Điều bí mật thuộc về Chúa có nghĩa là gì (Phục truyền Luật lệ Ký 29:29)?

Câu Kinh Thánh Phục truyền Luật lệ Ký 29:29 đứng như một cột mốc thần học quan trọng, phân định ranh giới giữa sự hiểu biết của con người và uy quyền tối cao của Đức Chúa Trời: “Những sự bí mật thuộc về Giê-hô-va Đức Chúa Trời chúng ta; song những sự đã bày tỏ thuộc về chúng ta, và con cháu chúng ta đời đời, để chúng ta làm theo các lời của luật pháp nầy.” Đây không chỉ là một tuyên bố trong bối cảnh giao ước mà còn là nền tảng cho thái độ đúng đắn của Cơ Đốc nhân trước sự mầu nhiệm của Đức Chúa Trời và Lời được Ngài mặc khải.

Để hiểu trọn vẹn câu 29, chúng ta phải đặt nó vào dòng chảy của chương 29. Đây là phần kết của một giao ước long trọng được Môi-se lập lại với dân Y-sơ-ra-ên tại đồng bằng Mô-áp, trước khi họ vào Đất Hứa (Phục truyền 29:1). Giao ước này nhắc lại những việc quyền năng Chúa đã làm (c.2-9), xác định các bên tham gia giao ước (c.10-15), cảnh báo nghiêm trọng về sự bội nghịch và hình phạt khủng khiếp sẽ ập đến (c.16-28). Bối cảnh đầy căng thẳng và trang nghiêm này khiến cho câu 29 vang lên như một lời kết luận có tính định hướng.

Trong tiếng Hê-bơ-rơ, từ "bí mật" được dùng là “sathar” (סתר), có nghĩa là "điều được giấu kín, bí ẩn, che giấu". Trái lại, "điều đã bày tỏ" xuất phát từ từ “galah” (גלה), nghĩa là "tiết lộ, bóc trần, làm cho rõ ràng". Sự tương phản này cho thấy một nguyên tắc rõ ràng: Có một phạm vi thuộc về Đức Chúa Trời mà con người không thể và không được phép xâm phạm, và có một phạm vi đã được Ngài cố ý mở ra cho con người biết để vâng theo.

A. “Những sự bí mật thuộc về Giê-hô-va Đức Chúa Trời chúng ta”

Điều này thừa nhận sự tối cao, uy quyền và sự khôn ngoan vô hạn của Đức Chúa Trời. Ngài không có nghĩa vụ phải giải thích mọi hành động, kế hoạch hay phán quyết của Ngài cho tạo vật. Kinh Thánh xác nhận điều này trong nhiều phân đoạn:

• Ê-sai 55:8-9: “Đức Giê-hô-va phán: Ý tưởng ta chẳng phải ý tưởng các ngươi, đường lối các ngươi chẳng phải đường lối ta. Vì các từng trời cao hơn đất bao nhiêu, thì đường lối ta cao hơn đường lối các ngươi, và ý tưởng ta cao hơn ý tưởng các ngươi bấy nhiêu.”
• Rô-ma 11:33-34: “Ôi! Sâu nhiệm thay là sự giàu có, khôn ngoan và thông biết của Đức Chúa Trời! Sự phán xét của Ngài nào ai thấu được, đường nẻo của Ngài nào ai hiểu được? Vì, ai biết ý tưởng Chúa, ai là kẻ bàn luận của Ngài?”

Các “điều bí mật” này có thể bao gồm:
- Thời điểm và cách thức cụ thể của những lời tiên tri (Công vụ 1:7: “Kỳ hạn và ngày giờ mà Cha đã tự quyền định lấy, ấy là việc các ngươi chẳng nên biết.”).
- Nguyên nhân sâu xa của sự đau khổ hoặc sự cho phép của Chúa trong từng hoàn cảnh cá nhân (như trường hợp của Gióp).
- Sự huyền nhiệm đầy đủ về bản thể Ba Ngôi.
- Mối quan hệ giữa chủ quyền tuyệt đối của Đức Chúa Trời và trách nhiệm của con người.

Việc công nhận “điều bí mật” thuộc về Chúa là liều thuốc giải cho sự kiêu ngạo tri thức, thần học suy đoán mù quáng, và thái độ chất vấn, đòi hỏi Đức Chúa Trời phải giải trình theo tiêu chuẩn của loài người.

B. “Song những sự đã bày tỏ thuộc về chúng ta, và con cháu chúng ta đời đời, để chúng ta làm theo”

Đây là mặt tích cực và là trọng tâm của trách nhiệm con người. Đức Chúa Trời không phải là một Đấng hoàn toàn bí ẩn. Ngài đã tự tỏ mình. Sự “bày tỏ” này là một ân điển. Trong bối cảnh Phục truyền, đó là “các lời của luật pháp nầy” – tức là toàn bộ sự dạy dỗ, mệnh lệnh và giao ước mà Môi-se đã truyền lại. Trong bối cảnh Tân Ước, đó là sự mặc khải trọn vẹn qua Chúa Giê-xu Christ và Kinh Thánh.

• Giăng 1:18: “Chẳng hề có ai thấy Đức Chúa Trời; chỉ Con một ở trong lòng Cha, là Đấng đã giải bày Cha cho chúng ta.” Chúa Giê-xu là sự “bày tỏ” tối cao.
• 2 Ti-mô-thê 3:16-17: “Cả Kinh Thánh đều là bởi Đức Chúa Trời soi dẫn, có ích cho sự dạy dỗ, bẻ trách, sửa trị, dạy người trong sự công bình, hầu cho người thuộc về Đức Chúa Trời được trọn vẹn và sắm sẵn để làm mọi việc lành.” Kinh Thánh là sự “bày tỏ” đầy đủ cho đức tin và nếp sống.

