Chọn sự sống có ý nghĩa gì (Phục truyền Luật lệ Ký 30:19)?

Trong hành trình đức tin, có những khoảnh khắc mang tính bước ngoặt đòi hỏi một sự lựa chọn dứt khoát. Phục truyền Luật lệ Ký 30:19 chính là một trong những phân đoạn Kinh Thánh long trọng và thống thiết nhất, nơi Đức Chúa Trời đặt trước mặt dân sự Ngài một quyết định tối hậu: “Ngày nay ta bắt trời và đất làm chứng cho các ngươi rằng ta đã đặt trước mặt ngươi sự sống và sự chết, sự phước lành và sự rủa sả. Vậy, hãy chọn sự sống, hãy hết lòng, hết ý, hết sức kính mến Giê-hô-va Đức Chúa Trời ngươi, vâng theo tiếng phán của Ngài, và tríu mến Ngài, để ngươi được sống...” (Phục Truyền 30:19-20a). Nhưng “chọn sự sống” trong bối cảnh này có ý nghĩa thần học sâu xa gì? Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu khai phá mệnh lệnh này từ góc độ ngôn ngữ nguyên bản, bối cảnh giao ước, và sự ứng nghiệm trọn vẹn trong Đấng Christ, cùng những áp dụng thiết thực cho đời sống Cơ Đốc nhân ngày nay.

Sách Phục Truyền Luật Lệ Ký (Deuteronomy, từ tiếng Hy Lạp Deuteronomion nghĩa là “luật thứ hai”) thực chất là những bài giảng cuối cùng của Môi-se trước khi dân Y-sơ-ra-ên vượt sông Giô-đanh vào Đất Hứa. Đây là thế hệ thứ hai, con cháu của những người đã ra khỏi Ê-díp-tô nhưng đã chết trong đồng vắng vì sự bội nghịch. Trước ngưỡng cửa của lời hứa, Môi-se long trọng nhắc lại giao ước tại Si-na-i, tóm tắt luật pháp, và đặt ra những lời chúc phước cùng lời rủa sả cho tương lai (chương 27-28).

Chương 30 nằm ngay sau những lời tiên tri về sự phu tù và phục hưng. Môi-se tiên tri rằng dân sự sẽ thất bại, bị phân tán, nhưng khi họ hối cải và trở về cùng Đức Giê-hô-va, Ngài sẽ “đem những kẻ bị phu tù ấy trở về, thương xót ngươi, và nhóm hiệp ngươi lại” (Phục Truyền 30:3). Đoạn, ông trình bày một sự đổi mới giao ước: “Đức Giê-hô-va, Đức Chúa Trời ngươi, sẽ cắt bì lòng ngươi và lòng dòng dõi ngươi, để ngươi hết lòng hết ý kính mến Giê-hô-va Đức Chúa Trời ngươi, hầu cho ngươi được sống” (câu 6). Đây là lời hứa về một sự biến đổi nội tâm – một phép cắt bì thuộc linh – sẽ cho phép họ vâng giữ luật pháp cách trọn vẹn. Chính trong bối cảnh của sự phục hưng và ân điển chủ động từ Đức Chúa Trời này, lời kêu gọi “hãy chọn sự sống” được đưa ra.

Để hiểu sâu sắc mệnh lệnh này, chúng ta cần trở về với ngôn ngữ Hê-bơ-rơ nguyên thủy.

• Sự Sống (חַיִּים - Khay-yim): Từ này trong tiếng Hê-bơ-rơ không chỉ đơn thuần chỉ sự tồn tại sinh học. Khay-yim mang ý nghĩa phong phú của một đời sống tràn đầy, thịnh vượng, an lành, và quan trọng nhất, là đời sống trong mối tương giao đúng đắn với Đấng Tạo Hóa. Trong Cựu Ước, sự sống thật luôn gắn liền với Đức Giê-hô-va (Phục Truyền 30:20: “Vì Ngài là sự sống của ngươi”). Nó bao hàm cả phước lành thuộc thể (thịnh vượng, con cái, mùa màng) lẫn phước lành thuộc linh (sự bình an và sự hiện diện của Đức Chúa Trời).
• Sự Chết (מָוֶת - Mavet): Ngược lại, Mavet không chỉ là sự chấm dứt sự sống thể xác. Nó biểu thị sự chia lìa, sự hủy diệt, sự vô phước, và trên hết là sự phân cách khỏi Đức Chúa Trời – nguồn của sự sống. Sự chết này đã bắt đầu ngay trong đời này qua sự rủa sả, bất an và hư không, và đạt đến đỉnh điểm trong sự đoán phạt đời đời.

