Chủ nghĩa vô thần Cơ Đốc là gì?

Trong hành trình đức tin, đôi khi Cơ Đốc nhân phải đối diện với những thuật ngữ thần học tưởng chừng nghịch lý nhưng lại chứa đựng chiều sâu mặc khải phi thường. "Chủ nghĩa vô thần Cơ Đốc" (Christian Atheism) là một trong những khái niệm như vậy. Thoạt nghe, cụm từ này dường như là một sự mâu thuẫn rõ ràng: làm sao một người có thể vừa là Cơ Đốc nhân (tin vào Đấng Christ) lại vừa là người vô thần (không tin có Đức Chúa Trời)? Bài nghiên cứu chuyên sâu này sẽ khảo sát ý nghĩa thần học đằng sau thuật ngữ, soi rọi nó dưới ánh sáng của Kinh Thánh, và khám phá những ứng dụng thiết thực cho đời sống đức tin của chúng ta.

Chủ nghĩa vô thần Cơ Đốc, về cốt lõi thần học, không phải là sự phủ nhận sự tồn tại của Đức Chúa Trời, mà là sự từ chối mạnh mẽ và có ý thức đối với những hình ảnh, khái niệm sai lầm, giả tạo về Đức Chúa Trời đã được con người dựng nên. Đó là hành động "trở nên vô thần" đối với những thần tượng bằng tư tưởng – những ý niệm về "một đấng thần linh" do truyền thống cứng nhắc, văn hóa, hay thậm chí là sự giảng dạy thiếu căn cứ Kinh Thánh tạo ra. Thần học gia Dietrich Bonhoeffer, trong những suy tư từ nhà tù, đã đề cập đến việc con người cần "trưởng thành" trước mặt Đức Chúa Trời, sống trong thế gian này "như thể không có Đức Chúa Trời" (etsi deus non daretur), nhưng thực chất là để gặp gỡ Ngài trong sự yếu đuối và thập tự giá của Đấng Christ, chứ không phải trong quyền năng ép buộc của một "ông trời chỗ lấp".

Kinh Thánh đã cảnh báo từ rất sớm về việc con người tạo ra hình tượng cho Đức Chúa Trời. Điều răn thứ hai trong Mười Điều Răn chép: "Ngươi chớ làm tượng chạm cho mình, cũng chớ làm tượng nào giống như những vật trên trời cao kia, hoặc nơi đất thấp nầy, hoặc trong nước dưới đất. Ngươi chớ quì lạy trước các hình tượng đó, và chớ hầu việc chúng nó" (Xuất Ê-díp-tô Ký 20:4-5). Trong tiếng Hê-bơ-rơ, từ "tượng chạm" (פֶּסֶל - *pesel*) không chỉ giới hạn ở tượng bằng gỗ đá, mà còn ám chỉ bất kỳ biểu tượng, khái niệm cứng nhắc nào được tạo ra để giới hạn, kiểm soát, hoặc thay thế Đức Chúa Trời chân thật. Chủ nghĩa vô thần Cơ Đốc, theo nghĩa này, là sự vâng lời tuyệt đối đối với điều răn này trong lĩnh vực tư tưởng: phá đổ mọi thần tượng trong đầu óc chúng ta về Ngài.

Trọng tâm của luận điểm này nằm ở chính Chúa Giê-xu Christ. Ngài chính là hiện thân của Đức Chúa Trời, là hình ảnh trọn vẹn của Đức Chúa Trời vô hình. Sứ đồ Giăng mở đầu Phúc Âm bằng lời tuyên bố hùng hồn: "Ban đầu có Ngôi Lời, Ngôi Lời ở cùng Đức Chúa Trời, và Ngôi Lời là Đức Chúa Trời... Chẳng hề có ai thấy Đức Chúa Trời; chỉ Con một ở trong lòng Cha, là Đấng đã giải bày Cha cho chúng ta biết" (Giăng 1:1, 18). Từ Hy Lạp được dùng cho "giải bày" là ἐξηγέομαι (*exēgeomai*), có nghĩa là "dẫn giải, kể ra, bày tỏ tường tận". Chúa Giê-xu không chỉ nói về Cha, Ngài chính là sự mặc khải trọn vẹn về Cha.

