Chủ nghĩa hậu hiện đại nguy hiểm như thế nào?

Trong thời đại ngày nay, một hệ tư tưởng âm thầm nhưng mạnh mẽ đã thấm sâu vào hầu hết mọi ngõ ngách của văn hóa, giáo dục, truyền thông và thậm chí là suy nghĩ của các tín hữu: Chủ nghĩa Hậu Hiện Đại. Là những Cơ Đốc nhân tin vào Lời hằng sống và chân lý tuyệt đối của Đức Chúa Trời, chúng ta được kêu gọi để “test nghiệm các thần” (1 Giăng 4:1), phân biệt chân lý với sự lừa dối. Bài viết này sẽ nghiên cứu chuyên sâu về các giả định cốt lõi của chủ nghĩa hậu hiện đại, đối chiếu chúng với Kinh Thánh, và chỉ ra những mối nguy hiểm tiềm ẩn cùng cách thức chúng ta phải đứng vững trong đức tin.

Chủ nghĩa hậu hiện đại, nổi lên từ nửa sau thế kỷ 20, không phải là một học thuyết thống nhất mà là một tập hợp các quan điểm phủ nhận các nền tảng của chủ nghĩa hiện đại (vốn tin vào lý trí, khoa học, tiến bộ và sự tồn tại của chân lý khách quan). Có ba trụ cột chính cần hiểu:

1. Thuyết Tương Đối về Chân Lý (Chân Lý là Kiến Tạo Xã Hội): Hậu hiện đại cho rằng không có chân lý tuyệt đối, phổ quát nào cả. "Chân lý" chỉ là sự kiến tạo của ngôn ngữ, văn hóa, quyền lực và cộng đồng. Câu hỏi không còn là "Điều gì là đúng?" mà là "Điều gì có ích cho tôi hay cho nhóm của tôi?" hoặc "Ai đang nắm quyền để định nghĩa cái gọi là 'chân lý' đó?".

2. Sự Hoài Nghi về Siêu Hình Học (Đại Tự Sự): Hậu hiện đại hoài nghi và giải cấu trúc tất cả các "đại tự sự" (metanarratives) – những câu chuyện lớn, những hệ tư tưởng toàn diện nhằm giải thích thế giới và lịch sử, như Cơ Đốc giáo, Chủ nghĩa Cộng sản, hay niềm tin vào tiến bộ khoa học. Họ xem đây là những công cụ để các nhóm quyền lực áp đặt và thống trị.

3. Chủ Nghĩa Thực Dụng và Chủ Nghĩa Cá Nhân Cực Đoan: Trong một thế giới không có chân lý cố định, tiêu chuẩn đạo đức trở nên linh hoạt, dựa trên cảm xúc cá nhân, sự đồng thuận xã hội hoặc tính hữu ích. Câu châm ngôn trở thành: "Nếu nó phù hợp với bạn, thì hãy làm điều đó." Cá nhân trở thành trung tâm tối thượng của thực tại và thẩm quyền.

Khi đặt những giả định này dưới ánh sáng của Lời Đức Chúa Trời, chúng ta thấy một sự xung đột không thể hòa giải giữa hai hệ thống thế giới quan.

1. Chân Lý Tuyệt Đối vs. Chân Lý Tương Đối:
Kinh Thánh tuyên bố cách rõ ràng về sự tồn tại của một chân lý tuyệt đối, khách quan, được bày tỏ bởi chính Đức Chúa Trời. Chúa Giê-xu Christ phán: “Ta là đường đi, chân lý, và sự sống; chẳng bởi ta thì không ai được đến cùng Cha.” (Giăng 14:6). Ngài không nói "Ta là một con đường trong nhiều con đường" hay "Ta mang đến một chân lý cho các ngươi", nhưng Ngài chính là hiện thân của Chân Lý. Lời cầu nguyện của Ngài trong Giăng 17:17 cũng xác nhận: “Xin lấy lẽ thật khiến họ nên thánh; lời tức là lẽ thật.” Từ Hy Lạp được dùng cho "lẽ thật" ở đây là alētheia, mang nghĩa "sự thật được tiết lộ, sự chân thật, tính xác thực", đối lập với sự giả dối. Chân lý này có thẩm quyền phán xét mọi tư tưởng và văn hóa của con người, chứ không phải bị chúng định hình.

