Ý Nghĩa Của 'Làm Đẹp Mắt' Trong Ê-phê-sô 6:6
Trong hành trình đức tin, mỗi tín hữu đều được kêu gọi sống và làm việc cách trung tín. Tuy nhiên, động cơ thúc đẩy đằng sau những hành động và thái độ phục vụ của chúng ta mới chính là điều Chúa quan tâm thẩm định. Một trong những lời cảnh báo sâu sắc và thiết thực nhất về động cơ phục vụ được Phao-lô đề cập trong thư Ê-phê-sô, chương 6, câu 6. Cụm từ "làm đẹp mắt" (Kinh Thánh Tin Lành Việt Ngữ 1925) hay "làm vừa mắt người ta" (Bản Dịch 2011) đã trở thành một điểm then chốt để chúng ta tự kiểm tra lòng mình. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu khám phá ý nghĩa thần học, bối cảnh lịch sử, và ứng dụng thực tiễn của khái niệm này cho đời sống Cơ Đốc nhân ngày nay.
Bối Cảnh Trực Tiếp: Mệnh Lệnh Cho Tôi Tớ Và Chủ Nhân (Ê-phê-sô 6:5-9)
Để hiểu trọn vẹn câu 6, chúng ta phải đặt nó trong toàn bộ phân đoạn mà nó thuộc về. Phao-lô đang đưa ra những nguyên tắc cho các mối quan hệ trong gia đình của Chúa (5:22 - 6:9), và phần cuối cùng ông đề cập đến mối quan hệ giữa tôi tớ (nô lệ) và chủ nhân.
"Hỡi kẻ làm tôi, hãy run sợ, lấy lòng thật thà vâng phục kẻ làm chủ mình theo phần xác, như vâng phục Đấng Christ, chẳng phải vâng phục trước mắt mà thôi, nhưng như tôi tớ của Christ, thi hành ý muốn của Đức Chúa Trời. Hãy hết lòng mà làm việc, như làm cho Chúa, chẳng phải làm cho người ta, vì biết rằng Chúa sẽ ban thưởng cho mỗi người về việc lành mình đã làm, mặc dầu là nô lệ hay là tự chủ." (Ê-phê-sô 6:5-8, Kinh Thánh Tin Lành Việt Ngữ 1925)
Trong bối cảnh xã hội La Mã thế kỷ thứ nhất, chế độ nô lệ là phổ biến. Phao-lô không trực tiếp công kích chế độ này (mặc dù Phúc Âm đặt nền tảng cho sự bình đẳng tuyệt đối trong Đấng Christ - Ga-la-ti 3:28), nhưng ông biến đổi hoàn toàn cách thức và ý nghĩa của công việc từ bên trong. Ông nâng công việc hằng ngày của một tín hữu lên thành một hành vi thờ phượng và phục vụ Chúa.
Giải Nghĩa Từ Nguyên: "Làm Đẹp Mắt" Trong Tiếng Hy Lạp
Cụm từ "làm đẹp mắt" trong bản 1925 là dịch từ cụm danh từ Hy Lạp ὀφθαλμοδουλεία (phiên âm: ophthalmodouleia). Từ này là sự kết hợp của hai từ:
- ὀφθαλμός (ophthalmos): có nghĩa là "con mắt".
- δουλεία (douleia): có nghĩa là "sự nô lệ, sự phục vụ như nô lệ".
Vì vậy, ophthalmodouleia có thể được hiểu đen là **"sự nô lệ bằng mắt"** hay **"sự phục vụ chỉ để cho mắt thấy."** Nó mô tả một thái độ làm việc chỉ để được người khác (ở đây là chủ nhân) nhìn thấy và khen ngợi. Đó là sự phục vụ hời hợt, hình thức, tập trung vào bề ngoài hơn là sự chân thật từ tấm lòng.
Phao-lô tương phản cụm từ này với thái độ đúng đắn: "nhưng như tôi tớ của Christ, thi hành ý muốn của Đức Chúa Trời" (câu 6b) và "hãy hết lòng mà làm việc, như làm cho Chúa" (câu 7). Sự tương phản rõ ràng giữa:
1. Phục vụ con người (làm đẹp mắt người): Động cơ bên ngoài, tìm kiếm sự chấp thuận của con người, chỉ làm khi bị giám sát.
2. Phục vụ Chúa (làm như cho Chúa): Động cơ bên trong, bắt nguồn từ lòng kính sợ và yêu mến Chúa, tìm kiếm sự chấp thuận của Ngài.
