Những Nghịch Lý Trong Kinh Thánh
Khi đọc và nghiên cứu Kinh Thánh, chúng ta thường bắt gặp những câu nói, những lẽ thật dường như mâu thuẫn nhau khi xét trên phương diện lý trí thuần túy của con người. Đó là những **nghịch lý (paradox)**. Trong thần học Cơ Đốc, nghịch lý không phải là sai lầm hay lỗi lầm, mà là những chân lý siêu việt, vượt trên sự hiểu biết hữu hạn của con người, mời gọi chúng ta bước vào chiều sâu của đức tin và sự khôn ngoan của Đức Chúa Trời. Bài viết này sẽ khảo sát một số nghịch lý nổi bật trong Kinh Thánh, giải nghĩa chúng trong bối cảnh và ngôn ngữ gốc, và rút ra những ứng dụng quý báu cho đời sống đức tin của chúng ta.
Trước khi đi vào phân tích, chúng ta cần phân biệt rõ: **Nghịch lý thần học** là một sự thật có vẻ như tự mâu thuẫn nhưng thực ra lại tiết lộ một lẽ thật cao hơn, sâu hơn. Trong khi đó, **mâu thuẫn** là hai tuyên bố loại trừ lẫn nhau và không thể cùng đúng. Kinh Thánh không có mâu thuẫn (vì là Lời của Đức Chúa Trời chân thần), nhưng chứa đựng nhiều nghịch lý mầu nhiệm.
Từ Hy Lạp paradoxos (παράδοξος) có nghĩa là "trái với ý kiến nhận thức thông thường, kỳ lạ, khó tin". Chính trong sự "khó tin" đó, quyền năng và sự khôn ngoan siêu việt của Đức Chúa Trời được bày tỏ.
1. Nghịch Lý Về Bản Tính của Đấng Christ: Hoàn Toàn Đức Chúa Trời và Hoàn Toàn Con Người
Đây là nghịch lý trung tâm của đức tin Cơ Đốc. Kinh Thánh dạy rõ ràng về thiên tính của Chúa Giê-xu (Giăng 1:1, 14; Cô-lô-se 2:9) và nhân tính trọn vẹn của Ngài (Phi-líp 2:7; Hê-bơ-rơ 2:17).
“Ban đầu có Ngôi Lời, Ngôi Lời ở cùng Đức Chúa Trời, và Ngôi Lời là Đức Chúa Trời... Ngôi Lời đã trở nên xác thịt, ở giữa chúng ta, đầy ơn và lẽ thật.” (Giăng 1:1, 14).
Chữ "**Ngôi Lời**" trong tiếng Hy Lạp là Logos (Λόγος), biểu thị lý trí, nguyên lý sáng tạo và biểu đạt tối cao của Đức Chúa Trời. Việc Logos ấy "**trở nên xác thịt**" (sarx egeneto - σὰρξ ἐγένετο) là một nghịch lý khôn tả: Đấng Vĩnh Hằng, Tạo Hóa lại bước vào trong sự hữu hạn của tạo vật. Đây không phải là sự pha trộn hay thay đổi, mà là sự hiệp nhất mầu nhiệm của hai bản tính trong một Ngôi Vị. Lẽ thật này vượt quá trí hiểu loài người, nhưng là nền tảng cho sự cứu chuộc (Hê-bơ-rơ 2:14-15).
2. Nghịch Lý Về Quyền Năng Trong Sự Yếu Đuối
Khắp Kinh Thánh, chúng ta thấy một nguyên tắc nghịch lý: quyền năng của Đức Chúa Trời được hoàn thành trọn vẹn trong sự yếu đuối của con người.
“Ngài phán rằng: Ơn ta đủ cho ngươi rồi, vì sức mạnh của ta nên trọn vẹn trong sự yếu đuối. Vậy, tôi sẽ rất vui lòng khoe mình về sự yếu đuối, hầu cho sức mạnh của Đấng Christ ở trong tôi... Vì khi tôi yếu đuối, ấy là lúc tôi mạnh mẽ.” (2 Cô-rinh-tô 12:9-10).
Phao-lô dùng từ Hy Lạp astheneia (ἀσθένεια) cho "**yếu đuối**", chỉ sự bất lực, bệnh tật, hạn chế. Trong khi đó, "**sức mạnh**" là dunamis (δύναμις) - cùng gốc với từ "năng quyền". Nghịch lý ở đây là dunamis của Đức Chúa Trời không loại bỏ astheneia của chúng ta, nhưng lại **được bày tỏ và hoàn hảo ngay trong** chính sự yếu đuối đó. Sự yếu đuối trở thành "chiếc bình đất sét" để quyền năng thuộc về Đức Chúa Trời (2 Cô-rinh-tô 4:7).
