Tại sao Rô-ma 1:22 nói 'họ tự xưng mình là khôn ngoan, mà trở nên điên dại' có ý nghĩa quan trọng?

Trong hành trình nghiên cứu Lời Chúa, có những câu Kinh Thánh như những tấm gương sắc bén, phản chiếu chân tướng tâm linh của cả nhân loại và của chính mỗi cá nhân chúng ta. Rô-ma 1:22 là một câu như thế: “Họ tự xưng mình là khôn ngoan, mà trở nên điên dại” (Kinh Thánh Tin Lành Việt Ngữ 1925). Câu này không đơn thuần là một nhận xét triết học, mà là một chẩn đoán thần học chính xác về tình trạng sa ngã của con người khi tách rời khỏi Đấng Tạo Hóa. Sự quan trọng của nó nằm ở chỗ nó vạch trần gốc rễ của tội lỗi – sự kiêu ngạo thuộc linh, và chỉ ra sự đảo lộn hoàn toàn của các giá trị khi con người từ chối vinh hiển Đức Chúa Trời không hay hối cải (câu 21). Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu vào bối cảnh, ngữ nghĩa, và ứng dụng thiết thực của chân lý mạnh mẽ này.

Để hiểu trọn vẹn câu 22, chúng ta phải đặt nó trong dòng chảy của lập luận thần học từ Rô-ma 1:18-32. Đây là phân đoạn kinh điển mô tả cơn thạnh nộ của Đức Chúa Trời (ὀργὴ θεοῦ, *orgē Theou*) đang được bày tỏ từ trời nghịch cùng mọi sự không tin kính và không công bình của loài người. Trình tự sự sa ngã được Sứ đồ Phao-lô mô tả rất rõ ràng:

1. Sự Mặc Khải Chung & Sự Chối Bỏ Cố Ý (câu 19-20): Đức Chúa Trời đã bày tỏ chính mình cho mọi người qua công việc sáng tạo, khiến cho họ không thể bào chữa được.
2. Sự Đàn Áp Lẽ Thật & Sự Vô Ơn (câu 21): Dù biết Đức Chúa Trời, họ không làm sáng danh Ngài, cũng không tạ ơn, nhưng “suy luận hư không,” và lòng ngu dốt đầy những sự tối tăm.
3. Kết Quả Tất Yếu: Sự Đảo Lộn Nhận Thức (câu 22): “Họ tự xưng mình là khôn ngoan, mà trở nên điên dại.” Đây là bước ngoặt then chốt.
4. Hành Động Cụ Thể Của Sự Điên Dại (câu 23): Họ đổi vinh hiển của Đức Chúa Trời không hề hư nát lấy hình tượng của loài người hư nát, hoặc của chim, thú vật, côn trùng.
5. Sự Phó Mặc Của Đức Chúa Trời (câu 24, 26, 28): Vì họ đã cố ý từ chối lẽ thật, Đức Chúa Trời “phó mặc họ” (παρέδωκεν, *paredōken*) cho sự ô uế, cho tình dục xấu hổ, và cho tâm trí hư đốn.

Như vậy, câu 22 đóng vai trò như cầu nối giữa tội lỗi trong tâm trí (sự kiêu ngạo, vô ơn) và tội lỗi trong hành động (thờ hình tượng, đồng tính luyến ái, đủ thứ gian ác). Nó cho thấy sự “điên dại” không phải là thiếu hiểu biết, mà là sự lựa chọn sai lầm một cách có ý thức, xuất phát từ một tâm trí đã tự tôn mình lên làm trung tâm.

Chúng ta cần mổ xẻ ý nghĩa của những từ then chốt trong nguyên bản để thấy sự tương phản đầy kịch tính.