Do đó, bất kỳ hình ảnh nào về Đức Chúa Trời mà không phù hợp với tính cách, lời nói và hành động của Chúa Giê-xu Christ trong các sách Phúc Âm đều là một hình tượng sai lầm cần phải bị "vô thần hóa". Nếu ai đó tin vào một "Đức Chúa Trời" hay giận dữ, trừng phạt mà không có lòng thương xót như được bày tỏ nơi Chúa Giê-xu (Đấng đã chết vì kẻ thù nghịch), thì đó là một thần tượng. Nếu ai đó tin vào một "Đức Chúa Trời" ủng hộ bạo lực, kỳ thị, trong khi Chúa Giê-xu đã đồng hóa với người nghèo, người bị xã hội ruồng bỏ, và dạy yêu kẻ thù, thì đó là một thần tượng. Chúa Giê-xu phán: "Ai đã thấy Ta, tức là đã thấy Cha" (Giăng 14:9). Thần học về Cha phải luôn được kiểm chứng và định hình bởi chính Con.

Xuyên suốt Kinh Thánh, chúng ta thấy một mô hình lặp đi lặp lại: Đức Chúa Trời bày tỏ chính Ngài, dân sự Ngài dựng nên một khái niệm về Ngài dựa trên văn hóa và ước muốn của họ, rồi Đức Chúa Trời phá vỡ khái niệm đó. Đây là một tiến trình "vô thần hóa" thần tượng do chính Đức Chúa Trời thực hiện.

• Gióp: Gióp và các bạn ông tranh luận về bản chất Đức Chúa Trời dựa trên kinh nghiệm và lý luận. Cuối cùng, Đức Giê-hô-va phán từ cơn gió lốc (Gióp 38-41), không trực tiếp trả lời các câu hỏi của Gióp, mà chất vấn chính Gióp, phơi bày sự hạn chế trong hiểu biết của con người về Ngài. Câu trả lời cuối cùng không phải là một giáo lý, mà là một cuộc gặp gỡ ("Tôi lấy làm gớm ghê tôi, và ăn năn trong tro bụi" - Gióp 42:6).
• Các Tiên Tri: Các tiên tri như Ô-sê, A-mốt, và Mi-chê liên tục vạch trần việc dân Y-sơ-ra-ên thờ phượng Đức Giê-hô-va bằng nghi lễ trống rỗng trong khi áp bức người nghèo. Đức Chúa Trời mà họ tuyên xưng đã trở thành một thần tượng bảo đảm cho sự bất công. Tiên tri phá vỡ hình tượng đó: "Ta ghét, ta khinh sự nhóm hiệp của các ngươi... Dầu vậy, hãy làm cho sự chánh trực chảy như nước, và sự công bình như sông lớn cuồn cuộn" (A-mốt 5:21, 24).
• Chúa Giê-xu: Đỉnh điểm của sự phá vỡ này là Chúa Giê-xu. Ngài đã "vô thần hóa" hình ảnh về Đấng Mê-si-a như một vị vua chính trị quyền lực. Ngài là Đấng Mê-si-a chịu đau khổ, hầu việc, và chết trên thập tự giá – một sự vấp phạm cho cả người Do Thái lẫn người Hy Lạp (1 Cô-rinh-tô 1:23). Thập tự giá là sự phán xét cuối cùng của Đức Chúa Trời đối với mọi khái niệm về quyền năng và vinh quang của con người.

Vậy, "chủ nghĩa vô thần Cơ Đốc" này áp dụng thế nào vào đời sống hằng ngày của chúng ta?

1. Luôn Xét Lại Hình Ảnh Đức Chúa Trời Trong Đời Sống Cá Nhân: Mỗi Cơ Đốc nhân cần thành thật tự hỏi: "Hình ảnh Đức Chúa Trời mà tôi đang thờ phượng có thật sự là Đức Chúa Trời của Chúa Giê-xu Christ không?" Có phải Ngài là Đấng mà tôi chỉ tìm đến khi gặp khó khăn (một "cứu cánh"), nhưng phớt lờ trong những quyết định đạo đức hằng ngày? Có phải Ngài là Đấng nghiêm khắc luôn sẵn sàng trừng phạt, hay là Người Cha nhân từ trong ẩn dụ đứa con trai hoang đàng (Lu-ca 15)? Hãy để Lời Chúa trong Tân Ước, đặc biệt là các sách Phúc Âm, liên tục chỉnh sửa và đổi mới tâm trí chúng ta (Rô-ma 12:2).

