Liệu Niềm Tin Vào Chúa Có Phải Chỉ Là Sự Thỏa Mãn Ước Muốn?
Trong một thế giới đề cao chủ nghĩa duy lý và thực chứng, niềm tin Cơ Đốc thường bị đặt dưới lăng kính phân tích tâm lý. Một trong những lời cáo buộc phổ biến nhất cho rằng: niềm tin vào Đức Chúa Trời chỉ là một cơ chế tâm lý, một "sự thỏa mãn ước muốn" (wish-fulfillment) của con người trước sự khắc nghiệt của cuộc sống, nỗi sợ hãi cái chết, và khát khao về ý nghĩa. Bài viết này sẽ đi sâu phân tích luận điểm này dưới ánh sáng của Kinh Thánh, khám phá bản chất thực sự của đức tin Cơ Đốc và trả lời câu hỏi: Phải chăng niềm tin chỉ là một ảo tưởng êm ái do chính chúng ta tạo ra?
Luận điểm "thỏa mãn ước muốn" thường được quy cho nhà phân tâm học Sigmund Freud, người xem tôn giáo như một ảo giác nuôi dưỡng, xuất phát từ những mong ước thời thơ ấu về một người cha toàn năng. Từ góc nhìn này, Đức Chúa Trời được "tạo ra" để đáp ứng nhu cầu về sự bảo vệ, công lý và sự bất tử. Vậy, Kinh Thánh có phải là câu chuyện cổ tích để con người tự an ủi mình không?
Trước hết, cần làm rõ: Kinh Thánh không phủ nhận rằng con người có những ước muốn sâu xa – những "khoảng trống" chỉ có Đấng Tạo Hóa mới lấp đầy. Truyền đạo 3:11 chép: “Ngài đã làm cho mọi sự tốt lành trong thì giờ nó. Ngài cũng đã đặt sự đời đời trong lòng loài người...” (Kinh Thánh Tin Lành Việt Ngữ 1925). Từ "sự đời đời" trong tiếng Hê-bơ-rơ là "הָעֹלָם (ha'olam)", mang nghĩa "thời đại", "vĩnh cửu". Điều này chỉ ra rằng Đức Chúa Trời đã đặt để trong tâm linh con người một ý thức về cõi vĩnh hằng, một sự khao khát vượt ra ngoài thế giới vật chất hữu hạn này. Vì vậy, khát vọng về ý nghĩa, về điều vĩnh cửu là có thật và được Đức Chúa Trời cài đặt, chứ không phải một ảo tưởng ngẫu nhiên.
Điểm then chốt để phân biệt giữa "sự thỏa mãn ước muốn" và đức tin chân chính nằm ở nguồn gốc và đối tượng của đức tin. "Thỏa mãn ước muốn" là một quá trình nội tại, nơi con người tạo ra một thần tượng theo hình ảnh và mong muốn của mình. Trái lại, đức tin Cơ Đốch dựa trên sự mặc khải khách quan từ bên ngoài – Đức Chúa Trời tự bày tỏ chính Ngài qua lịch sử, qua Lời Ngài (Kinh Thánh), và đỉnh cao là qua Con Ngài, Chúa Giê-xu Christ.
Sứ đồ Phao-lô tuyên bố tại Hội đồng A-rê-ô-ba: “Đức Chúa Trời đã làm ngơ mọi đời ngu muội, mà nay biểu hết thảy các người trong mọi nơi đều phải ăn năn” (Công vụ 17:30). Đức tin không xuất phát từ sự ngu muội hay mong ước mù quáng, mà từ sự mặc khải và mệnh lệnh rõ ràng của Đấng Tạo Hóa. Đức Chúa Trời trong Kinh Thánh thường phá vỡ những kỳ vọng và ước muốn tự nhiên của con người, thay vì chiều theo chúng.
