Sách 1 và 2 Clement là gì?

Trong hành trình tìm hiểu lịch sử Hội Thánh buổi ban đầu, chúng ta thường bắt gặp những văn kiện quý giá, mặc dù không thuộc về Kinh Thánh nhưng lại phản chiếu sinh động đức tin, sự tranh chiến và nếp sống của các tín hữu thế kỷ thứ nhất và thứ hai. Trong số đó, thư 1 Clement và 2 Clement nổi bật như những chứng tích quan trọng. Là những nhà nghiên cứu Kinh Thánh Tin Lành, chúng ta tiếp cận các tác phẩm này với lăng kính của Lời Chúa (Kinh Thánh), xem chúng như tài liệu lịch sử hữu ích để hiểu bối cảnh Hội Thánh sơ khai, đồng thời luôn tôn trọng nguyên tắc “Sola Scriptura” (Chỉ Kinh Thánh) – xem Kinh Thánh là thẩm quyền tối cao duy nhất cho đức tin và sự thực hành.

1 Clement, thường được gọi đầy đủ là “Thư gửi cho người Cô-rinh-tô của Clement”, là một trong những tài liệu ngoài Kinh Thánh sớm nhất còn tồn tại của Cơ Đốc giáo. Hầu hết các học giả tin rằng nó được viết vào khoảng năm 95-96 SCN, từ Hội Thánh tại Rô-ma gửi cho Hội Thánh tại Cô-rinh-tô. Tác giả được truyền thống xác định là Clement, một trưởng lão tại Rô-ma, có thể là người được Sứ đồ Phao-lô nhắc đến trong Phi-líp 4:3: “Tôi cũng xin anh em giúp đỡ cho những người đờn bà ấy, nhân vì họ đã cùng tôi đánh giặc trong việc giảng Tin Lành, với Clement và các bạn cùng làm việc khác nữa, mà tên các người ấy đều ở trong sách sự sống.”

Bối cảnh của bức thư là sự bất ổn tại Hội Thánh Cô-rinh-tô, nơi một số người trẻ tuổi đã nổi loạn phế truất các trưởng lão (giám mục) được lập lên một cách chính đáng. 1 Clement được viết ra như một lời khuyên nhủ đầy tình yêu thương, kêu gọi sự hòa thuận, thuận phục và trật tự dựa trên nền tảng Kinh Thánh và sự kế thừa từ các Sứ đồ.

2 Clement thực chất không phải là một bức thư, mà là bài giảng hoặc bài giảng lỗi lạc (homily) lâu đời nhất còn sót lại bên ngoài Kinh Thánh. Nó không phải do Clement của Rô-ma viết và có niên đại muộn hơn, khoảng giữa thế kỷ thứ hai (khoảng 140-160 SCN). Nội dung chính là lời kêu gọi ăn năn, sống thánh khiết và trung tín, với trọng tâm vào ân điển cứu rỗi của Đấng Christ.

1 Clement sử dụng Kinh Thánh Cựu Ước cách rộng rãi (trích dẫn từ Bản Bảy Mươi - Septuagint) và ám chỉ đến các sách Tân Ước, cho thấy sự tôn trọng lớn lao đối với các văn bản được xem là có thẩm quyền. Một chủ đề xuyên suốt là sự hòa thuận (homonoia trong tiếng Hy Lạp - ὁμόνοια). Clement lập luận rằng sự bất hòa là điều ô nhục và trái với ý muốn Đức Chúa Trời.

Ông đưa ra vô số gương mẫu từ Kinh Thánh: sự vâng phục của Áp-ra-ham, sự khiêm nhường của Môi-se, lòng dạn dĩ của Đa-vít. Quan trọng hơn, ông chỉ ra Gương Mẫu Tối Cao là Chúa Giê-xu Christ. Clement viết: “Chúa chúng ta, Đấng Christ, đến từ Thánh Linh, đã khiêm nhường biết bao trong ý muốn của Đức Chúa Trời.” Điều này vang vọng lời dạy của Chúa Giê-xu trong Ma-thi-ơ 11:29: “Hãy mang lấy ách của ta, và học theo ta; vì ta có lòng nhu mì, khiêm nhường; thì linh hồn các ngươi sẽ được yên nghỉ.” Sự khiêm nhường và vâng phục của Đấng Christ là nền tảng cho mọi mối quan hệ trong Hội Thánh.