• “Tự xưng” (φασκοντες - *phaskontes*): Động từ này không chỉ có nghĩa là “nói”, mà còn mang sắc thái “tuyên bố”, “khẳng định”, “tưởng rằng”. Nó diễn tả một sự tự hào, một lời tuyên ngôn về giá trị bản thân. Họ tự tuyên bố, tự phong cho mình danh hiệu khôn ngoan.
• “Khôn ngoan” (σοφοι - *sophoi*): Trong văn hóa Hy Lạp, từ này chỉ bậc hiền triết, người có sự hiểu biết sâu sắc về bản chất của vũ trụ và đời sống. Ở đây, nó ám chỉ sự khôn ngoan thuộc về thế gian, sự khôn ngoan dựa trên lý trí con người tách rời khỏi Đức Chúa Trời (xem thêm 1 Cô-rinh-tô 1:20-21).
• “Trở nên” (εμωρανθησαν - *emōranthēsan*): Đây là động từ ở thể aorist (thì quá khứ đơn), thể thụ động. Điều này cho thấy sự “trở nên điên dại” không phải là một quá trình tiệm tiến vô tình, mà là một kết quả đã hoàn tất, một sự biến đổi thực sự, và họ là đối tượng chịu tác động của sự biến đổi đó. Ai là chủ thể của hành động “làm cho họ trở nên điên dại”? Bối cảnh cho thấy chính là sự phán xét của Đức Chúa Trời qua việc Ngài phó mặc họ (câu 24).
• “Điên dại” (μωροι - *mōroi*): Đây là từ trái nghĩa trực tiếp với “*sophoi*”. Nó không chỉ có nghĩa là “ngu dốt” về mặt tri thức, mà còn là “điên rồ”, “vô lý”, “thiếu sự phán đoán đúng đắn”. Trong Tân Ước, từ này thường được dùng để mô tả những kẻ không biết hoặc không quan tâm đến thực tại thuộc linh (Ma-thi-ơ 7:26; 25:2-3).

Như vậy, câu Kinh Thánh vẽ nên một bức tranh nghịch lý đầy bi thảm: Càng tự tôn, tự tuyên bố mình khôn ngoan, con người càng bị Đức Chúa Trời để mặc và trở nên điên dại thực sự trong nhận thức và hành động. Sự khôn ngoan thật bắt đầu bằng sự kính sợ Đức Giê-hô-va (Châm Ngôn 9:10), còn sự khôn ngoan giả bắt đầu bằng sự tôn sùng bản ngã.

Rô-ma 1:22 không đứng một mình. Nó là tiếng vọng của Cựu Ước và được giải thích rõ hơn trong các thư tín khác.

1. Tiếng Vọng Từ Cựu Ước: Sách Châm Ngôn nhiều lần cảnh báo về sự khôn ngoan tự cho mình là đúng: “Có một lối coi dường như chánh đáng cho loài người; nhưng cuối cùng nó thành ra nẻo sự chết” (Châm Ngôn 14:12). Tiên tri Giê-rê-mi cũng than thở: “Người khôn ngoan chớ khoe sự khôn ngoan mình... nhưng kẻ nào khoe, hãy khoe mình hiểu biết Ta” (Giê-rê-mi 9:23-24). Sự thờ hình tượng mà Phao-lô đề cập trong câu 23 chính là đỉnh điểm của sự điên dại được các tiên tri lên án (Ê-sai 44:9-20).

2. Sự Giải Nghĩa Trong 1 Cô-rinh-tô: Sứ đồ Phao-lô triển khai chủ đề này cách sâu sắc trong 1 Cô-rinh-tô 1:18-25. Ở đó, ông phân biệt rõ: - Sự khôn ngoan của thế gian: Coi “sự rao giảng về thập tự giá là sự điên dại” (câu 18). Đây chính là những người “tự xưng khôn ngoan” trong Rô-ma 1:22. - Sự điên dại của Đức Chúa Trời (theo quan điểm thế gian): Chính là “Đấng Christ bị đóng đinh trên cây thập tự” (câu 23). Đối với người tin, đây lại là quyền năng và sự khôn ngoan của Đức Chúa Trời.

“Vì sự điên dại của Đức Chúa Trời là khôn sáng hơn loài người, và sự yếu đuối của Đức Chúa Trời là mạnh hơn loài người.” (1 Cô-rinh-tô 1:25)

Sự tương phản này cho thấy Rô-ma 1:22 không chỉ nói về người ngoại đạo, mà còn là lời cảnh tỉnh cho bất kỳ ai trong Hội Thánh bắt đầu đánh giá mọi sự theo tiêu chuẩn “sự khôn ngoan” của thế gian này, thay vì theo sự khôn ngoan của thập tự giá.

Chân lý trong Rô-ma 1:22 không dừng lại ở việc chẩn đoán tình trạng của thế gian. Nó là tấm gương để mỗi chúng ta, những người đã được cứu, tự kiểm tra đời sống mình.