2. Câu Chuyện Cứu Chuộc Lớn vs. Sự Hoài Nghi Đại Tự Sự:
Toàn bộ Kinh Thánh kể về một "Đại Tự Sự" vĩ đại nhất: Câu chuyện Sáng Tạo, Sa Ngã, Cứu Chuộc và Tái Lập của Đức Chúa Trời. Đây không phải là câu chuyện do một nhóm người yếu thế tạo ra để giành quyền lực, nhưng là sự mặc khải có thật từ Đấng Sáng Tạo về chính Ngài, về tình trạng tội lỗi của nhân loại, và về kế hoạch cứu rỗi qua Chúa Cứu Thế Giê-xu. Sứ đồ Phao-lô tóm tắt câu chuyện này trong Rô-ma 1-3 và khẳng định tính phổ quát của nó: “Vì mọi người đều đã phạm tội, thiếu mất sự vinh hiển của Đức Chúa Trời” (Rô-ma 3:23). Chủ nghĩa hậu hiện đời muốn "giải cấu trúc" câu chuyện này, nhưng nó là nền tảng không thể lay chuyển của thực tại. Từ ngữ Hê-bơ-rơ ‘emet (חֶסֶד) thường được dịch là "lẽ thật" hay "sự thành tín", nói lên bản chất đáng tin cậy, vững chắc và trung tín của Đức Chúa Trời và Lời Ngài.

3. Đạo Đức Khách Qua vs. Đạo Đức Cảm Tính:
Hậu hiện đại dẫn đến một nền đạo đức dựa trên cảm xúc và sự đồng thuận ("nếu mọi người đều cho là đúng, thì nó đúng"). Kinh Thánh dạy về một tiêu chuẩn đạo đức tuyệt đối bắt nguồn từ chính bản tính thánh khiết của Đức Chúa Trời. Mười Điều Răn (Xuất Ê-díp-tô Ký 20) không phải là gợi ý linh hoạt. Châm Ngôn 14:12 cảnh báo: “Có một con đường coi dường chánh đáng cho loài người; Nhưng đến cuối cùng nó thành ra nẻo sự chết.” Sự đoán xét cuối cùng của Đức Chúa Trời (Khải Huyền 20:11-15) dựa trên những tiêu chuẩn khách quan của Ngài, không phải trên cảm nhận chủ quan của con người về điều "tốt" và "xấu".

Sự thẩm thấu của chủ nghĩa hậu hiện đại tạo ra những mối nguy hiểm tinh vi và sâu sắc:

1. Làm Suy Yếu Nền Tảng Đức Tin và Truyền Giáo: Nếu không có chân lý tuyệt đối, thì việc rao giảng Phúc Âm trở thành sự áp đặt văn hóa đáng lên án, chứ không phải là sự công bố giải cứu khẩn cấp. Lời kêu gọi ăn năn và tin nhận Chúa Giê-xu mất đi ý nghĩa, vì "tội lỗi" chỉ là khái niệm tương đối. Điều này trực tiếp tấn công vào Đại Mạng Lệnh (Ma-thi-ơ 28:19-20).

2. Dẫn Đến Sự Thỏa Hiệp Đạo Đức Trong Hội Thánh: Khi tiêu chuẩn bị thay thế bằng cảm xúc cá nhân, các vấn đề như tính thánh khiết của hôn nhân (một nam một nữ), sự trong sạch về giới tính, và sự thánh khiết nói chung bị xói mòn. Hội Thánh có thể vô tình áp dụng tiêu chuẩn của thế gian thay vì Lời Chúa (Rô-ma 12:2).

3. Tạo Ra Một Thế Hệ "Tin Nhưng Không Thuộc Về": Nhiều tín hữu trẻ có thể giữ một đức tin mang tính cá nhân, cảm xúc, nhưng tách rời khỏi Hội Thánh - cộng đồng giao ước có kỷ luật và giáo lý. Họ nói "tôi tin vào Chúa Giê-xu của tôi" theo cách riêng, nhưng từ chối thẩm quyền dạy dỗ của Lời Chúa và sự quản trị của Hội Thánh.

4. Khủng Hoảng Căn Tính: Trong thế giới hậu hiện đại, căn tính trở nên linh hoạt, do cá nhân tự lựa chọn và biểu hiện. Điều này trái ngược với căn tính vững chắc trong Đấng Christ: “Tôi đã bị đóng đinh vào thập tự giá với Đấng Christ, mà tôi sống, không phải là tôi sống nữa, nhưng Đấng Christ sống trong tôi” (Ga-la-ti 2:20). Căn tính của chúng ta không phải do chúng ta tự kiến tạo, nhưng được nhận lãnh bởi ân điển qua đức tin.