Việc Đức Chúa Trời “đặt trước mặt” (natati l’fanekha) hai con đường này cho thấy đây là một sự mặc khải rõ ràng, một đề nghị có tính quyết định. Trời và đất được gọi làm chứng (câu 19), cho thấy tính chất long trọng, vĩnh cửu và không thể chối cãi của sự lựa chọn này. Đây không phải là một bí mật, mà là một chân lý được công bố cách minh bạch.

Mệnh lệnh “hãy chọn sự sống” (u-vakhar-ta ba-khay-yim) ngay sau đó được giải thích cụ thể, cho thấy đây không phải là một lựa chọn trừu tượng hay cảm xúc, mà là một chuỗi những hành động cụ thể của đức tin:

1. “Hết lòng, hết ý, hết sức kính mến Giê-hô-va Đức Chúa Trời ngươi”: Đây là lời nhắc lại Shema nổi tiếng (Phục Truyền 6:5). Sự lựa chọn sự sống bắt đầu bằng một tình yêu trọn vẹn, toàn diện dành cho Đức Chúa Trời. Chữ “lòng” (lev) trong tiếng Hê-bơ-rơ chỉ trung tâm của trí tuệ, ý chí và cảm xúc. Đây là sự đầu phục toàn bộ con người.
2. “Vâng theo tiếng phán của Ngài”: Tình yêu thật thể hiện qua sự vâng lời (Giăng 14:15). “Tiếng phán” ở đây chính là luật pháp đã được truyền lại. Chọn sự sống là chọn đi trong đường lối của Đức Chúa Trời, tuân theo các điều răn Ngài, không phải như một gánh nặng nhưng như một con đường dẫn đến phước hạnh.
3. “Tríu mến Ngài”: Động từ “tríu mến” (davaq) có nghĩa mạnh mẽ là “dính chặt”, “bám lấy”, “gắn bó”. Nó diễn tả một mối quan hệ mật thiết, không thể tách rời, như xương với thịt (Sáng Thế Ký 2:24). Chọn sự sống là chọn ở lại trong sự hiện diện của Đức Chúa Trời, lấy Ngài làm nơi nương náu và cùng đích của đời mình.

Mục đích cuối cùng của tất cả những điều này là “để ngươi được sống”. Cấu trúc này cho thấy một mối liên hệ nhân-quả: Sự vâng phục bắt nguồn từ tình yêu dẫn đến sự sống. Đây không phải là chủ nghĩa công đức, mà là nguyên tắc được thiết lập bởi Đấng Tạo Hóa: con người chỉ có thể kinh nghiệm sự sống trọn vẹn khi sống phù hợp với bản chất và ý muốn của Ngài.

Lời kêu gọi trong Phục Truyền 30 chỉ ra một nan đề: Làm sao một con người với tấm lòng chai đá (Phục Truyền 29:4) có thể yêu mến và vâng theo Đức Chúa Trời cách trọn vẹn? Lời hứa về phép cắt bì lòng (câu 6) báo trước một công việc siêu nhiên của Đức Chúa Trời. Điều này được ứng nghiệm trọn vẹn trong Chúa Giê-xu Christ và giao ước mới.

Chúa Giê-xu chính là hiện thân của Sự Sống. Ngài tuyên bố: “Ta là đường đi, lẽ thật, và sự sống” (Giăng 14:6). Sứ đồ Giăng khẳng định: “Trong Ngài có sự sống, sự sống là sự sáng của loài người” (Giăng 1:4). Do đó, “chọn sự sống” trong thời Tân Ước chính là chọn tin nhận và bước đi với Chúa Giê-xu Christ.

Hơn nữa, Chúa Giê-xu đã hoàn thành luật pháp (Ma-thi-ơ 5:17) và gánh lấy sự rủa sả của luật pháp thay cho chúng ta trên thập tự giá (Ga-la-ti 3:13). Sự chết thuộc linh mà chúng ta đáng chịu đã được Ngài gánh chịu. Bây giờ, qua đức tin nơi Ngài, chúng ta nhận được sự sống đời đời: “Vì tiền công của tội lỗi là sự chết; nhưng sự ban cho của Đức Chúa Trời là sự sống đời đời trong Đức Chúa Giê-xu Christ, Chúa chúng ta” (Rô-ma 6:23). Thánh Linh Đức Chúa Trời, được ban cho những ai tin, chính là Đấng thực hiện phép “cắt bì lòng”, biến đổi chúng ta từ bên trong để chúng ta có thể thật lòng yêu mến và vâng phục Đức Chúa Trời (Ê-xê-chi-ên 36:26-27, Rô-ma 2:29).

