Liệu 'gen Chúa' có phủ nhận sự tồn tại của Chúa?

Trong vài thập kỷ gần đây, sự tiến bộ của ngành di truyền học và khoa học thần kinh đã đưa ra một giả thuyết gây nhiều tranh cãi: sự tồn tại của cái gọi là "gen Chúa" (God Gene), thường được cho là chỉ gen VMAT2, có liên quan đến xu hướng tâm linh và trải nghiệm tôn giáo. Một số người lập luận rằng phát hiện này ngụ ý rằng niềm tin vào Đức Chúa Trời chỉ là sản phẩm của tiến hóa sinh học, một cơ chế sinh tồn được mã hóa trong DNA, từ đó phủ nhận sự tồn tại khách quan của Đấng Tạo Hóa. Vậy, với tư cách là Cơ Đốc nhân, chúng ta nên đáp lại thách thức này thế nào dưới ánh sáng của Lời Đức Chúa Trời? Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu phân tích vấn đề từ góc độ thần học Kinh Thánh, giải nghĩa các nguyên tắc nền tảng và đưa ra lập trường đức tin vững vàng.

Thuật ngữ "gen Chúa" trở nên phổ biến qua công trình của nhà di truyền học Dean Hamer, người đề xuất rằng gen VMAT2 (vesicular monoamine transporter 2) có thể ảnh hưởng đến các chất dẫn truyền thần kinh như serotonin và dopamine, từ đó tác động đến khả năng trải nghiệm cảm xúc tự siêu việt, mãnh liệt, thường liên quan đến tâm linh. Tuy nhiên, điều quan trọng cần nhận thức rõ: ngay trong cộng đồng khoa học, giả thuyết này vấp phải nhiều chỉ trích về phương pháp luận và tính thuyết phục. Nó bị coi là sự đơn giản hóa quá mức một hiện tượng phức tạp như đức tin và tâm linh vào một yếu tố di truyền đơn lẻ.

Khoa học, với công cụ và phương pháp của mình, chỉ có thể mô tả và nghiên cứu các cơ chế vật lý và sinh học liên quan đến quá trình suy nghĩ, cảm xúc của con người. Việc tìm thấy mối tương quan giữa một cấu trúc sinh học nào đó và xu hướng tâm linh không thể tự nó chứng minh hoặc bác bỏ sự tồn tại của thực tại siêu nhiên. Nó chỉ cho thấy rằng con người, với tư cách là sinh vật toàn vẹn bao gồm cả thể xác lẫn tâm linh, có thể được "thiết kế" để tương tác với thực tại đó. Điều này hoàn toàn tương đồng với quan điểm Kinh Thánh về sự thống nhất giữa thể xác, linh hồn và tâm thần của con người (1 Tê-sa-lô-ni-ca 5:23).

Kinh Thánh trình bày một quan điểm sâu sắc và toàn diện về nguồn gốc và bản chất của con người, giải thích tại sao nhân loại lại có khuynh hướng tìm kiếm Đấng Tạo Hóa.

1. Con Người Được Dựng Nên Theo Hình Ảnh Đức Chúa Trời (Imago Dei):
Nền tảng của mọi suy luận nằm ở Sáng-thế Ký 1:26-27: "Đức Chúa Trời phán rằng: Chúng ta hãy làm nên loài người như hình ta và theo tượng ta... Đức Chúa Trời dựng nên loài người như hình Ngài; Ngài dựng nên loài người giống như hình Đức Chúa Trời." Cụm từ "hình" (tiếng Hê-bơ-rơ: צֶלֶם "tselem") và "tượng" (דְּמוּת "demuth") không ám chỉ sự giống nhau về thể chất, mà chỉ về các thuộc tính tâm linh, đạo đức và quan hệ. Con người được ban cho lý trí, ý chí tự do, cảm xúc, đạo đức và khả năng liên hệ với Đấng Tạo Hóa. Điều này bao gồm khả năng nhận thức về sự siêu việt, công lý, tình yêu và vẻ đẹp – những hạt giống cho đời sống tâm linh. "Gen Chúa", nếu có tồn tại như một cơ chế sinh học, có thể được hiểu là một phần trong phương tiện thể chất mà qua đó "hình ảnh Đức Chúa Trời" này được biểu lộ và vận hành trong một sinh vật được tạo dựng.