So Sánh Với Các Bản Văn Song Song Trong Tân Ước
Khái niệm này không chỉ xuất hiện ở Ê-phê-sô. Phao-lô cũng viết một điều gần như y hệt trong thư Cô-lô-se, giúp chúng ta có cái nhìn đầy đủ hơn:
"Hỡi kẻ làm tôi, hãy hết lòng vâng phục kẻ chủ theo phần xác, chẳng những hầu việc trước mắt họ, như muốn lấy lòng người, nhưng vì kính sợ Chúa, hãy có lòng chơn thật." (Cô-lô-se 3:22, Kinh Thánh Tin Lành Việt Ngữ 1925)
Bản Cô-lô-se làm rõ hơn: "chẳng những hầu việc trước mắt họ, như muốn lấy lòng người". Điều này cho thấy "làm đẹp mắt" không chỉ dừng lại ở việc "làm khi bị nhìn thấy", mà còn mang ý nghĩa tìm cách làm vui lòng, lấy lòng người ta một cách xu nịnh, cơ hội. Nó là một sự phục vụ có tính toán, vụ lợi.
Chúa Giê-xu cũng nhiều lần cảnh báo về thói đạo đức giả, về việc làm việc lành để được người ta tôn vinh. Trong Ma-thi-ơ 6:1-18, Ngài liên tục nhắc đi nhắc lại cụm từ "để được người ta trông thấy" khi nói về bố thí, cầu nguyện và kiêng ăn. Ngài kết luận: "Thật vậy, họ đã được phần thưởng của mình rồi." (Ma-thi-ơ 6:2,5,16). Phần thưởng ở đây là tiếng khen của con người, và đó là tất cả những gì họ nhận được. Đây chính là tinh thần của ophthalmodouleia: phục vụ để nhận lấy phần thưởng trước mắt từ con người.
Động Cơ Đúng Đắn: Phục Vụ "Như Làm Cho Chúa"
Phao-lô không chỉ phê phán động cơ sai mà còn đưa ra động cơ thay thế vĩ đại và thánh khiết. Ông hướng đôi mắt của người tôi tớ Cơ Đốc khỏi người chủ trần thế, lên Thượng Đế tối cao.
1. "Như tôi tớ của Christ" (câu 6): Danh tính cao quý nhất của một tín hữu không phải là chức vụ, địa vị xã hội, mà là "tôi tớ (nô lệ) của Đấng Christ". Khi nhận thức rõ điều này, mọi công việc chúng ta làm đều trở thành một phần trong sự phục vụ Chúa Giê-xu. Người chủ trần thế chỉ là phương tiện Chúa dùng để ấn định công việc cho chúng ta.
2. "Thi hành ý muốn của Đức Chúa Trời" (câu 6): Ý muốn của Đức Chúa Trời trong bối cảnh này chính là sự trung tín, chăm chỉ, và vâng phục trong công việc thường nhật. Khi một người làm công, quản gia, nhân viên làm việc cách trung thực và hết lòng, họ đang thi hành ý muốn Đức Chúa Trời cho đời sống mình.
3. "Hãy hết lòng mà làm việc" (câu 7): Cụm từ "hết lòng" trong tiếng Hy Lạp là ἐκ ψυχῆς (ek psychēs), nghĩa là "từ trong tâm hồn", "từ tận đáy lòng". Nó đối lập hoàn toàn với sự hời hợt bên ngoài của "làm đẹp mắt". Đó là sự dốc hết tâm trí, tình cảm và ý chí vào công việc.
4. "Như làm cho Chúa, chẳng phải làm cho người ta" (câu 7): Đây là nguyên tắc chuyển hóa mọi công việc thành sự thờ phượng. Khán giả duy nhất và quan trọng nhất của chúng ta là Chúa. Khi rửa chén, soạn báo cáo, chăm sóc con cái, hay xây dựng một dự án với thái độ này, công việc đó mang ý nghĩa vĩnh cửu.
Ứng Dụng Thực Tiễn Cho Cơ Đốc Nhân Ngày Nay
Mặc dù bối cảnh trực tiếp là cho tôi tớ và chủ nhân, nguyên tắc "tránh làm đẹp mắt" và "làm việc như cho Chúa" áp dụng cho mọi tín hữu trong mọi lĩnh vực:
1. Trong Công Việc Nghề Nghiệp (Chức Nghiệp):
- Tự kiểm tra động cơ: Tôi đi làm để kiếm tiền nuôi gia đình (nhu cầu chính đáng), nhưng có phải tôi chỉ chăm chỉ khi sếp có mặt, còn khi vắng mặt thì lười biếng, lướt web? Có phải tôi tìm cách nịnh bợ cấp trên để được thăng chức hơn là phát triển năng lực thực sự?
