cho cả các thiên sứ.

Sự khôn ngoan đa dạng của Đức Chúa Trời là một chân lý vừa an ủi vừa thách thức. Nó an ủi vì cho chúng ta thấy Đức Chúa Trời của chúng ta không phải là một vị thần xa cách với một kế hoạch cứng nhắc. Ngài là Đấng khôn ngoan sáng tạo, có một kế hoạch đa dạng, phong phú, có khả năng bao trùm mọi tình huống, văn hóa và con người, quy tụ mọi sự về Đấng Christ.

Nó thách thức vì đặt Hội Thánh – và mỗi chúng ta trong đó – vào một vị trí trọng yếu: là hiện thân sống, là bằng chứng cụ thể cho vũ trụ thấy sự khôn ngoan tuyệt vời của Đức Chúa Trời. Ước mong chúng ta, với tư cách cá nhân và Hội Thánh, sống xứng đáng với sự kêu gọi này, để qua đời sống hiệp nhất trong yêu thương và đa dạng trong ân tứ, thế giới và các quyền trên trời tiếp tục chiêm ngưỡng “sự khôn ngoan đa dạng của Đức Chúa Trời” được bày tỏ trong Đấng Christ Jêsus, Chúa chúng ta.