1. Kiểm Tra Lòng Kiêu Ngạo Thuộc Linh: Chúng ta có đang “tự xưng mình là khôn ngoan” không? Biểu hiện có thể là: - Tự mãn với kiến thức Kinh Thánh hoặc thần học của mình, mà thiếu đi tấm lòng mềm mại, vâng phục. - Xem thường anh chị em trong đức tin có trình độ hiểu biết “thấp hơn”. - Dựa vào bằng cấp, kinh nghiệm, hay sự khôn khéo riêng để lãnh đạo Hội Thánh, thay vì tìm kiếm và vâng theo sự dẫn dắt của Đức Thánh Linh. - Tin rằng mình có “công thức” đúng cho mọi vấn đề thuộc linh và áp đặt nó lên người khác.

2. Theo Đuổi Sự Khôn Ngoan Thật: Sự khôn ngoan thật không phải là sở hữu để khoe khoang, mà là đặc tính để sống. Gia-cơ mô tả: “Sự khôn ngoan từ trên mà xuống thì trước hết là thanh sạch, sau lại hòa thuận, tiết độ, nhu mì, đầy dẫy lòng thương xót và bông trái lành, không có sự hai lòng và giả hình.” (Gia-cơ 3:17). Sự khôn ngoan này đến bởi sự khiêm nhường (Gia-cơ 3:13) và lời cầu xin đầy đức tin (Gia-cơ 1:5).

3. Nhìn Nhận Thế Gian Với Ánh Sáng Của Lẽ Thật: Câu Kinh Thánh giúp chúng ta hiểu và thương xót cho thế giới đang sa lầy trong sự điên dại của mình. Khi thấy những hệ tư tưởng, những giá trị đảo lộn, những sự thờ phượng vật chất và khoái lạc, chúng ta không ngạc nhiên hay chỉ biết lên án. Thay vào đó, chúng ta nhìn thấy hậu quả tất yếu của một nhân loại đã “đổi lẽ thật của Đức Chúa Trời lấy sự dối trá” (câu 25). Điều này thúc đẩy chúng ta rao giảng Phúc Âm – là sự khôn ngoan của Đức Chúa Trời (1 Cô-rinh-tô 1:24) – với lòng kiên nhẫn và thương xót.

4. Gìn Giữ Tâm Trí Trong Chúa Cứu Thế: Lời giải cho sự điên dại của con người không phải là cố gắng “thông minh hơn”, mà là được đổi mới trong tâm trí (Rô-ma 12:2). Tâm trí chúng ta cần được Đức Thánh Linh, qua Lời Chúa, tái lập trình lại để nhận biết, yêu mến và vâng phục ý muốn tốt lành, đẹp lòng và trọn vẹn của Đức Chúa Trời.

Rô-ma 1:22 là một câu Kinh Thánh then chốt, như một lưỡi gươm hai lưỡi xuyên thấu vào cốt lõi của tội lỗi nhân loại. Nó vạch trần sự kiêu ngạo thuộc linh – việc “tự xưng mình là khôn ngoan” – là khởi nguồn dẫn đến sự đảo lộn nhận thức và đạo đức một cách thảm hại. Ý nghĩa quan trọng của nó nằm ở cả ba chiều kích: thần học (giải thích cơ chế của sự sa ngã), chẩn đoán (phơi bày tình trạng của thế gian và cảnh báo Hội Thánh), và thực hành (kêu gọi sự khiêm nhường và tìm kiếm sự khôn ngoan từ trên).

Lời cảnh báo này nhắc nhở chúng ta rằng, nơi nào sự kiêu ngạo và sự tự tôn lên ngôi, nơi đó sự điên dại đang len lỏi. Nguyện xin Chúa ban cho chúng ta tấm lòng khôn ngoan thật, bắt đầu bằng sự kính sợ Chúa và được thể hiện qua sự nhu mì, vâng phục và tìm kiếm vinh hiển Ngài trong mọi sự. Hãy nhớ lời Chúa Giê-xu phán: “Ta tạ ơn Cha, là Chúa của trời đất, vì Cha đã giấu những điều này với kẻ khôn ngoan, người sáng dạ, mà tỏ ra cho những con trẻ hay.” (Ma-thi-ơ 11:25). Phước thay cho những ai trong chúng ta có đủ “sự điên dại” để tin cậy nơi thập tự giá, và từ bỏ sự “khôn ngoan” kiêu ngạo của chính mình.