Chủ Nghĩa Khoái Lạc: Sự Cám Dỗ Cổ Xưa Trong Thế Giới Hiện Đại
Trong một thế giới luôn tìm cách tối đa hóa niềm vui và giảm thiểu nỗi đau, “chủ nghĩa khoái lạc” (Hedonism) đã trở thành triết lý sống ngầm nhưng mạnh mẽ. Từ những lời quảng cáo hứa hẹn hạnh phúc tức thì đến văn hóa đề cao trải nghiệm cá nhân và sự thỏa mãn, con người thời đại dường như đang chạy theo một phương trình đơn giản: “Điều gì làm tôi vui, tôi sẽ làm. Điều gì gây khó chịu, tôi sẽ tránh.” Nhưng với tư cách là Cơ Đốc nhân, chúng ta được kêu gọi để nhìn sự việc qua lăng kính của Lời Chúa. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu vào bản chất của chủ nghĩa khoái lạc, phân tích nó dưới ánh sáng của Kinh Thánh, và tìm kiếm con đường của sự thỏa lòng thật sự trong Đấng Christ.
I. Định Nghĩa và Biểu Hiện Của Chủ Nghĩa Khoái Lạc
Về mặt triết học, chủ nghĩa khoái lạc cho rằng “khoái lạc” (pleasure) hay “hạnh phúc” (happiness) là mục đích tối cao và nền tảng của đời sống con người. Hành vi nào mang lại khoái cảm là tốt, hành vi nào gây đau đớn là xấu. Nó tồn tại dưới hai hình thái chính:
- Chủ nghĩa khoái lạc vị kỷ: Tìm kiếm sự thỏa mãn cá nhân một cách tối đa, bất chấp hậu quả với người khác. Câu khẩu hiệu là “Hãy ăn đi, vì ngày mai chúng ta sẽ chết” (Ê-sai 22:13, 1 Cô-rinh-tô 15:32).
- Chủ nghĩa khoái lạc vị tha: Tin rằng hạnh phúc của tập thể hay cộng đồng mới là quan trọng, và khoái lạc cá nhân có thể hy sinh vì điều lớn hơn (dù góc nhìn này vẫn lấy khoái lạc làm thước đo).
Trong xã hội hiện đại, chủ nghĩa khoái lạc không chỉ là một học thuyết mà đã trở thành “không khí văn hóa” chúng ta hít thở hằng ngày. Nó biểu hiện qua:
- Chủ nghĩa tiêu dùng: Mua sắm để cảm thấy vui, giải tỏa stress.
- Sự đề cao trải nghiệm cá nhân: “Bạn chỉ sống một lần” (YOLO) để biện minh cho mọi lựa chọn.
- Chủ nghĩa khoái lạc trong các mối quan hệ: Tìm kiếm cảm xúc mạnh, sự phấn khích và tránh né cam kết, trách nhiệm.
- Văn hóa giải trí thâu đêm suốt sáng, tìm kiếm sự kích thích không ngừng để trốn tránh sự trống rỗng bên trong.
II. Chủ Nghĩa Khoái Lạc Dưới Ánh Sáng Kinh Thánh: Một Sự Phản Bội Cố Hữu
Kinh Thánh không sử dụng thuật ngữ “chủ nghĩa khoái lạc”, nhưng nó mô tả rõ ràng và nhất quán về tâm lý và hậu quả của lối sống này. Ngay từ đầu, câu chuyện Sa-ngôn cám dỗ Ê-va trong vườn Ê-đen đã phơi bày cốt lõi của chủ nghĩa khoái lạc.
“Vì Đức Chúa Trời biết rằng hễ ngày nào hai ngươi ăn trái cây đó, mắt mình mở ra, sẽ như Đức Chúa Trời, biết điều thiện và điều ác.” Người nữ thấy trái cây đó bộ ăn ngon, lại đẹp mắt và quí vì để mở trí khôn... (Sáng-thế-ký 3:5-6).
