Kinh Kính Mừng: Phân Tích Kinh Thánh và Quan Điểm Tin Lành
Trong hành trình tìm hiểu về các truyền thống tôn giáo, một Cơ Đốc nhân Tin Lành có thể bắt gặp lời cầu nguyện "Kinh Kính Mừng" (Ave Maria) từ anh em Công giáo. Để có cái nhìn sâu sắc, đặt trên nền tảng Kinh Thánh thuần túy, bài viết này sẽ nghiên cứu nguồn gốc, nội dung của lời kinh này và đối chiếu với giáo lý căn bản của đức tin Tin Lành, vốn lấy Kinh Thánh làm thẩm quyền tối cao và duy nhất (Sola Scriptura).
Kinh Kính Mừng không phải là một bài kinh có sẵn nguyên bản trong Kinh Thánh, mà được hình thành qua quá trình phát triển của giáo hội. Nó được cấu thành từ hai phần chính, dựa trên hai phân đoạn trong sách Phúc Âm Lu-ca, và một phần sau được thêm vào sau này.
1. Phần thứ nhất (Lời chào của thiên sứ Gáp-ri-ên): "Kính mừng Maria đầy ơn phước, Đức Chúa Trời ở cùng bà" (Ave Maria, gratia plena, Dominus tecum). Lời này trực tiếp trích từ Lu-ca 1:28 (Kinh Thánh Tin Lành Việt Ngữ 1925): "Thiên sứ vào chỗ người nữ ở, nói rằng: Hỡi người được ơn, mừng cho ngươi; Chúa ở cùng ngươi." Trong nguyên ngữ Hy Lạp, cụm từ "κεχαριτωμένη" (kecharitōmenē) được dịch là "người được ơn" hoặc "đầy ơn", mang ý nghĩa được ban cho ân điển đặc biệt, được thi ân.
2. Phần thứ hai (Lời chúc tụng của Ê-li-sa-bét): "Bà có phước lạ hơn mọi người nữ, và Giê-su con lòng bà gồm phước lạ" (Benedicta tu in mulieribus, et benedictus fructus ventris tui). Lời này trích từ Lu-ca 1:42: "Ê-li-sa-bét cất tiếng kêu lớn rằng: Trong người nữ được phước, ngươi được phước hơn mọi người nữ; thai trong lòng ngươi cũng được phước." Từ "phước" (μακαρία - makaria) ở đây nghĩa là được hạnh phúc, được chúc phước, hân hoan.
3. Phần thứ ba (Lời cầu xin): "Thánh Maria, Đức Mẹ Chúa Trời, cầu cho chúng con là kẻ có tội, khi nay và trong giờ lâm tử. Amen." Phần này không có trong Kinh Thánh, mà được Công Đồng Ê-phê-sô (năm 431) và những phát triển thần học sau này thêm vào, với tước hiệu "Theotokos" (Mẹ Thiên Chúa).
Với tư cách là những Cơ Đốc nhân Tin Lành, chúng ta tôn trọng Mẹ Ma-ri như một tấm gương tuyệt vời của đức tin và sự vâng phục. Tuy nhiên, niềm tin của chúng ta được xây dựng dựa trên sự dạy dỗ trực tiếp từ Kinh Thánh.
1. Vị Trí của Ma-ri Theo Kinh Thánh: Kinh Thánh tôn vinh Ma-ri là người nữ có đức tin lớn, được Đức Chúa Trời kén chọn cho một chức vụ vô cùng đặc biệt. Bà tự nhận mình là "tôi tớ của Chúa" (Lu-ca 1:38). Trong toàn bộ Tân Ước, không có một phân đoạn nào ghi lại lời cầu nguyện của các sứ đồ hay của chính Chúa Giê-xu hướng đến Ma-ri. Trọng tâm của mọi sự thờ phượng và cầu nguyện luôn là Ba Ngôi Đức Chúa Trời: Đức Chúa Cha, Đức Chúa Con (Giê-xu Christ), và Đức Thánh Linh.
2. Sự Nhấn Mạnh của Chúa Giê-xu:
Một phân đoạn then chốt giúp chúng ta hiểu thái độ đúng đắn đối với Ma-ri được chính Chúa Giê-xu dạy dỗ. Trong Lu-ca 11:27-28 chép:
"Đương khi Đức Chúa Jêsus phán như vậy, giữa dân chúng có một người đờn bà cất tiếng thưa rằng: Phước cho dạ đã mang Ngài và vú đã cho Ngài bú! Nhưng Ngài đáp rằng: Những kẻ nghe và giữ lời Đức Chúa Trời còn có phước hơn!"
Câu trả lời của Chúa Giê-xu nhẹ nhàng nhưng đầy uy quyền, chuyển hướng sự chú ý từ mối quan hệ huyết thống sang mối quan hệ thuộc linh. Phước hạnh thật sự không hệ tại ở việc làm mẹ phần xác của Đấng Christ, mà ở việc "nghe và giữ lời Đức Chúa Trời". Điều này đề cao thẩm quyền của Lời Chúa và đức tin cá nhân của mỗi tín đồ.