2. Sự Nhận Biết Chúa Là Bẩm Sinh và Phổ Quát:
Sứ đồ Phao-lô khẳng định mạnh mẽ trong Rô-ma 1:19-20: "Vì điều chi có thể biết được về Đức Chúa Trời thì đã trình bày ra cho họ, Đức Chúa Trời đã tỏ điều đó cho họ rồi, bởi những sự trọn lành của Ngài mắt không thấy được, tức là quyền phép đời đời và bổn tánh Ngài, thì từ buổi sáng thế vẫn sờ sờ như mắt xem thấy, khi người ta xem xét công việc của Ngài." Điều này cho thấy mọi người đều có một sự nhận biết bẩm sinh (innate knowledge) về Đức Chúa Trời thông qua vũ trụ được tạo dựng. Sự nhận biết này được Đức Chúa Trời đặt để trong lòng người. Truyền-đạo 3:11 nói: "Đức Chúa Trời đã làm cho mọi sự trở nên tốt lành trong thì giờ nó. Ngài cũng đã đặt sự trường cửu trong lòng loài người..." (Từ "trường cửu" - הָעֹלָם "ha'olam" - cũng mang nghĩa "thế giới, vĩnh cửu"). Khát vọng về điều vĩnh cửu, về ý nghĩa vượt trên thế giới vật chất này, là bằng chứng cho thấy con người được tạo dựng cho một mục đích cao hơn.

3. Sự Hư Hoại Của Tội Lỗi và Nhu Cầu Về Sự Mặc Khải Đặc Biệt:
Tuy nhiên, Kinh Thánh cũng dạy rằng hình ảnh Đức Chúa Trời trong con người đã bị hư hoại bởi tội lỗi (Sáng-thế Ký 3). Sự nhận biết bẩm sinh về Chúa bị bóp méo, dẫn đến sự mù tối thuộc linh và sự thờ phượng sai lầm (Rô-ma 1:21-23). Con người có thể khuynh hướng tâm linh, nhưng hướng đi ấy có thể bị lệch lạc. Do đó, dù có một "cơ chế sinh học" cho tâm linh đi nữa, nó không tự động dẫn con người đến với Đức Chúa Trời chân thật. Điều này đòi hỏi sự mặc khải đặc biệt của Đức Chúa Trời qua Lời Ngài (Kinh Thánh) và qua Con Ngài (Chúa Giê-xu Christ) (Hê-bơ-rơ 1:1-2). Đức tin cứu rỗi không đơn thuần là một trạng thái cảm xúc hay xu hướng di truyền; đó là sự đáp lại ân điển của Đức Chúa Trời bằng sự ăn năn và tin cậy (Ê-phê-sô 2:8-9).

Lập luận cho rằng "gen Chúa" phủ nhận Chúa dựa trên tiền đề duy vật (materialism): mọi thứ đều có thể quy giản về vật chất và các quy luật vật lý. Tuy nhiên, đây là một tiền đề triết học, không phải kết luận khoa học. Khoa học nghiên cứu "cái khả quan sát" (the observable), trong khi câu hỏi về sự tồn tại của Đức Chúa Trời thuộc về "cái siêu nghiệm" (the transcendent). Việc dùng một lãnh vực để phủ định lãnh vực kia là một sai lầm về phạm trù (category error).

Ngược lại, từ quan điểm Kinh Thánh, việc phát hiện ra rằng con người có thể có một cấu trúc sinh học liên quan đến trải nghiệm tâm linh hoàn toàn phù hợp với đức tin. Nếu Đức Chúa Trời là Đấng Tạo Hóa của cả linh hồn lẫn thể xác, thì việc Ngài tạo dựng nên con người với một bộ não và hệ thống thần kinh có khả năng tiếp nhận, trải nghiệm và đáp lại sự hiện diện của Ngài là điều hợp lý. Khám phá về "gen Chúa" không bác bỏ Đấng Tạo Hóa; nó chỉ có thể mô tả một trong những công cụ phức tạp mà Đấng Tạo Hóa đã sử dụng để tạo nên một sinh vật có khả nặng biết Ngài.

Hãy suy nghĩ về phép loại suy: Việc các nhà khoa học khám phá ra các vùng não liên quan đến tình yêu (như sự hoạt động của oxytocin) không chứng minh rằng "tình yêu chỉ là phản ứng hóa học" và do đó không có thực. Tình yêu vẫn là một thực tại phong phú, sâu sắc, và các cơ chế sinh học chỉ là phương tiện thể hiện nó trong thế giới vật chất. Cũng vậy, đức tin và mối quan hệ với Đức Chúa Trời là thực tại tối cao, và các yếu tố sinh học có thể là phương tiện mà qua đó thực tại ấy được con người trải nghiệm trong thân thể tạm thời này.

