Từ bỏ chính mình" có nghĩa là gì?

Trong hành trình theo Chúa, có lẽ cụm từ "từ bỏ chính mình" là một trong những lời kêu gọi sâu sắc, thách thức và dễ bị hiểu lầm nhất. Đây không phải là một khái niệm tâm lý học hay triết học thuần túy, mà là một mệnh lệnh căn bản, một điều kiện tất yếu để trở thành môn đồ thật của Đấng Christ. Đức Chúa Giê-xu phán một cách dứt khoát: "Nếu ai muốn theo ta, phải liều mình, vác thập tự giá mình mà theo ta" (Ma-thi-ơ 16:24). Vậy, "từ bỏ chính mình" thực sự có nghĩa là gì? Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu khai thác ý nghĩa thần học, bối cảnh Kinh Thánh và ứng dụng thiết thực của chân lý nền tảng này.

Trong nguyên ngữ Hy Lạp của Tân Ước, cụm từ "từ bỏ chính mình" xuất phát từ hai từ then chốt trong phân đoạn Ma-thi-ơ 16:24:

• "Từ bỏ" (ἀπαρνησάσθω - aparnēsasthō): Đây là một động từ mạnh mẽ, xuất phát từ từ gốc arneomai, có nghĩa là "phủ nhận," "chối bỏ," hoặc "khước từ hoàn toàn." Nó mang sắc thái của việc từ chối mối quan hệ, từ chối sự liên đới. Chính Phi-e-rơ đã dùng từ này khi ông "chối" Chúa ba lần (Ma-thi-ơ 26:34). Vì vậy, "từ bỏ chính mình" không phải là một sự điều chỉnh nhẹ nhàng, mà là một sự phủ nhận dứt khoát, một sự khước từ có ý thức đối với một thực thể.
• "Chính mình" (ἑαυτὸν - heauton): Chỉ về bản ngã, cái tôi, toàn bộ con người tự nhiên với những ham muốn, ý chí, mục tiêu, sự tự tôn và kế hoạch riêng biệt tách khỏi Đức Chúa Trời.

Như vậy, nghĩa đen của mệnh lệnh là "Hãy phủ nhận chính mình" hoặc "Hãy chối bỏ chính mình." Nó mô tả một hành động quyết liệt, một sự lựa chọn có chủ ý để nói "không" với vương quyền của cái tôi và "vâng" với vương quyền của Đấng Christ.

Để hiểu đầy đủ, chúng ta phải đặt lời dạy này vào bối cảnh trực tiếp. Trong Ma-thi-ơ 16, Phi-e-rơ vừa tuyên xưng Chúa Giê-xu là "Đấng Christ, Con Đức Chúa Trời hằng sống" (câu 16), nhưng ngay sau đó, khi Chúa bắt đầu bày tỏ con đường thập tự giá, Phi-e-rơ đã kéo Ngài riêng ra và can gián: "Lạy Chúa, Đức Chúa Trời nào nỡ vậy! Sự đó sẽ không xảy đến cho Chúa đâu!" (câu 22). Chúa Giê-xu quay lại phán với Phi-e-rơ: "Ớ Sa-tan, hãy lui ra đằng sau ta! Ngươi làm gương xấu cho ta; vì ngươi chẳng nghĩ đến việc Đức Chúa Trời, song nghĩ đến việc người ta" (câu 23).

Ngay sau sự sửa dạy này, Chúa phán lời kêu gọi "từ bỏ chính mình" cho mọi người theo Ngài. Bài học thật rõ ràng: Tinh thần của Phi-e-rơ lúc đó – muốn một Đấng Christ vinh hiển mà tránh con đường đau khổ – chính là biểu hiện của "cái tôi" cần phải bị từ bỏ. "Chính mình" ở đây là con người tự nhiên với những quan niệm, ước mơ và kế hoạch trần tục, muốn định hình Đấng Christ và vương quốc Ngài theo ý mình.

Thần học về sự "từ bỏ chính mình" gắn liền với hai chân lý lớn:

1. Sự Hư Mất của Bản Ngã: Kinh Thánh dạy rằng bản chất tội lỗi của con người (xác thịt) là hoàn toàn hư mất và không thể sửa chữa (Rô-ma 7:18). "Chính mình" không phải là thứ cần được cải thiện, mà là thứ cần bị đóng đinh (Ga-la-ti 2:20).
2. Sự Thay Thế của Đấng Christ: Mục đích của việc từ bỏ không phải để trống rỗng, mà là để Đấng Christ ngự trị. Sứ đồ Phao-lô tuyên bố: "Tôi đã bị đóng đinh vào thập tự giá với Đấng Christ, mà tôi sống, không phải là tôi sống nữa, nhưng Đấng Christ sống trong tôi" (Ga-la-ti 2:20). "Từ bỏ" là mặt tiêu cực; "Đấng Christ sống trong tôi" là mặt tích cực.

Trước khi đi vào ứng dụng, cần làm rõ một số ngộ nhận phổ biến:

• KHÔNG PHẢI là sự hủy diệt nhân cách, tài năng hay ý chí. Đức Chúa Trời là Đấng tạo dựng nên chúng ta, Ngài muốn cứu chuộc và sử dụng con người độc đáo của chúng ta cho vinh hiển Ngài.
• KHÔNG PHẢI là chủ nghĩa khổ hạnh, tự hành xác, hoặc từ bỏ mọi niềm vui. Nó là từ bỏ sự làm chủ của bản ngã, không phải từ bỏ những ân tứ hay những điều tốt lành Chúa ban.
• KHÔNG PHẢI là mất đi cá tính để trở nên một con người nhu mì, thụ động. Trái lại, đó là để cá tính thật của chúng ta – được tạo dựng theo hình ảnh Đức Chúa Trời – được phục hồi và tự do phát triển dưới sự cai trị của Chúa.
• KHÔNG PHẢI là một sự kiện một lần, mà là một thái độ sống, một sự lựa chọn hằng ngày (Lu-ca 9:23 nhấn mạnh "mỗi ngày").