Ở đây, Sa-ngôn đã đánh vào ba khía cạnh của sự cám dỗ khoái lạc: 1) Sự thỏa mãn thể xác (“ăn ngon”), 2) Sự thỏa mãn thẩm mỹ/thị giác (“đẹp mắt”), và 3) Sự thỏa mãn tâm linh/tri thức giả tạo (“mở trí khôn”, “như Đức Chúa Trời”). Đây chính là công thức kinh điển: nhục dục, mắt dục, và sự kiêu ngạo của đời (1 Giăng 2:16).
Một nghiên cứu sâu sắc nhất về chủ nghĩa khoái lạc trong Kinh Thánh được tìm thấy trong sách Truyền-đạo, nơi Vua Sa-lô-môn – người giàu có và khôn ngoan bậc nhất – đã thực hiện một thí nghiệm sống. Ông quyết định theo đuổi mọi hình thức khoái lạc và thành tựu nhân sinh:
“Ta nói trong lòng rằng: Hè! Hãy đến, ta dùng sự vui sướng mà thử ngươi, và ngươi hãy hưởng lấy sự khoái lạc... Ta làm những công trình lớn... Ta sắm những tôi trai tớ gái... Ta thâu góp những bạc vàng, và những bửu vật của các vua... Ta cũng được những kẻ hát trai và gái, cùng những điều khoái lạc của con trai loài người... Điều gì mắt ta muốn, ta chẳng cấm cho nó” (Truyền-đạo 2:1,4,7-8,10).
Kết luận của ông sau cuộc thử nghiệm hoành tráng này là gì? “Mọi sự đều hư không, thật hư không, thật hư không, thảy đều hư không” (Truyền-đạo 1:2). Từ ngữ Hê-bơ-rơ “hevel” được dịch là “hư không” mang nghĩa là phù du, vô nghĩa, như hơi nước thoáng qua. Khoái lạc thuần túy không thể lấp đầy khoảng trống thuộc linh mà Đức Chúa Trời đã đặt để trong lòng con người (Truyền-đạo 3:11).
Tân Ước cảnh báo mạnh mẽ về lối sống này. Sứ đồ Phao-lô gọi những người theo chủ nghĩa khoái lạc là “kẻ thù của thập tự giá Đấng Christ” bởi vì:
“...sự cuối cùng họ là hư mất, họ lấy bụng mình làm chúa, họ lấy sự xấu hổ của mình làm vinh hiển, họ chỉ tư tưởng về các việc thế gian” (Phi-líp 3:18-19).
Cụm từ “lấy bụng mình làm chúa” trong tiếng Hy Lạp (ho theos hē koilia) mô tả việc tôn thờ những ham muốn thể xác, biến chúng thành thần tượng. Ông cũng liệt kê “những công việc của xác thịt”, trong đó có nhiều điều liên quan đến chủ nghĩa khoái lạc: “gian dâm, ô uế, luông tuồng, say sưa, chè chén...” (Ga-la-ti 5:19-21). Trái ngược với điều đó là “bông trái của Thánh Linh”, mà đầu tiên là “tình yêu thương, sự vui mừng, bình an” (Ga-la-ti 5:22) – những phẩm chất đến từ một nguồn khác, vượt trên hoàn cảnh.
III. Phân Biệt Giữa Khoái Lạc Tội Lỗi và Niềm Vui Thánh Khiết
Một điểm then chốt cần làm rõ: Kinh Thánh không lên án niềm vui, sự thỏa lòng hay những lạc thú lành mạnh. Đức Chúa Trời là Đấng tạo dựng mọi điều tốt lành để chúng ta hưởng dụng (1 Ti-mô-thê 4:4-5). Sự khác biệt nằm ở nguồn gốc, đối tượng, và mục đích.