Mục đích của sự bày tỏ KHÔNG phải để thỏa mãn sự tò mò triết lý, mà là “để chúng ta làm theo”. Từ “làm theo” trong tiếng Hê-bơ-rơ (“asah”) nhấn mạnh đến hành động, sự vâng lời cụ thể. Kiến thức thuộc linh thực sự luôn dẫn đến sự vâng phục.

Nguyên tắc từ Phục truyền 29:29 có thể được áp dụng một cách mạnh mẽ vào đời sống đức tin hôm nay:

1. Thái Độ Đúng Đắn Trước Những Thắc Mắc Khó: Khi đối diện với bi kịch, bệnh tật, hay những hoàn cảnh không thể giải thích được, thay vì cay đắng hay nghi ngờ sự tốt lành của Chúa, chúng ta học tập nói như Chúa Giê-xu: “Cha ơi!… Dầu vậy, xin ý Cha được nên, chớ không theo ý con” (Lu-ca 22:42). Chúng ta tín thác rằng Đấng đã bày tỏ tình yêu của Ngài trên thập tự giá (Rô-ma 5:8) là đáng tin cậy ngay cả trong những “điều bí mật”.

2. Tập Trung Vào Sự Bày Tỏ Thay Vì Suy Đoán: Năng lực tâm trí của chúng ta nên được đầu tư vào việc nghiên cứu, suy ngẫm và vâng theo Lời Chúa đã được bày tỏ (Kinh Thánh), thay vì lao vào những cuộc tranh luận vô bổ về những điều Ngài chưa tiết lộ (ví dụ: “Thiên đàng trông như thế nào *chi tiết*?”, “Ai là người được chọn/cứu?” theo cách tiêu cực). 2 Ti-mô-thê 2:23 khuyên: “Hãy lánh những sự hỏi han hư không và trái lẽ, biết rằng chỉ sanh ra sự tranh cạnh mà thôi.”

3. Nền Tảng Cho Sự Khiêm Nhường Trong Học Thuật và Thần Học: Mọi sự giải kinh và thần học đều phải được thực hiện với sự khiêm nhường, nhận biết rằng sự hiểu biết của chúng ta là “một phần” (1 Cô-rinh-tô 13:9). Chúng ta tuyên bố những gì Kinh Thánh rõ ràng dạy dỗ, nhưng giữ thái độ mềm mại và mở rộng với anh chị em trong những vấnề còn tranh luận, nhận biết rằng một số chi tiết có thể thuộc về “điều bí mật” của Chúa.

4. Động Lực Để Truyền Lại Đức Tin: Câu Kinh Thánh nhấn mạnh “thuộc về chúng ta, và con cháu chúng ta đời đời”. Điều đã được bày tỏ không phải là tài sản riêng tư. Chúng ta có trách nhiệm truyền dạy lại cho thế hệ sau—không phải những suy đoán hay truyền thống của con người, mà là “các lời của luật pháp nầy”, tức là Lời hằng sống của Đức Chúa Trời (Phục truyền 6:6-7).

5. Sự Bình An Trong Sự Tín Thác: Biết rằng có một Đấng Toàn Tri, Toàn Năng đang nắm giữ mọi “điều bí mật” mang lại sự bình an thực sự. Chúng ta không cần phải gánh vác gánh nặng của việc hiểu biết và kiểm soát mọi thứ. Chúng ta được tự do để vâng theo những gì Ngài đã phán và tín thác Ngài trong những gì Ngài chưa tiết lộ. Đây là tinh thần của Châm ngôn 3:5-6: “Hãy hết lòng tin cậy Đức Giê-hô-va, chớ nương cậy nơi sự thông sáng của con; trong các việc làm của con, khá nhận biết Ngài, thì Ngài sẽ chỉ dẫn các nẻo của con.”

Phục truyền 29:29 dạy chúng ta giữ sự cân bằng lành mạnh của đức tin chân chính. Một bên là sự tôn kính, thờ phượng và tín thác vào Đức Chúa Trời của những điều huyền nhiệm, bên kia là sự vâng phục nghiêm túc, có trách nhiệm đối với Lời Ngài đã mặc khải. Một đức tin không có “điều bí mật” sẽ trở nên kiêu ngạo và mang tính duy lý. Một đức tin không quan tâm đến “điều đã bày tỏ” sẽ trở nên mơ hồ, mê tín và thiếu năng quyền.

Là Cơ Đốc nhân trong thời đại ngày nay, chúng ta được kêu gọi sống trong sự tín thác khiêm nhường. Hãy hết lòng nghiên cứu, yêu mến và làm theo Kinh Thánh—điều đã được Ngài ban cho chúng ta. Đồng thời, hãy nghỉ yên trong tình yêu và sự khôn ngoan của Ngài trước những câu hỏi chưa có lời đáp, biết chắc rằng một ngày nào đó, “bây giờ chúng ta xem như trong một cái gương, cách mập mờ, nhưng đến bấy giờ chúng ta sẽ thấy mặt đối mặt; bây giờ tôi biết có phần, nhưng đến bấy giờ tôi sẽ biết như Chúa đã biết tôi vậy” (1 Cô-rinh-tô 13:12). Cho đến ngày đó, chúng ta bước đi bởi đức tin, không bởi mắt thấy.