Clement cũng nhấn mạnh đến trật tự trong sự sáng tạo như một minh chứng cho trật tự mà Hội Thánh cần có: các mùa, các tinh tú, vạn vật đều vận hành theo trật tự Chúa đặt để. Ông áp dụng điều này cho chức vụ trong Hội Thánh. Sự kế thừa từ các Sứ đồ được đề cao: các Sứ đồ đã lập những người kế vị (các giám mục/trưởng lão) và quy định rằng sau khi những người đó qua đời, những người đáng kính khác sẽ tiếp nhận chức vụ. Điều này cho thấy cấu trúc tổ chức Hội Thánh đã bắt đầu hình thành rõ ràng, dựa trên nền tảng giáo lý các Sứ đồ.

2 Clement tập trung nhiều hơn vào đời sống cá nhân và đạo đức. Bài giảng này bắt đầu với một lời cảnh báo mạnh mẽ: “Anh em phải nghĩ đến Chúa Giê-xu Christ như nghĩ đến Đức Chúa Trời, như nghĩ đến Đấng Phán Xét kẻ sống và kẻ chết.” Đây là một tuyên bố thần học rõ ràng về thần tính của Đấng Christ.

Một từ khóa quan trọng trong bài giảng là “ăn năn” (metanoia trong tiếng Hy Lạp - μετάνοια). Tác giả thúc giục: “Vậy chúng ta hãy ăn năn ngay lúc còn ở thế gian này... vì sau khi rời khỏi thế gian, chúng ta không còn có thể xưng tội hay ăn năn nữa.” Điều này phù hợp với lời kêu gọi khẩn thiết của Chúa Giê-xu trong Mác 1:15: “Kỳ đã trọn, nước Đức Chúa Trời đã đến gần; các ngươi hãy ăn năn và tin Tin Lành.” Ăn năn không chỉ là cảm xúc hối tiếc, mà là một sự thay đổi tâm trí và hướng đi, quay lưng khỏi tội lỗi và hướng về Đức Chúa Trời.

Bài giảng cũng nói nhiều về sự cứu rỗi bởi ân điển qua đức tin, nhưng luôn đi kèm với bằng chứng là đời sống thay đổi. Tác giả viết: “Chúng ta hãy tôn vinh Ngài bằng những việc làm, bằng tình yêu thương, bằng sự hiệp một.” Điều này phản ánh lời dạy của Sứ đồ Gia-cơ trong Gia-cơ 2:17: “Ấy vậy, đức tin cũng như vậy, nếu đức tin không có việc làm, thì tự mình nó chết.” Sự thánh khiết là lời đáp lại ân điển cứu rỗi.

Từ việc nghiên cứu 1 và 2 Clement, chúng ta rút ra được nhiều bài học thiết thực cho đời sống đức tin hôm nay:

1. Theo Đuổi Sự Hòa Thuận Trong Hội Thánh Địa Phương: Xung đột, phe phái là vấn đề muôn thuở (như tại Cô-rinh-tô xưa). 1 Clement nhắc chúng ta rằng sự hiệp một là một chứng cớ mạnh mẽ cho thế gian. Thay vì nuôi dưỡng sự cay đắng hay tranh giành quyền lực, chúng ta được kêu gọi “hết sức khiêm nhường, mềm mại, nhịn nhục, lấy lòng yêu thương mà chìu nhau” (Ê-phê-sô 4:2). Hãy cầu nguyện cho các mục sư, trưởng lão và tôn trọng trật tự Chúa đặt để trong Hội Thánh.

2. Sống Với Tâm Thế Ăn Năn Liên Tục: Thông điệp của 2 Clement về sự ăn năn là lời nhắc nhở kịp thời. Đời sống Cơ Đốc là một hành trình của sự ăn năn mỗi ngày. Chúng ta cần thường xuyên xét lòng mình trước mặt Chúa, nhờ Thánh Linh phơi bày những khu vực tối tăm và vội vàng quay trở lại với Ngài. I Giăng 1:9 là lời hứa quý báu: “Còn nếu chúng ta xưng tội mình, thì Ngài là thành tín công bình để tha tội cho chúng ta, và làm cho chúng ta sạch mọi điều gian ác.”

3. Gìn Giữ Sự Thuần Khiết Của Phúc Âm: Cả hai tác phẩm đều trung thành rao giảng về Chúa Giê-xu Christ là Chúa và Đấng Cứu Chuộc. Trong một thời đại có nhiều tiếng nói và giáo lý lạ, chúng ta phải bám chặt lấy “đạo đã truyền cho thánh đồ một lần đủ rồi” (Giu-đe 1:3). Hãy dùng Kinh Thánh làm tiêu chuẩn để thẩm định mọi lời dạy dỗ.