Hãy xem xét đời sống của các tín đồ: Sự cứu rỗi đòi hỏi sự ăn năn, từ bỏ tội lỗi (Công vụ 2:38). Chúa Giê-xu kêu gọi: “Nếu ai muốn theo ta, phải tự bỏ mình đi, mỗi ngày vác thập tự giá mình mà theo ta” (Lu-ca 9:23). Từ Hy Lạp "ἀπαρνησάσθω (aparnēsasthō)" mang nghĩa mạnh mẽ: "từ chối, chối bỏ, từ khước". Đây không phải là con đường thỏa mãn những ước muốn tự nhiên về sự an nhàn, giàu sang hay danh vọng; trái lại, đó là lời mời gọi từ bỏ chính mình và vâng phục Chúa. Đức tin chân thật thường dẫn đến sự thử thách, bắt bớ và hy sinh – những điều hoàn toàn trái ngược với lý thuyết "thỏa mãn ước muốn" về một đời sống dễ chịu (II Ti-mô-thê 3:12).
Hình ảnh rõ nhất bác bỏ luận điểm "thỏa mãn ước muốn" chính là Chúa Giê-xu Christ – Đấng Mê-si-a. Dân chúng Do Thái thời ấy mong đợi một Đấng Mê-si-a chính trị, một vị vua đến giải phóng họ khỏi ách đô hộ La Mã và khôi phục vương quốc trần thế. Đó chính là "ước muốn" tập thể của họ.
Tuy nhiên, Chúa Giê-xu đã hoàn toàn phá vỡ khuôn mẫu đó. Ngài đến như một người đầy tớ khiêm nhường, “không đến để được hầu việc, song để hầu việc và phó sự sống mình làm giá chuộc cho nhiều người” (Ma-thi-ơ 20:28). Ngài tuyên bố Vương Quốc của Ngài không thuộc về thế gian này (Giăng 18:36). Thậm chí, khi Ngài bày tỏ rằng Con Người phải chịu đau đớn, bị giết và sống lại, chính Phi-e-rơ – môn đồ thân tín – đã can Ngài, và Chúa Giê-xu đã quở trách ông: “Ớ Sa-tan, hãy lui ra đằng sau ta; ngươi làm gương xấu cho ta; vì ngươi chẳng nghĩ đến việc Đức Chúa Trời, song nghĩ đến việc người ta” (Ma-thi-ơ 16:23). Điều này cho thấy sứ mệnh của Đấng Christ hoàn toàn đối lập với những ước muốn và suy tính tự nhiên của con người.
Kinh Thánh thừa nhận con người có "ước muốn" hay "ham muốn" (lust). Tuy nhiên, bản chất tội lỗi đã làm bẻ cong những ham muốn này. Sứ đồ Gia-cơ phân tích: “Mỗi người bị cám dỗ khi mắc tư dục xui giục mà bị quyến dụ. Đoạn, lòng tư dục cấu thai, sanh ra tội ác; tội ác đã trọn, sanh ra sự chết.” (Gia-cơ 1:14-15). "Tư dục" ở đây là từ Hy Lạp "ἐπιθυμία (epithymia)" – một ham muốn mạnh mẽ, thường theo chiều hướng tiêu cực.
Đức tin chân chính không nhằm thỏa mãn những "epithymia" của xác thịt. Trái lại, đức tin nhận lấy một bản chất mới và những ước muốn mới từ Đức Thánh Linh. “Vì chưng những kẻ thuộc về Đức Chúa Jêsus Christ đã đóng đinh xác thịt với tình dục và dâm dục mình trên thập tự giá rồi.” (Ga-la-ti 5:24). Đồng thời, “Trái của Thánh Linh, ấy là... nhịn nhục, nhân từ, hiền lành...” (Ga-la-ti 5:22-23). Thánh Linh biến đổi tấm lòng, khiến chúng ta ước muốn những điều đẹp ý Chúa (Thi thiên 37:4). Vậy, đức tin không thỏa mãn những ước muốn cũ, mà tái tạo nên những ước muốn mới phù hợp với ý chỉ của Đức Chúa Trời.