Làm thế nào để Cơ Đốc nhân ứng dụng những hiểu biết này trong đời sống hằng ngày và trong sự làm chứng?

1. Sống Với Đức Tin Có Trách Nhiệm và Sáng Suốt:
Đức tin của chúng ta không dựa trên sự mù quáng hay cảm xúc chóng vánh, mà trên nền tảng vững chắc là sự mặc khải của Đức Chúa Trời trong Kinh Thánh và sự kiện lịch sử về sự chết và sống lại của Chúa Giê-xu Christ (1 Cô-rinh-tô 15:3-4). Chúng ta không sợ hãi những khám phá khoa học chân chính, vì "các từng trời rao truyền sự vinh hiển của Đức Chúa Trời" (Thi-thiên 19:1). Hãy là người nghiên cứu Lời Chúa cách kỹ càng để có thể "binh vực cho đạo" (Phi-líp 1:7) với sự hiểu biết và tôn trọng.

2. Nuôi Dưỡng Mối Quan Hệ Cá Nhân Với Chúa, Vượt Trên Cảm Xúc:
Trải nghiệm Cơ Đốc bao gồm cảm xúc, nhưng không chỉ dừng lại ở đó. Nó bao gồm sự vâng phục ý Chúa (Giăng 14:15), sự suy ngẫm Lời Ngài (Giô-suê 1:8), và tương giao trong cầu nguyện. Đừng đánh đồng những cảm giác "phấn chấn" hay "bình an" thuần túy với sự hiện diện của Chúa. Hãy tìm kiếm Ngài qua mọi mùa của cảm xúc, tin cậy vào lời hứa của Ngài hơn là cảm nhận của bản thân.

3. Làm Chứng Cách Khôn Ngoan Trong Thế Giới Khoa Học:
Khi đối thoại với những người nêu lên vấn đề "gen Chúa", thay vì thế thủ, chúng ta có thể chủ động:
- Đồng ý về sự kỳ diệu của cơ thể con người: Thừa nhận rằng cấu trúc con người thật phức tạp tuyệt vời, và điều đó càng làm vinh hiển Đấng Tạo Hóa (Thi-thiên 139:14).
- Chỉ ra giới hạn của khoa học: Khoa học trả lời câu hỏi "Như thế nào?" (How?), trong khi tôn giáo và thần học trả lời câu hỏi "Tại sao?" (Why?) và "Ai?" (Who?). Chúng bổ sung cho nhau chứ không loại trừ.
- Chia sẻ kinh nghiệm cá nhân: Đức tin thực sự không chỉ là một "cảm giác tâm linh"; đó là mối quan hệ được biến đổi với Đấng Christ, thể hiện qua tình yêu, hy vọng, đức tính và mục đích sống mới.

Khái niệm "gen Chúa" không đủ sức làm rung chuyển nền tảng đức tin Cơ Đốc chân chính. Thay vào đó, nó mời gọi chúng ta suy ngẫm sâu sắc hơn về sự sáng tạo kỳ diệu của Đức Chúa Trời. Ngài đã dựng nên con người là một thực thể thống nhất - thể xác, linh hồn và tâm thần - với khả năng độc đáo để nhận biết và tương giao với Ngài. Việc tìm thấy những dấu vết của sự "lập trình" tâm linh trong DNA chỉ càng nhấn mạnh rằng chúng ta là tác phẩm được tạo dựng có mục đích, không phải là sản phẩm ngẫu nhiên của vật chất và năng lượng.

Cuối cùng, đức tin của chúng ta đặt nơi chính Đức Chúa Trời, Đấng đã tự bày tỏ mình cách trọn vẹn trong Chúa Giê-xu Christ. Sự cứu rỗi đến bởi ân điển, qua đức tin nơi Ngài (Ê-phê-sô 2:8). Cho dù khoa học có khám phá thêm điều gì về cơ chế của não bộ, thì chân lý vĩnh cửu này vẫn không hề lay chuyển: "Ban đầu có Ngôi Lời, Ngôi Lời ở cùng Đức Chúa Trời, và Ngôi Lời là Đức Chúa Trời... Muôn vật bởi Ngài làm nên, chẳng vật chi đã làm nên mà không bởi Ngài." (Giăng 1:1, 3).

Ước mong mỗi chúng ta, giữa một thế giới đầy những câu hỏi, càng giữ vững vàng đức tin nơi Đấng Christ, là nền tảng vững chắc cho linh hồn, và sẵn sàng trình bày lý do của sự trông cậy trong chúng ta với sự nhu mì và kính sợ (1 Phi-e-rơ 3:15).