2. Tập Trung Vào Chúa Giê-xu Christ, Không Phải Các Hệ Thống Giáo Lý Cứng Nhắc: Hệ thống giáo lý là cần thiết, nhưng nó phải dẫn chúng ta đến với Con Người là Chúa Giê-xu, chứ không thay thế Ngài. Đức tin của chúng ta đặt nơi một Person (Chúa Cứu Thế), không phải một Proposition (mệnh đề) hay một Projection (sự phóng chiếu của tâm lý). Sứ đồ Phao-lô nói: "Vì tôi đã đoán định rằng ở giữa anh em, tôi chẳng biết sự gì khác ngoài Đức Chúa Jêsus Christ, và Đức Chúa Jêsus Christ bị đóng đinh trên cây thập tự" (1 Cô-rinh-tô 2:2).

3. Sống Với Sự Bí Nhiệm Và Tự Do: Chấp nhận rằng chúng ta không thể hiểu thấu mọi điều về Đức Chúa Trời ("Vả, bây giờ chúng ta xem trong kính như là mờ" - 1 Cô-rinh-tô 13:12). Điều này giải phóng chúng ta khỏi áp lực phải có mọi câu trả lời, và khỏi tà giáo của sự tự tín (nghĩ rằng mình đã nắm bắt trọn vẹn Đức Chúa Trời). Nó mở ra không gian cho ân điển, sự kinh ngạc và thờ phượng chân thật.

4. Thực Hành Sự Phân Biệt Căn Cứ Trên Đấng Christ: Khi nghe bất kỳ lời giảng dạy nào về Đức Chúa Trời, hãy hỏi: "Điều này có phù hợp với tính cách và công việc của Chúa Giê-xu Christ được bày tỏ trong Kinh Thánh không?" Nếu một lời dạy về "Đức Chúa Trời" khiến bạn sợ hãi, thu mình, kết án người khác, hoặc biện minh cho sự tham lam/ích kỷ, rất có thể đó là tiếng nói của một thần tượng, không phải tiếng nói của Đức Chúa Trời chân thật, là Đấng "giàu lòng thương xót, thương xót và chậm giận" (Xuất Ê-díp-tô Ký 34:6).

Chủ nghĩa vô thần Cơ Đốc, khi được hiểu đúng theo Kinh Thánh, thực chất là một lời kêu gọi mạnh mẽ trở về với sự đơn sơ thuần khiết của đức tin nơi Chúa Cứu Thế Giê-xu. Đó không phải là sự hoài nghi, mà là một đức tin triệt để, dám từ bỏ mọi ý niệm an toàn nhưng sai lầm về Đấng Tạo Hóa để ôm lấy chính Ngài trong sự mặc khải đầy khiêu khích và yêu thương nơi thập tự giá. Nó mời gọi chúng ta thực hành lời tác giả thơ Hê-bơ-rơ: "Vậy, chúng ta hãy ra ngoài trại, đi đến cùng Ngài, chịu sự sỉ nhục của Ngài" (Hê-bơ-rơ 13:13). "Trại" ở đây có thể hiểu là những cấu trúc tôn giáo an toàn, những định nghĩa quen thuộc về Đức Chúa Trời. Chúng ta được gọi bước ra, đến với Ngài trong thế giới thực, nơi Ngài đang hiện diện.

Cuối cùng, mục đích của mọi sự "vô thần hóa" này là để chúng ta có thể tuyên xưng với sự xác tín sâu xa hơn rằng: "Tôi biết Đấng tôi đã tin" (2 Ti-mô-thê 1:12). Đấng ấy không phải là một ý niệm mơ hồ, mà là Chúa Giê-xu Christ, Con Đức Chúa Trời hằng sống, Đấng đã yêu tôi và phó chính mình Ngài vì tôi (Ga-la-ti 2:20). Mọi hình tượng khác đều phải sụp đổ trước mặt Ngài, để chỉ một mình Ngài ngự trị.

“Hỡi Đấng Christ, là Đá sống, bị người ta loại ra, song được chọn và quí trước mặt Đức Chúa Trời... anh em là dòng giống được lựa chọn, là chức thầy tế lễ nhà vua, là dân thánh, là dân thuộc về Đức Chúa Trời.” (1 Phi-e-rơ 2:4, 9)