Là Cơ Đốc nhân, chúng ta không được kêu gọi rút lui khỏi thế giới, nhưng phải trở nên “muối của đất” và “ánh sáng cho thế gian” (Ma-thi-ơ 5:13-14). Dưới đây là những ứng dụng thiết thực:

1. Ghi Tạc Lời Chúa Trong Tấm Lòng Và Trí Óc: Chúng ta phải nghiên cứu Kinh Thánh cách sâu sắc và có hệ thống, không chỉ để cảm xúc cá nhân, mà để hiểu biết toàn bộ câu chuyện cứu chuộc và các giáo lý căn bản. Điều này trang bị cho chúng ta khả năng “phân biệt giáo lý lành mạnh” (1 Ti-mô-thê 4:1-6, 2 Ti-mô-thê 3:16-17). Hãy tham gia các nhóm học Kinh Thánh nghiêm túc.

2. Nuôi Dưỡng Đời Sống Cầu Nguyện Và Tương Giao Với Chúa: Mối quan hệ sống động với Chúa Giê-xu Christ là nguồn sức mạnh để chúng ta phân biệt tiếng Ngài với muôn vàn tiếng nói của thế gian (Giăng 10:27). Sự tương giao này củng cố niềm tin của chúng ta vào thực tại siêu nhiên và sự hiện diện của Đức Chúa Trời chân thật.

3. Sống Với Căn Tính Rõ Ràng Trong Đấng Christ: Hãy dạn dĩ và vui mừng định nghĩa bản thân mình trước hết là con cái Đức Chúa Trời, môn đồ của Chúa Giê-xu, và là thành viên của Hội Thánh Ngài. Điều này ảnh hưởng đến cách chúng ta lựa chọn, cách chúng ta sử dụng thời gian, tiền bạc, và cả các mối quan hệ.

4. Gây Dựng Và Gắn Bó Với Một Hội Thánh Địa Phương Trung Thành Với Lời Chúa: Đừng sống đức tin đơn độc. Hội Thánh là thân thể của Đấng Christ, nơi chúng ta được sửa dạy, khích lệ, và cùng nhau giữ vững chân lý (Hê-bơ-rơ 10:24-25). Một Hội Thánh trung tín sẽ giảng dạy Lời Chúa cách trung thực và áp dụng nó vào mọi mặt của đời sống.

5. Đối Thoại Khôn Ngoan Và Đầy Yêu Thương Với Thế Gian: Khi đối thoại với người chịu ảnh hưởng bởi tư tưởng hậu hiện đại, thay vì tranh cãi gay gắt về "chân lý", hãy bắt đầu bằng việc lắng nghe và đặt câu hỏi. Chia sẻ câu chuyện cá nhân về việc Chúa Giê-xu đã thay đổi đời bạn thế nào. Giới thiệu về Ngài như là Đấng đáp ứng mọi khát khao sâu thẳm nhất của lòng người – về ý nghĩa, về sự tha thứ, và về tình yêu đích thực. Hãy sống một đời sống đạo đức khác biệt, thánh khiết và yêu thương, để qua đó mọi người thấy các việc lành và ngợi khen Cha trên trời (Ma-thi-ơ 5:16).

Chủ nghĩa hậu hiện đại, với những lời hứa hẹn về sự tự do tuyệt đối và quyền tự quyết, cuối cùng dẫn con người đến sự hoang mang, cô đơn và vô nghĩa. Nó phá hủy mọi nền tảng cho niềm tin, đạo đức và hy vọng. Trái lại, Phúc Âm của Chúa Giê-xu Christ cung cấp một nền tảng vững chắc, vì nó dựa trên Đức Chúa Trời hằng sống – Đấng là Chân Lý Tuyệt Đối, Tình Yêu Vĩnh Cửu và Hy Vọng Cánh Chung.

Lời Chúa trong Ê-sai 40:8 vẫn còn nguyên sức mạnh cho hôm nay: “Cỏ khô, hoa rụng; nhưng lời của Đức Chúa Trời chúng ta còn mãi đời đời.” Các trào lưu tư tưởng của loài người sẽ đến rồi đi, nhưng Lời Đức Chúa Trời đời đời bất biến. Sứ mạng của chúng ta là tiếp tục rao truyền Lời ấy, sống bởi Lời ấy, và xây dựng đời sống mình trên Nầm Đá vững chắc là Chúa Cứu Thế Giê-xu. Khi chúng ta nghe và làm theo Lời Ngài, chúng ta giống như người khôn xây nhà trên vầng đá, dù mưa sa, nước chảy, gió lay, nhà ấy cũng chẳng sập (Ma-thi-ơ 7:24-25).

Hãy can đảm, vững vàng, và đầy hy vọng. Chân lý của Đức Chúa Trời đã chiến thắng và sẽ còn chiến thắng mãi.