| Khoái Lạc Của Chủ Nghĩa Khoái Lạc (Xác Thịt) | Niềm Vui Trong Chúa (Thuộc Linh) |
|---|---|
| Nguồn gốc: Từ việc thỏa mãn ham muốn tức thời của xác thịt và bản ngã. | Nguồn gốc: Đến từ mối tương giao với Đức Chúa Trời và sự hiện diện của Thánh Linh (Ga-la-ti 5:22). |
| Đối tượng: Bản thân (vị kỷ). Mục tiêu là cảm giác vui sướng cho chính mình. | Đối tượng: Vinh quang Đức Chúa Trời và ích lợi cho người khác (vị tha). Mục tiêu là làm đẹp lòng Chúa. |
| Tính chất: Phù du, nông cạn, thường dẫn đến cảm giác trống rỗng, tội lỗi và nghiện ngập. | Tính chất: Bền vững, sâu sắc, tồn tại ngay cả trong hoàn cảnh khó khăn (Gia-cơ 1:2, Công vụ 16:25). |
| Phương tiện: Thường vi phạm các nguyên tắc thánh của Đức Chúa Trời (tội lỗi). | Phương tiện: Đi trong đường lối Chúa, vâng phục Lời Ngài (Thi-thiên 16:11). |
| Ví dụ Kinh Thánh: Sự chè chén say sưa (Ê-phê-sô 5:18), gian dâm (1 Cô-rinh-tô 6:18). | Ví dụ Kinh Thánh: Vui mừng trong sự cứu rỗi (Thi-thiên 51:12), vui trong Lời Chúa (Giê-rê-mi 15:16). |
Vua Đa-vít cầu nguyện: “Chúa sẽ chỉ cho tôi biết con đường sự sống; Trước mặt Chúa có trọn sự khoái lạc, Tại bên hữu Chúa có điều vui sướng vô cùng” (Thi-thiên 16:11). Niềm vui thật, sự khoái lạc trọn vẹn (śāmaḥ trong tiếng Hê-bơ-rơ) chỉ được tìm thấy trong sự hiện diện của Đức Chúa Trời, không phải ở ngoài Ngài.
IV. Ứng Dụng Thực Tiễn: Sống Thỏa Lòng Trong Đấng Christ Giữa Thế Giới Tìm Kiếm Khoái Lạc
Làm thế nào để chúng ta, những Cơ Đốc nhân, sống một đời sống thánh khiết và thỏa lòng trong một nền văn hóa luôn thúc giục chúng ta tìm kiếm khoái lạc?
- Chuyển Hóa Tâm Trí (Rô-ma 12:2): Đừng để thế gian ép vào khuôn của nó, nhưng phải được biến hóa bởi sự đổi mới của tâm thần. Điều này đòi hỏi chúng ta “bắt mọi ý tưởng phải phục tùng Đấng Christ” (2 Cô-rinh-tô 10:5). Mỗi khi có một ham muốn hay lời quảng cáo về “hạnh phúc”, hãy tự hỏi: “Điều này có tôn vinh Chúa không? Nó có xuất phát từ lòng tham không? Nó có dẫn tôi đến gần Chúa hơn không?”.
- Tập Luyện Sự Tự Chủ (Tiết Độ): Bông trái của Thánh Linh bao gồm “sự tiết độ” (Ga-la-ti 5:23). Từ Hy Lạp egkrateia nghĩa là tự chủ, kiểm soát bản thân. Đây không phải là sự cấm đoán khắc khổ, mà là khả năng nói “không” với những ham muốn xấu và “có” với những điều tốt lành. Hãy bắt đầu từ những điều nhỏ: kiểm soát thời gian lướt mạng, chế độ ăn uống, chi tiêu.
- Tìm Kiếm Niềm Vui Đúng Chỗ: Hãy nuôi dưỡng niềm vui thuộc linh, thứ niềm vui không phụ thuộc vào hoàn cảnh.