Một yếu tố then chốt khiến đức tin Cơ Đốc không thể bị quy giản thành "thỏa mãn ước muốn" là tính lịch sử và có thể kiểm chứng của nó, đặc biệt là sự kiện phục sinh. Nếu các môn đồ chỉ "ước muốn" Chúa sống lại, họ sẽ dễ dàng chấp nhận những câu chuyện thần thoại. Nhưng các sách Phúc Âm mô tả họ là những người hoài nghi, sợ hãi và thất vọng sau khi Chúa chết (Lu-ca 24:11, Giăng 20:25). Sự biến đổi mạnh mẽ của họ – từ nhóm người nhút nhát trốn trong phòng kín trở thành những nhà truyền đạo dạn dĩ, sẵn sàng chịu tử đạo – chỉ có thể được giải thích hợp lý bởi sự kiện họ đã thực sự gặp Đấng Christ Phục Sinh. Sứ đồ Phao-lô cũng liệt kê nhiều nhân chứng vẫn còn sống vào thời điểm ông viết thư (I Cô-rinh-tô 15:6), mời gọi sự kiểm chứng. Điều này vượt xa khỏi phạm trù tâm lý chủ quan.
Làm thế nào để chúng ta sống với một đức tin chân chính, không phải là thứ đức tin chỉ tìm kiếm sự thỏa mãn ước muốn cá nhân?
1. Kiểm Tra Động Cơ: Thường xuyên tự vấn lòng mình: Tôi tìm kiếm Chúa vì chính Ngài, hay vì những phước hạnh, sự bình an, hay giải pháp mà tôi mong Ngài ban? Hãy noi gương Đa-vít: “Đức Chúa Trời ôi! Linh hồn tôi khát khao Chúa, như con nai cái khát khao khe nước.” (Thi thiên 42:1). Khát khao Chúa là chính Ngài.
2. Vâng Phục Trong Sự Khó Hiểu: Đức tin chân chính được tôi luyện khi chúng ta vâng phục Lời Chúa ngay cả khi nó đi ngược lại mong muốn, kế hoạch hay sự hiểu biết tự nhiên của chúng ta (Châm ngôn 3:5-6). Hãy học như Chúa Giê-xu cầu nguyện: “Cha ơi! nếu Cha muốn, xin cất chén nầy khỏi tôi! dầu vậy, xin ý Cha được nên, chớ không theo ý tôi!” (Lu-ca 22:42).
3. Trưởng Thành Thuộc Linh: Đừng dừng lại ở đức tin tìm kiếm sự an ủi, nhưng hãy khao khát Lời Chúa như sữa thiêng liêng (I Phi-e-rơ 2:2) và thức ăn đặc (Hê-bơ-rơ 5:14). Đức tin trưởng thành là đức tin có thể chịu đựng thử thách, hoạn nạn mà vẫn kiên trì (Gia-cơ 1:2-4).
4. Sống Với Viễn Cảnh Vĩnh Cửu: Đặt hy vọng của chúng ta nơi sự sống đời đời, nơi trời mới đất mới (Khải huyền 21:1-4), hơn là chỉ tìm kiếm sự thỏa mãn trong đời này. Điều này giải phóng chúng ta khỏi áp lực phải có một cuộc sống dễ dàng, đầy đủ mọi ước muốn ngay bây giờ.
Niềm tin vào Chúa Giê-xu Christ không phải là một cơ chế tâm lý "thỏa mãn ước muốn" để con người trốn tránh hiện thực. Trái lại, đó là sự đáp ứng của con người đối với sự mặc khải chân thật và lịch sử của Đức Chúa Trời. Đức tin chân chính thường đảo lộn, thử thách và biến đổi những ước muốn tự nhiên của chúng ta, hướng chúng vào sự vâng phục và tôn vinh Đấng Tạo Hóa. Nó được xây dựng trên nền tảng lịch sử vững chắc của sự chết và sống lại của Chúa Giê-xu – một sự kiện khách quan làm thay đổi hoàn toàn thế giới quan của người tin.
Đức tin Cơ Đốch không hứa hẹn một cuộc đời không khó khăn, nhưng hứa ban sự hiện diện của Chúa trong mọi hoàn cảnh (Ma-thi-ơ 28:20), sự bình an vượt quá mọi sự hiểu biết (Phi-líp 4:7), và trên hết, sự cứu rỗi đời đời (Giăng 3:16). Đây không phải là sự thỏa mãn một ước muốn hời hợt, mà là sự đáp ứng cho nhu cầu sâu xa nhất của linh hồn – được hòa giải với Đấng đã tạo dựng nên nó và được sống trong mối tương giao với Ngài đời đời.