3. Nghịch Lý Về Sự Sống và Sự Chết: Sống Bằng Cách Chết Đi
Chúa Giê-xu tuyên bố một nghịch lý căn bản cho môn đồ Ngài:
“Ai yêu sự sống mình thì sẽ mất đi; ai ghét sự sống mình trong đời nầy thì sẽ giữ lại đến sự sống đời đời.” (Giăng 12:25).
Động từ "**mất**" (apollumi - ἀπόλλυμι) không chỉ là mất mát thông thường, mà còn mang nghĩa hủy diệt. Ngược lại, "**giữ lại**" (phulasso - φυλάσσω) là bảo tồn, canh giữ cách an toàn. Nghịch lý này được giải thích qua nguyên lý "**hạt giống**":
“Một hột giống nếu không chết đi, thì cứ ở một mình; nhưng nếu chết đi, thì kết quả được nhiều.” (Giăng 12:24).
Đây là nghịch lý của thập tự giá: sự chết của Chúa Giê-xu đem lại sự sống cho muôn người (Rô-ma 5:18). Và môn đồ Ngài cũng được kêu gọi "**từ bỏ chính mình**" (aparneomai heautou - ἀπαρνέομαι ἑαυτοῦ) mỗi ngày, vác thập tự giá mình mà theo Ngài (Lu-ca 9:23). Sự "chết" đối với tôi, với những ham muốn ích kỷ, là điều kiện để kinh nghiệm sự sống thật của Đấng Christ trong chúng ta (Ga-la-ti 2:20).
4. Nghịch Lý Về Sự Khôn Ngoan và Sự Dại Dột
Sứ đồ Phao-lô trình bày nghịch lý sâu sắc giữa sự khôn ngoan của thế gian và sự khôn ngoan của Đức Chúa Trời, được bày tỏ qua thập tự giá.
“Vì sự dại dột của Đức Chúa Trời là khôn sáng hơn người ta, và sự yếu đuối của Đức Chúa Trời là mạnh hơn người ta... Vì người Giu-đa đòi phép lạ, người Gờ-réc tìm sự khôn ngoan; còn chúng tôi giảng Đấng Christ bị đóng đinh trên cây thập tự, là sự người Giu-đa lấy làm gương xấu, dân ngoại cho là dại dột.” (1 Cô-rinh-tô 1:25, 22-23).
Từ "**dại dột**" (moria - μωρία) và "**khôn ngoan**" (sophia - σοφία) tạo nên một tương phản gay gắt. Đối với thế gian, một Đấng Cứu Thế chết trên thập tự giá là biểu tượng của thất bại và sự dại dột tột cùng. Nhưng trong kế hoạch cứu chuộc của Đức Chúa Trời, **đó chính là đỉnh cao của sự khôn ngoan và quyền năng**. Thập tự giá vừa phán xét sự "khôn ngoan" hư không của loài người, vừa mở ra con đường cứu rỗi duy nhất.
5. Nghịch Lý Về Sự Làm Đầu và Sự Hầu Việc
Trong vương quốc của Đức Chúa Trời, trật tự về địa vị hoàn toàn ngược với thế gian.
“Nhưng giữa các ngươi thì không như vậy; trái lại, hễ ai muốn làm lớn trong các ngươi, thì sẽ làm đầy tớ; hễ ai muốn làm đầu, thì sẽ làm tôi mọi cho mọi người. Vì Con người đã đến không phải để người ta hầu việc mình, song để hầu việc người ta, và phó sự sống mình làm giá chuộc cho nhiều người.” (Mác 10:43-45).
Chúa Giê-xu, là Thầy và Chúa (Giăng 13:13), đã cúi xuống rửa chân cho môn đồ, hành động của một đầy tớ hèn mọn. Ngài dạy rằng sự **vĩ đại thật** (megas - μέγας) trong Nước Trời không đo bằng quyền lực cai trị, mà bằng **khả năng và tấm lòng hầu việc** (diakonos - διάκονος, doulos - δοῦλος). Đây là nghịch lý về quyền lực: quyền lực thật là quyền năng để yêu thương và phục vụ, như chính Chúa đã làm gương.
Những nghịch lý Kinh Thánh không phải là những câu đố trí tuệ để thỏa mãn sự tò mò, mà là những chân lý sống động cần được áp dụng vào đời sống hằng ngày.