- Trong Lời Chúa: Hãy để Lời Chúa trở nên “sự khoái lạc” và “sự vui vẻ” của lòng chúng ta (Giê-rê-mi 15:16).
- Trong Sự Cầu Nguyện: Giao tiếp với Chúa là nguồn vui lớn nhất (Thi-thiên 43:4).
- Trong Cộng Đồng Thánh: Sự cảm thông của thánh đồ (Hê-bơ-rơ 10:25) và việc phục vụ nhau mang lại niềm vui sâu xa.
- Trong Sự Ban Cho và Phục Vụ: “Ban cho thì có phước hơn là nhận lãnh” (Công vụ 20:35). Niềm vui khi làm ích cho người khác lớn hơn nhiều so với việc chỉ thỏa mãn bản thân.
- Sống Với Viễn Cảnh Đời Đời: Chủ nghĩa khoái lạc sống cho hiện tại. Đức tin Cơ Đốc sống với tầm nhìn đời đời. Sứ đồ Phao-lô khẳng định: “Sự hoạn nạn nhẹ và tạm của chúng ta sanh cho chúng ta sự vinh hiển cao trọng đời đời, vô lượng, vô biên, vì chúng ta chẳng chăm sự thấy được, nhưng chăm sự không thấy được; vì những sự thấy được chỉ là tạm thời, mà sự không thấy được là đời đời” (2 Cô-rinh-tô 4:17-18). Khi chúng ta nhìn thấy sự vinh hiển đời đời phía trước, chúng ta sẽ có sức mạnh để từ chối những khoái lạc tạm bợ đánh đổi linh hồn.
- Cầu Xin Sự Thỏa Lòng Thánh Khiết: Hãy học theo sứ đồ Phao-lô, người đã tìm ra bí quyết: “Tôi đã học, trong bất cứ hoàn cảnh nào, cũng thỏa lòng. Tôi biết chịu nghèo hèn, cũng biết được dư dật. Trong mọi sự và mọi nơi, tôi đã học bí quyết, dầu no hay đói, dầu dư hay thiếu, đều được cả. Tôi làm được mọi sự nhờ Đấng ban thêm sức cho tôi” (Phi-líp 4:11-13). Sự “thỏa lòng” này (autarkēs trong tiếng Hy Lạp) là sự tự đủ, không phải vì hoàn cảnh tốt, mà vì có Đấng Christ là nguồn đầy đủ.
V. Kết Luận: Lựa Chọn Giữa Hư Không và Sự Viên Mãn
Chủ nghĩa khoái lạc, với lời hứa hẹn về hạnh phúc, thực chất là một con đường dẫn đến sự trống rỗng, như Vua Sa-lô-môn đã nghiệm chứng. Nó là một thần tượng tinh vi, đòi hỏi chúng ta thờ phượng cảm xúc và ham muốn của chính mình. Ngược lại, Tin Lành của Đức Chúa Jêsus Christ mời gọi chúng ta vào một niềm vui sâu sắc hơn, một sự thỏa lòng bền vững hơn, được tìm thấy không phải trong việc theo đuổi khoái lạc, mà trong việc theo đuổi chính Đức Chúa Trời.
Chúa Jêsus phán: “Ta đã đến, hầu cho chiên được sự sống, và được sự sống dư dật” (Giăng 10:10). Sự sống dư dật (perisson) này không phải là một cuộc sống đầy ắp các trải nghiệm khoái lạc, mà là một cuộc sống đầy ắp ý nghĩa, mục đích, bình an và niềm vui trong mối tương giao với Đấng Tạo Hóa. Sự lựa chọn đặt ra cho mỗi chúng ta: tiếp tục chạy theo những khoái lạc “hư không” của thế gian, hay đến với Chúa Jêsus, Đấng ban cho nước hằng sống, khiến chúng ta “chẳng hề khát nữa” (Giăng 4:14). Hãy chọn lấy sự viên mãn thật sự trong Ngài.