3. Chúa Giê-xu - Đấng Trung Bảo Duy Nhất: Nền tảng giáo lý Tin Lành dựa trên lẽ thật này: "Vì chỉ có một Đức Chúa Trời, và chỉ có một Đấng Trung bảo ở giữa Đức Chúa Trời và loài người, tức là Đức Chúa Jêsus Christ, là người" (1 Ti-mô-thê 2:5). Vai trò Trung Bảo (μεσίτης - mesitēs), người đứng ra hòa giải, cầu thay duy nhất giữa con người tội lỗi và Đức Chúa Trời thánh khiết, thuộc về Chúa Giê-xu Christ. Ngài là Con Đường duy nhất (Giăng 14:6). Kinh Thánh khuyến khích chúng ta đến trực tiếp với Đức Chúa Cha qua Danh Chúa Giê-xu (Giăng 16:23-24, Ê-phê-sô 2:18), và Đức Thánh Linh cũng cầu thay cho chúng ta (Rô-ma 8:26-27). Không có chỗ đứng nào trong Kinh Thánh cho một đấng trung bảo nào khác ngoài Chúa Giê-xu.
Quan điểm về Kinh Kính Mừng và việc cầu nguyện với Ma-ri đi ngược lại với các nguyên tắc nền tảng của Cải Chánh Tin Lành:
- Sola Scriptura (Duy Kinh Thánh): Phần cầu xin trong kinh Kính Mừng không dựa trên thẩm quyền Kinh Thánh, mà dựa trên truyền thống giáo hội được nâng lên ngang hàng hoặc cao hơn Kinh Thánh.
- Solus Christus (Duy Chúa Christ): Việc cầu xin Ma-ri "cầu cho chúng con" làm lu mờ hoặc chia sẻ vai trò Trung Bảo duy nhất thuộc về Chúa Giê-xu Christ. Sự cứu rỗi và ơn cầu thay chỉ đến bởi Đấng Christ mà thôi.
- Sola Gratia & Sola Fide (Duy Ân Điển & Duy Đức Tin): Phước hạnh và sự cứu rỗi chỉ bởi ân điển Chúa qua đức tin nơi Chúa Giê-xu, không phải nhờ sự cầu bầu của bất kỳ thọ tạo nào.
Từ nghiên cứu trên, chúng ta rút ra những bài học quý báu và cách áp dụng vào đời sống đức tin hằng ngày:
1. Noi Gương Đức Tin của Ma-ri, Thay Vì Cầu Nguyện Với Bà: Chúng ta học nơi Ma-ri tấm lòng khiêm nhường ("Này, tôi tớ của Chúa" - Lu-ca 1:38), sự suy gẫm Lời Chúa ("Ma-ri ghi nhớ mọi lời ấy và suy nghĩ trong lòng" - Lu-ca 2:19, 51), và đức tin vâng phục tuyệt đối. Hãy để đời sống của bà thúc giục chúng ta sống như vậy.
2. Tập Trung Cầu Nguyện Trực Tiếp Với Đức Chúa Trời Ba Ngôi: Hãy thực hành lời dạy của Chúa Giê-xu: "Hãy cầu nguyện cho những kẻ bắt bớ các ngươi" (Ma-thi-ơ 5:44), "Hãy xin, sẽ được" (Ma-thi-ơ 7:7). Sách Hê-bơ-rơ khuyên: "Vậy, chúng ta hãy lấy lòng thật thà với đức tin đầy dẫy trọn vẹn, lòng được tưới sạch khỏi lương tâm ác, thân thể rửa bằng nước trong, mà đến gần Chúa" (Hê-bơ-rơ 10:22). Sự "đến gần Chúa" ở đây là đến với Ngai Ân Điển của Đức Chúa Trời qua Chúa Giê-xu (Hê-bơ-rơ 4:14-16).
3. Trân Quý và Giữ Gìn Lời Chúa: Hãy sống theo lời dạy của Chúa Giê-xu trong Lu-ca 11:28: trở thành người "nghe và giữ lời Đức Chúa Trời". Điều này bao gồm việc đọc, suy ngẫm, học hỏi và vâng theo Kinh Thánh mỗi ngày. Đó chính là con đường phước hạnh thật sự.
4. Tôn Trọng và Yêu Thương Anh Em Khác Truyền Thống: Khi hiểu rõ sự khác biệt, chúng ta cần giữ thái độ tôn trọng và yêu thương. "Hãy hết lòng yêu mến Chúa là Đức Chúa Trời ngươi... Ngươi phải yêu người lân cận như mình" (Mác 12:30-31). Chúng ta có thể đối thoại trong tình yêu thương và sự hiểu biết chân lý Kinh Thánh, chứ không phải sự tranh cãi, để cùng nhau nhìn về Chúa Giê-xu.
Kinh Kính Mừng, xét về mặt nguồn gốc, chứa đựng những lời Kinh Thánh chân thật về sự chào mừng và chúc phước cho Ma-ri. Tuy nhiên, phần phát triển thêm sau này, đặc biệt là lời cầu xin sự cầu bầu, đã đặt Ma-ri vào một vị trí trung gian mà Kinh Thánh không hề dạy. Là những Cơ Đốc nhân Tin Lành, chúng ta tôn kính Ma-ri như một tôi tớ trung tín của Chúa, một tấm gương đức tin sáng chói. Nhưng chúng ta kiên định tin rằng sự cầu nguyện, sự thờ phượng và sự cầu thay duy nhất, đủ mạnh mẽ để đem chúng ta đến với Đức Chúa Trời thánh khiết, chỉ có thể được thực hiện qua Danh duy nhất và quyền năng duy nhất của Chúa Cứu Thế Giê-xu.
Ước mong mỗi chúng ta luôn "bền lòng chạy theo cuộc chạy đua đã bày ra cho ta, nhìn xem Đức Chúa Jêsus, là cội rễ và cuối cùng của đức tin" (Hê-bơ-rơ 12:1-2). Mọi sự tôn cao, vinh hiển và sự cầu nguyện đều phải quy về Ngài – Đấng Trung Bảo duy nhất giữa trời và đất.