Dưới đây là những lãnh vực thiết thực nơi sự "từ bỏ chính mình" được thể hiện:

Con người sa ngã luôn muốn làm chủ đời mình. "Từ bỏ chính mình" là đầu phục ý muốn của Đức Chúa Trời. Chúa Giê-xu là tấm gương tối cao: "Lạy Cha, nếu Cha muốn, xin cất chén nầy khỏi tôi! Dầu vậy, xin ý Cha được nên, chớ không theo ý tôi" (Lu-ca 22:42). Đây là sự đầu hàng trọn vẹn ý chí của mình trước ý muốn tốt lành, đẹp lòng và trọn vẹn của Đức Chúa Trời (Rô-ma 12:2).

Bản ngã luôn tìm cách được công nhận, được tán dương. Chúa Giê-xu dạy: "Khi các ngươi đã làm xong mọi điều mình đã được chỉ bảo, thì hãy nói rằng: Chúng tôi là đầy tớ vô ích; điều chúng tôi đã làm là điều chúng tôi phải làm" (Lu-ca 17:10). Sứ đồ Phao-lô cũng nói: "Tôi chẳng lấy làm cớ khoe mình, vì ấy là sự tất nhiên tôi phải làm" (1 Cô-rinh-tô 9:16).

Chúa Giê-xu kêu gọi người giàu trẻ tuổi: "Hãy bán hết gia tài ngươi, phân phát cho kẻ nghèo, rồi đến mà theo ta" (Lu-ca 18:22). Điều người thanh niên thiếu không phải là đạo đức, mà là sự từ bỏ cái tôi bám víu vào tài sản. Chúng ta được kêu gọi quản lý mọi sự như những người quản gia, chứ không phải chủ nhân (1 Cô-rinh-tô 4:7).

Sứ đồ Gia-cơ cảnh báo: "Hỡi kẻ tà dâm kia, anh em há chẳng biết sự thân thiện với thế gian là thù nghịch với Đức Chúa Trời sao?" (Gia-cơ 4:4). Từ bỏ chính mình bao hàm việc dứt khoát với những mối quan hệ, thói quen, giải trí nuôi dưỡng xác thịt và làm ô uế tâm linh.

Đây là sự từ bỏ khó khăn nhất, vì nó đánh thẳng vào lòng kiêu ngạo tôn giáo. Phao-lô, một người Pha-ri-si hoàn hảo, đã phải học: "Tôi cũng coi hết thảy mọi sự như là lỗ, vì sự nhận biết Đức Chúa Jêsus Christ là quý hơn hết" (Phi-líp 3:8). Chúng ta phải từ bỏ mọi sự nương cậy vào lễ nghi, thành tích đạo đức riêng để hoàn toàn nương cậy vào sự công bình của Đấng Christ.

Tự sức con người không thể từ bỏ chính mình cách chân thật. Động lực và năng lực duy nhất đến từ:

1. Sự Nhận Biết Tình Yêu và Sự Hy Sinh của Đấng Christ: Chính tình yêu của Đấng Christ thôi thúc chúng ta (2 Cô-rinh-tô 5:14). Khi chiêm ngưỡng Chúa Giê-xu, Đấng đã từ bỏ mọi sự vì chúng ta (Phi-líp 2:5-8), chúng ta tìm thấy động lực và khuôn mẫu để từ bỏ.
2. Quyền Năng của Thánh Linh: Xác thịt không thể chế ngự xác thịt. Chỉ có Thánh Linh mới có thể ban cho chúng ta năng lực để "làm cho chết các việc của thân thể" (Rô-ma 8:13). Đời sống từ bỏ là đời sống bước đi theo Thánh Linh (Ga-la-ti 5:16, 24-25).
3. Niềm Hy Vọng Về Sự Vinh Hiển Tương Lai: Chúa Giê-xu hứa rằng sự từ bỏ đời này sẽ được đền đáp gấp bội trong đời sau (Mác 10:29-30). Sứ đồ Phao-lô coi mọi sự mất mát vì Đấng Christ là "rác rến" so với sự trổi hơn của sự biết Ngài (Phi-líp 3:8).

"Từ bỏ chính mình" nghe có vẻ như một gánh nặng, một sự mất mát. Nhưng nghịch lý thay, đây chính là con đường dẫn đến sự sống thật và tự do đích thực. Chúa Giê-xu phán: "Ai yêu sự sống mình thì sẽ mất, còn ai ghét sự sống mình trong đời nầy thì sẽ giữ lại đến sự sống đời đời" (Giăng 12:25). Khi chúng ta từ bỏ quyền làm chủ đời mình, chúng ta được Chúa Christ làm Chủ. Khi chúng ta chết đi cho cái tôi ích kỷ, chúng ta được sống trong sự sống phong nhiêu của Ngài (Giăng 12:24).

Lời kêu gọi "từ bỏ chính mình" vẫn vang vọng đến mỗi chúng ta hôm nay. Đó không phải là lời mời đến với một cuộc sống nghèo khó, khổ sở, mà là lời mời đến với một cuộc sống phong phú, viên mãn và có mục đích thật trong Đấng Christ. Hãy để mỗi ngày là một cơ hội để chúng ta chọn lựa, trong sự nhờ cậy Thánh Linh, nói "không" với tiếng gọi của bản ngã và "vâng" với tiếng gọi yêu thương của Cứu Chúa chúng ta, Đấng đã từ bỏ mọi sự vì chúng ta.