- Thực hành: Hãy làm việc với cùng một sự tận tâm và trung thực, dù có ai giám sát hay không. Xem sếp và công ty như những ủy viên Chúa giao để bạn phục vụ. Tìm cách xuất sắc trong công việc để làm sáng danh Chúa (Ma-thi-ơ 5:16).
2. Trong Chức Vụ Hội Thánh:
- Tự kiểm tra động cơ: Tôi phục vụ trong ban ngợi khen, dạy Trường Chúa Nhật, hay làm chấp sự để được mọi người công nhận, ngưỡng mộ? Tôi có buồn bã khi không được cảm ơn hoặc thấy người khác được khen hơn mình không?
- Thực hành: Hãy phục vụ trong sự kín nhiệm và khiêm nhường. Tập trung vào việc Chúa vui lòng, dù không ai biết đến. Hãy nhớ rằng Chúa thấy trong nơi kín nhiệm và sẽ ban thưởng (Ma-thi-ơ 6:4, 6, 18).
3. Trong Đời Sống Gia Đình Và Xã Hội:
- Tự kiểm tra động cơ: Tôi làm việc nhà, chăm sóc con cái, giúp đỡ hàng xóm vì tình yêu thương thật, hay chỉ để được vợ/chồng/khi khác khen là "người tốt"? Tôi đăng hình từ thiện lên mạng xã hội để thực sự chia sẻ tình yêu hay để tìm kiếm lượt thích?
- Thực hành: Hãy làm mọi việc với tình yêu thương chân thật, không cần phô trương. Thực hiện những việc tử tế nho nhỏ mà không một ai biết, như một món quà dâng lên cho Chúa.
Phần Thưởng Vĩnh Cửu: Động Lực Cuối Cùng
Phao-lô kết thúc phân đoạn bằng một lời hứa đầy khích lệ: "vì biết rằng Chúa sẽ ban thưởng cho mỗi người về việc lành mình đã làm, mặc dầu là nô lệ hay là tự chủ." (Ê-phê-sô 6:8). Đây không phải là sự cứu rỗi bởi việc làm, nhưng là sự ban thưởng cho sự trung tín.
Người "làm đẹp mắt" đã nhận được phần thưởng của mình rồi – đó là lời khen, sự thăng tiến, hoặc hình ảnh đẹp trước mặt người đời. Nhưng người "làm việc như cho Chúa" với tấm lòng chân thật, sẽ nhận phần thưởng từ chính Chúa – một phần thưởng vĩnh cửu, không hư nát (1 Cô-rinh-tô 9:25). Phần thưởng đó có thể là lời khen quý báu: "Hỡi đầy tớ ngay lành trung tín kia, được lắm;" (Ma-thi-ơ 25:21).
Kết Luận
Cụm từ "làm đẹp mắt" (ὀφθαλμοδουλεία) trong Ê-phê-sô 6:6 là một lời cảnh tỉnh mạnh mẽ cho mọi Cơ Đốc nhân. Nó vạch trần khuynh hướng tự nhiên của con người: sống và làm việc để tìm kiếm sự chấp thuản và vinh quang từ con người hơn là từ Đức Chúa Trời. Thái độ này biến công việc, ngay cả chức vụ, thành một màn trình diễn rỗng tuếch, đánh mất đi giá trị vĩnh cửu.
Lời giải cho căn bệnh "làm đẹp mắt" không phải là cố gắng không làm gì cả, mà là thay đổi hoàn toàn động cơ và đối tượng phục vụ. Khi chúng ta ý thức rằng mình là "tôi tớ của Christ", và mọi việc chúng ta làm, dù nhỏ bé đến đâu, đều có thể được thực hiện "như làm cho Chúa" với tất cả tấm lòng, thì mọi công việc trần thế đều được thánh hóa. Nó trở thành phương tiện để chúng ta thờ phượng Chúa hằng ngày, thể hiện lòng biết ơn vì ân điển Ngài, và trông đợi phần thưởng đến từ sự tán thành của Ngài, là điều có giá trị đời đời.
Hôm nay, Chúa Thánh Linh mời gọi chúng ta kiểm tra lại lòng mình: Trong công sở, ở nhà, trong Hội Thánh, tôi đang phục vụ với tấm lòng của một "tôi tớ của Christ", hay chỉ đơn thuần là một "người làm thuê, làm đẹp mắt người đời"?