Lựa chọn căn bản nhất là tiếp nhận Chúa Giê-xu Christ làm Chúa Cứu Thế. Nhưng “chọn sự sống” cũng là một hành trình tiếp diễn mỗi ngày. Dưới đây là những áp dụng thiết thực:

1. Chọn Sự Sống Trong Tư Duy và Lời Nói: Chúng ta thường đứng trước lựa chọn giữa những ý tưởng của Đức Chúa Trời (sự sống) và những ý tưởng của thế gian (sự chết). “Vì sự sống của xác thịt ở trong huyết… vì huyết là sự sống” (Lê-vi Ký 17:11,14). Trong nguyên tắc thuộc linh, lời nói cũng mang quyền năng của sự sống và sự chết (Châm Ngôn 18:21). Chọn sự sống là chọn suy ngẫm Lời Chúa (Giô-suê 1:8), từ chối những tư tưởng độc hại, và dùng lời nói để gây dựng, khích lệ, và tuyên xưng đức tin (Ê-phê-sô 4:29).

2. Chọn Sự Sống Trong Các Mối Quan Hệ: Chúng ta chọn tha thứ hay nuôi dưỡng sự oán giận? Chọn yêu thương bằng hành động hay ích kỷ? Chọn sự sống là chọn theo đuổi sự hòa thuận và thánh sạch, vì “Sự công bình dẫn đến sự sống” (Châm Ngôn 11:19). Nó đòi hỏi chúng ta phải từ bỏ những mối quan hệ tà ác gây tổn hại cho linh hồn (I Cô-rinh-tô 15:33).

3. Chọn Sự Sống Trong Cách Sử Dụng Thân Thể và Thì Giờ: Thân thể chúng ta là đền thờ của Đức Thánh Linh (I Cô-rinh-tô 6:19-20). Chọn sự sống là chọn kỷ luật thân thể, tránh xa những ô uế, say sưa, và những thói quen hủy hoại sức khỏe. Đồng thời, chúng ta chọn dâng thì giờ cho sự thông công, cầu nguyện, và phục vụ – những điều nuôi dưỡng linh hồn.

4. Chọn Sự Sống Giữa Nghịch Cảnh: Khi đối diện với thử thách, chúng ta có thể chọn thái độ tin cậy và vui mừng trong Chúa (Gia-cơ 1:2-4), hoặc chọn sự cay đắng, nghi ngờ và oán trách. Chọn sự sống là nhìn xem Chúa và lời hứa của Ngài, như Áp-ra-ham, “vẫn tin cậy… và chắc rằng Đức Chúa Trời có quyền làm cho kẻ chết sống lại” (Rô-ma 4:17-21).

5. Chọn Sự Sống Cho Người Khác: Là những người đã nhận sự sống, chúng ta được kêu gọi trở nên kênh dẫn sự sống. Điều này qua việc rao truyền Phúc Âm cứu rỗi (Mác 16:15), và qua các hành động yêu thương, bày tỏ lòng thương xót, góp phần mang lại sự phục hưng và hy vọng cho những người xung quanh.

Lời kêu gọi “Hãy chọn sự sống” của Môi-se vang vọng xuyên suốt các thời đại, và ngày nay vẫn còn nguyên tính chất cấp bách và quyết định. Nó vạch rõ hai con đường: một dẫn đến sự hiệp một với Đức Chúa Trời là nguồn sống, và một dẫn đến sự phân cách khỏi Ngài là sự chết. Trọng tâm của sự lựa chọn này không còn là luật pháp trên bảng đá, mà là một Ngôi Vị – Chúa Giê-xu Christ, Đấng đã chiến thắng sự chết và ban sự sống dư dật.

Đối với Cơ Đốc nhân, chúng ta đã chọn sự sống khi tin nhận Chúa Giê-xu. Nhưng mỗi ngày, chúng ta tiếp tục khẳng định lựa chọn đó qua từng tư tưởng, lời nói và hành động. Hãy can đảm chọn con đường hẹp dẫn đến sự sống (Ma-thi-ơ 7:13-14), bám chặt lấy Chúa, và để Ngài, chính là Sự Sống của chúng ta, chi phối mọi phương diện đời sống. Như lời Chúa Giê-xu phán: “Ta đã đến, hầu cho chiên được sự sống, và được sự sống dư dật” (Giăng 10:10). Sự lựa chọn khôn ngoan nhất mà chúng ta có thể thực hiện, hôm nay và mãi mãi, chính là chọn Ngài.