Chủ Nghĩa Tổng Quát
Trong hành trình đức tin và nghiên cứu Kinh Thánh, chúng ta thường bắt gặp nhiều thuật ngữ thần học mô tả các cách hiểu khác nhau về chân lý của Đức Chúa Trời. Một trong số đó là "Chủ nghĩa tổng quát" (Generalism). Bài viết này sẽ đi sâu khám phá ý nghĩa của chủ nghĩa này dưới lăng kính Kinh Thánh, phân biệt nó với các quan điểm khác, và tìm kiếm những ứng dụng thiết thực cho đời sống Cơ Đốc nhân.
"Chủ nghĩa tổng quát" không phải là một thuật ngữ Kinh Thánh trực tiếp, nhưng nó thường được dùng để chỉ một khuynh hướng tư tưởng. Về cơ bản, nó có thể được hiểu theo hai hướng chính:
1. Trong triết học và lý luận: Đây là phương pháp suy nghĩ đi từ những trường hợp cụ thể để đưa ra một kết luận chung, phổ biến (generalization). Khuynh hướng này nhấn mạnh đến những nguyên tắc chung, những chân lý nền tảng có thể áp dụng rộng rãi.
2. Trong thần học Cơ Đốc: Đây có thể là cách gọi cho quan điểm nhấn mạnh đến những lẽ thật phổ quát, những nguyên tắc đạo đức chung của Đức Chúa Trời dành cho toàn thể nhân loại, đối lập với những giao ước hay lời hứa đặc biệt, riêng biệt dành cho một nhóm người cụ thể (như dân Y-sơ-ra-ên trong Cựu Ước). Trọng tâm của bài viết này sẽ khai thác ý nghĩa thứ hai trong ánh sáng của Kinh Thánh.
Cần phân biệt rõ "Chủ nghĩa tổng quát" (Generalism - nhấn mạnh nguyên tắc chung) với "Thuyết Phổ Quát" (Universalism - tin rằng mọi người cuối cùng đều sẽ được cứu). Hai khái niệm này hoàn toàn khác biệt. Thuyết Phổ Quát đi ngược lại giáo lý rõ ràng của Kinh Thánh về sự phán xét đời đời (ví dụ: Ma-thi-ơ 25:46, Khải Huyền 20:15). Trong khi đó, việc nhận biết các nguyên tắc tổng quát của Đức Chúa Trời là điều cần thiết.
Kinh Thánh bày tỏ một Đức Chúa Trời vừa có những nguyên tắc tổng quát, bất biến cho mọi thời đại, vừa có những sự can thiệp, giao ước và ân điển đặc biệt trong dòng lịch sử cứu rỗi. Sự cân bằng này là then chốt để hiểu ý muốn Ngài.
A. Những Lẽ Thật Tổng Quát Về Bản Tính và Đức Tính Của Đức Chúa Trời:
Đức Chúa Trời là Đấng không hề thay đổi (Ma-la-chi 3:6). Các thuộc tính của Ngài như thánh khiết, công bình, yêu thương, và chân thật là những lẽ thật tổng quát, áp dụng cho mọi tạo vật và mọi thời đại. "Hãy nên thánh, vì ta là thánh" (I Phi-e-rơ 1:16, trích Lê-vi Ký 11:44) là một mệnh lệnh phản ánh bản tính thánh khiết tổng quát của Đức Chúa Trời.
B. Luật Pháp Đạo Đức Tổng Quát và Lương Tâm:
Trước khi Luật Pháp Môi-se được ban hành, con người đã có sự hiểu biết về thiện ác thông qua lương tâm. Sứ đồ Phao-lô giải thích điều này trong Rô-ma 2:14-15: "Vả, khi người ngoại không có luật pháp, tự nhiên làm những việc luật pháp dạy biểu, thì những người ấy dầu không có luật pháp, luật pháp cho mình; họ tỏ ra rằng việc luật pháp đã ghi trong lòng mình: còn lương tâm mình làm chứng cho mình...". Điều này cho thấy một nguyên tắc đạo đức tổng quát của Đức Chúa Trời đã được khắc ghi trong lòng người.
C. Sự Phán Xét Tổng Quát Tội Lỗi:
Dù trong thời kỳ nào, dưới sự cai trị của giao ước nào, tội lỗi luôn đưa đến sự phân cách với Đức Chúa Trời và hậu quả. Sự kiện Đại Hồng Thủy (Sáng Thế Ký 6-8) là một minh chứng cho sự phán xét tổng quát của Đức Chúa Trời đối với tội lỗi nhân loại. "Cả thế gian đều phục dưới quyền tội lỗi" (Rô-ma 3:9b) là một tuyên bố tổng quát về tình trạng của con người.