1. Sống Với Tâm Thế Khiêm Nhường và Phụ Thuộc: Nhận biết rằng lý trí chúng ta có giới hạn. Thay vì vò đầu bứt tóc hay hoài nghi khi gặp nghịch lý, chúng ta học thái độ như tác giả Thi-thiên: "Sự mầu nhiệm Chúa thật rất lớn lao, lòng tôi kính sợ Chúa" (Thi-thiên 131:1; 139:6). Sự khiêm nhường (tapienophrosune) mở lòng chúng ta đón nhận lẽ thật của Đức Chúa Trời.
2. Kinh Nghiệm Quyền Năng Trong Mọi Hoàn Cảnh: Khi đối diện với sự yếu đuối, bệnh tật, thất bại hay khó khăn, hãy nhớ đến nghịch lý "khi tôi yếu đuối, ấy là lúc tôi mạnh mẽ". Thay vì tuyệt vọng, hãy cầu nguyện: "Lạy Chúa, ơn Ngài đủ cho con. Xin bày tỏ quyền năng Ngài trong sự yếu đuối này." Điều này biến đổi cách chúng ta đối diện với nghịch cảnh.
3. Theo Đuổi Sự Sống Thật Bằng Cách "Chết Đi" Mỗi Ngày: Ứng dụng nghịch lý sống/chết bằng việc chủ động từ bỏ những điều ngăn trở mối tương giao với Chúa: tính ích kỷ, lòng ham mê xác thịt, sự kiêu ngạo. Mỗi sự "chết" nhỏ này mở ra không gian cho sự sống của Đấng Christ tuôn tràn trong chúng ta.
4. Đánh Giá Lại Tiêu Chuẩn Thành Công và Khôn Ngoan: Trong một thế giới đề cao sự tự tôn, giàu có và quyền lực, Cơ Đốc nhân được kêu gọi sống nghịch lý: tìm vinh hiển trong sự hèn mọn, tìm sự khôn ngoan trong "sự dại dột" của thập tự giá, tìm sự làm đầu trong việc phục vụ. Điều này ảnh hưởng đến cách chúng ta chọn nghề nghiệp, sử dụng tài nguyên và xây dựng các mối quan hệ.
5. Rao Giảng Sứ Điệp Trọn Vẹn, Không Né Tránh Nghịch Lý: Khi chia sẻ Phúc Âm, chúng ta đừng cố gắng làm cho thập tự giá trở nên "hợp lý" hay "dễ chấp nhận" theo tiêu chuẩn thế gian. Hãy rao giảng Đấng Christ bị đóng đinh, một sự vấp phạm và dại dột, nhưng là quyền năng và sự khôn ngoan của Đức Chúa Trời (1 Cô-rinh-tô 1:23-24).
Những nghịch lý trong Kinh Thánh là những cột mốc chỉ cho thấy chúng ta đang bước vào lãnh địa của những điều mầu nhiệm thuộc về Đức Chúa Trời. Chúng nhắc nhở chúng ta rằng Đức Chúa Trời và đường lối Ngài cao hơn chúng ta (Ê-sai 55:8-9). Thay vì làm chúng ta nản lòng, những nghịch lý ấy mời gọi chúng ta hạ mình, tin cậy và thờ phượng.
Sứ đồ Phao-lô đã cất lên lời tôn vinh trước những nghịch lý sâu nhiệm của sự cứu rỗi: “Ôi! sâu nhiệm thay là sự giàu có, khôn ngoan và thông biết của Đức Chúa Trời! Sự phán xét của Ngài nào ai thấu được, đường nẻo của Ngài nào ai hiểu được!” (Rô-ma 11:33).
Cuối cùng, mọi nghịch lý đều quy tụ và được giải đáp trong chính con người và công trình của Chúa Giê-xu Christ. Ngài là sự khôn ngoan của Đức Chúa Trời (1 Cô-rinh-tô 1:30), là hiện thân của mọi nghịch lý thần học: Vua của vua lại là đầy tớ của mọi người; Đấng Ban Sự Sống lại tự nguyện chịu chết; Đấng Tạo Hóa lại bị tạo vật giết đi. Chính tại nơi thập tự giá, nơi nghịch lý lên đến đỉnh điểm, thì tình yêu, ân điển và lẽ thật vĩ đại nhất của Đức Chúa Trời được bày tỏ trọn vẹn. Hãy bước đi trong đức tin, vững tin vào Lời Ngài, dù đôi khi trí óc chúng ta chưa thể thấu hiểu hết, vì “người công bình sống bởi đức tin” (Rô-ma 1:17).