Tuy nhiên, Kinh Thánh không dạy một "chủ nghĩa tổng quát" cứng nhắc, nơi mọi thứ đều giống nhau cho mọi người ở mọi thời điểm. Lịch sử cứu rỗi cho thấy Đức Chúa Trời hành động một cách cụ thể và đặc biệt.
1. Giao Ước Đặc Biệt với Áp-ra-ham và Dân Y-sơ-ra-ên:
Đức Chúa Trời đã chọn Áp-ra-ham và dòng dõi ông một cách đặc biệt (Sáng Thế Ký 12:1-3). Ngài ban cho họ Luật Pháp Môi-se, một hệ thống chi tiết gồm các nghi lễ, luật dân sự và đạo đức, để biệt họ riêng ra từ các dân tộc. Đây là một hành động cụ thể, không phải tổng quát. Tuy nhiên, mục đích tổng quát đằng sau sự lựa chọn đặc biệt này được bày tỏ rõ: "...và ngươi sẽ là một nguồn phước... và các chi tộc nơi thế gian sẽ nhờ ngươi mà được phước" (Sáng Thế Ký 12:2-3). Sự cụ thể hóa này nằm trong kế hoạch tổng quát của sự cứu rỗi cho nhân loại.
2. Sự Nhập Thể Cụ Thể Của Chúa Giê-xu Christ:
Đỉnh cao của sự can thiệp cụ thể của Đức Chúa Trời chính là sự giáng sinh, chịu chết và sống lại của Chúa Giê-xu Christ. Ngài được sinh ra trong một thời điểm lịch sử cụ thể, trong một dân tộc cụ thể (Ga-la-ti 4:4). Sự chết chuộc tội của Ngài trên thập tự giá là một sự kiện lịch sử duy nhất, cụ thể. Tuy nhiên, hiệu quả của nó mang tính tổng quát và phổ quát. Giăng 3:16 khẳng định: "Vì Đức Chúa Trời yêu thương thế gian, đến nỗi đã ban Con một của Ngài, hầu cho hễ ai tin Con ấy không bị hư mất mà được sự sống đời đời." Chữ "hễ ai" (trong tiếng Hy Lạp là πᾶς - pas) mang nghĩa "mọi", "tất cả", "bất kỳ ai", mở ra lời mời gọi tổng quát cho toàn nhân loại dựa trên một hành động cứu chuộc cụ thể.
3. Sự Kêu Gọi Cá Nhân và Ân Tứ Đa Dạng Trong Hội Thánh:
Trong Tân Ước, mặc dù ơn cứu rỗi được ban cho mọi người tin (nguyên tắc tổng quát), nhưng sự kêu gọi và ân tứ lại rất cá nhân và đa dạng. Rô-ma 12:4-8 và I Cô-rinh-tô 12:4-11 mô tả Hội Thánh như một thân thể với nhiều chi thể khác nhau, mỗi người có chức năng và ân tứ riêng biệt (cụ thể) để gây dựng cho cả thân thể (mục đích tổng quát).
Hiểu được sự cân bằng giữa các nguyên tắc tổng quát của Đức Chúa Trời và sự hành động cụ thể của Ngài sẽ giúp chúng ta tránh được các thái cực sai lầm và sống đức tin cách lành mạnh.
1. Tránh Chủ Nghĩa Hình Thức và Chủ Nghĩa Cá Nhân Cực Đoan:
- Chủ nghĩa hình thức chỉ chú trọng vào các nguyên tắc, luật lệ tổng quát một cách khô khan, mà quên mất rằng Đức Chúa Trời muốn có mối liên hệ cá nhân, sống động với từng con người. Chúa Giê-xu quở trách người Pha-ri-si vì điều này (Ma-thi-ơ 23:23).
- Chủ nghĩa cá nhân cực đoan lại chỉ tập trung vào kinh nghiệm cá nhân, cảm xúc chủ quan, mà bỏ qua hoặc coi thường các chân lý tổng quát, khách quan đã được mặc khải trong Kinh Thánh. Chúng ta cần giữ thế quân bình: đức tin dựa trên Lẽ Thật tổng quát của Kinh Thánh, và được thể hiện qua mối tương giao cá nhân với Chúa.
2. Phát Triển Tầm Nhìn Vừa Rộng Lớn Vừa Cá Nhân:
- Tầm nhìn tổng quát: Chúng ta cần hiểu biết và yêu mến kế hoạch cứu rỗi lớn lao của Đức Chúa Trời cho cả nhân loại, quan tâm đến việc truyền giáo toàn cầu (Ma-thi-ơ 28:19), và cầu nguyện cho sự thành lập cuối cùng của Vương Quốc Đức Chúa Trời.
- Tầm nhìn cá nhân: Đồng thời, chúng ta phải sống trách nhiệm với phần việc cụ thể Chúa giao: trong gia đình, Hội Thánh địa phương, và công việc hằng ngày. "Vậy, anh em hoặc ăn, hoặc uống, hay là làm sự chi khác, hãy vì sự vinh hiển Đức Chúa Trời mà làm" (I Cô-rinh-tô 10:31). Sự trung tín trong những điều nhỏ cụ thể là phần đóng góp của chúng ta vào công việc tổng quát của Ngài.
3. Đọc Và Giải Nghĩa Kinh Thánh Cách Cân Bằng:
Khi học Kinh Thánh, chúng ta cần:
- Nhận ra các nguyên tắc tổng quát, vĩnh cửu (ví dụ: Đức Chúa Trời là tình yêu thương - I Giăng 4:8).
- Hiểu bối cảnh lịch sử, văn hóa cụ thể của từng phân đoạn (ví dụ: các chỉ dẫn về trang phục phụ nữ trong I Cô-rinh-tô 11 cần được hiểu trong bối cảnh văn hóa Cô-rinh-tô thời đó, để rút ra nguyên tắc tổng quát về sự tôn trọng trật tự và vẻ đẹp thích hợp).
- Áp dụng cách phù hợp vào bối cảnh sống cụ thể của chúng ta ngày nay dưới sự dẫn dắt của Đức Thánh Linh.
4. Nuôi Dưỡng Đời Sống Cầu Nguyện:
Đời sống cầu nguyện phản ánh rõ sự cân bằng này. Chúng ta cầu nguyện theo Lời Chúa (các lời hứa tổng quát), nhưng cũng trình dâng lên Ngài những nhu cầu, hoàn cảnh rất riêng tư và cụ thể của mình (Phi-líp 4:6). Chúng ta cầu nguyện cho các vấn đề toàn cầu, nhưng cũng cầu nguyện cho người hàng xóm đang bệnh. Đức Chúa Trời là Đấng quan tâm đến cả hai.
Là Cơ Đốc nhân, chúng ta được mời gọi sống trong sự hài hòa tuyệt vời giữa chân lý tổng quát và ân điển cụ thể. Chúng ta đứng vững trên nền tảng vững chắc của các nguyên tắc không thay đổi của Đức Chúa Trời được bày tỏ trong Kinh Thánh. Đồng thời, chúng ta bước đi trong mối liên hệ cá nhân, sống động với Chúa Giê-xu Christ, Đấng đã hành động một cách cụ thể trong lịch sử để cứu chuộc chúng ta.
Hãy tránh xa "chủ nghĩa tổng quát" cứng nhắc khiến đức tin trở nên lạnh lùng, và cũng đừng rơi vào chủ nghĩa chủ quan khiến đức tin trở nên mong manh. Thay vào đó, hãy để Lời Chúa (chân lý tổng quát) và Thánh Linh của Ngài (Đấng áp dụng chân lý cách cụ thể vào lòng chúng ta) dẫn dắt chúng ta mỗi ngày. "Lời Chúa là ngọn đèn cho chân tôi, Ánh sáng cho đường lối tôi" (Thi Thiên 119:105). Ngọn đèn đó chiếu sáng con đường chung (nguyên tắc) và cũng soi rõ từng bước chân cụ thể của chúng ta.
Cuối cùng, hãy nhớ rằng chính Chúa Giê-xu Christ là hiện thân hoàn hảo của sự hợp nhất giữa chân lý tổng quát và ân điển cụ thể. Ngài là “Con Đường, Chân Lý, và Sự Sống” (Giăng 14:6) cho toàn thể nhân loại (tổng quát), và Ngài cũng gọi “từng tên” (Giăng 10:3) những chiên của Ngài (cá nhân). Hãy tin cậy và bước theo Ngài.