Kinh Thánh nói gì về việc cầu nguyện với người đã khuất?

Trong hành trình đức tin, nhiều Cơ Đốc nhân đối diện với nỗi đau mất mát người thân và trăn trở về mối liên hệ với những người đã qua đời. Một câu hỏi thần học quan trọng và thiết thực được đặt ra: Kinh Thánh có cho phép hoặc khuyến khích việc cầu nguyện với người đã khuất không? Để trả lời, chúng ta cần nghiên cứu cách cẩn thận Lời Chúa, tránh để cảm xúc hay truyền thống văn hóa lấn át chân lý khải thị.

Nền tảng của toàn bộ giáo lý về sự cầu nguyện trong Kinh Thánh Tin Lành được xây dựng trên chức vụ Trung Bảo duy nhất của Chúa Giê-xu Christ. Sứ đồ Phao-lô tuyên bố rõ ràng: "Vì chỉ có một Đức Chúa Trời, và chỉ có một Đấng Trung Bảo (μεσίτης - mesitēs) ở giữa Đức Chúa Trời và loài người, tức là Đức Chúa Jêsus Christ, là người" (1 Ti-mô-thê 2:5). Danh từ Hy Lạp mesitēs mang ý nghĩa người đứng giữa, người hòa giải, người bảo đảm. Chỉ Ngài mới có địa vị và quyền năng để đại diện cho con người trước mặt Đức Chúa Trời thánh khiết.

Chức vụ cầu thay hiện tại của Chúa Giê-xu được mô tả mạnh mẽ trong thơ Hê-bơ-rơ: "Cho nên, Ngài có thể cứu toàn vẹn những kẻ nhờ Ngài mà đến gần Đức Chúa Trời, vì Ngài hằng sống để cầu thay (ἐντυγχάνειν - entynchanō) cho những kẻ ấy" (Hê-bơ-rơ 7:25). Động từ entynchanō có nghĩa là can thiệp, tiếp cận để nài xin, nói lên sự cầu thay tích cực và liên tục của Christ tại thiên đàng. Điều này khẳng định: sự cứu rỗi, sự tiếp cận với Đức Chúa Trời, và sự cầu thay hiệu quả đều đến duy nhất qua Chúa Giê-xu. Mọi hình thức cầu nguyện hướng đến một đấng trung bảo khác (dù là thánh hay người đã khuất) đều vô tình phủ nhận sự đầy đủ trọn vẹn của chức vụ Christ.

Chúng ta cần xem xét một số phân đoạn thường bị hiểu lầm hoặc được viện dẫn trong vấn đề này.

1. Câu Chuyện Người Giàu Và La-xa-rơ (Lu-ca 16:19-31):

Đây là câu chuyện Chúa Giê-xu kể, mô tả số phận sau khi chết của một người giàu và một người nghèo tên La-xa-rơ. Có vài điểm quan trọng:

• Không có sự cầu nguyện qua lại: Dù người giàu xin tổ phụ Áp-ra-ham sai La-xa-rơ về cảnh báo anh em mình, nhưng không hề có chi tiết nào cho thấy người sống cầu nguyện với người chết hoặc ngược lại. Đây là một cuộc đối thoại giữa những linh hồn trong chốn sau khi chết, được Chúa Giê-xu mặc khải để dạy dỗ người sống.
• Rào cản không thể vượt qua: Áp-ra-ham trả lời: "Giữa chúng ta và các ngươi có một vực sâu lớn, đến nỗi ai muốn từ đây qua đó không được, mà ai muốn từ đó qua đây cũng không được" (câu 26). Điều này cho thấy một sự phân cách tuyệt đối giữa hai cảnh giới. Không có sự tương tác hay chuyển giao thông điệp theo ý muốn con người.
• Thẩm quyền tối hậu là Lời Chúa: Câu kết của Áp-ra-ham: "Môi-se và các đấng tiên tri đã có, chúng nó hãy nghe lấy!" (câu 29) khẳng định thẩm quyền duy nhất cho người sống là Kinh Thánh (Cựu Ước thời đó), chứ không phải một sự hiện ra từ cõi chết.

Câu chuyện này thực chất chống lại ý tưởng tìm kiếm sự giúp đỡ hay thông điệp từ người đã khuất.

2. Quan Điểm Cựu Ước Về Người Chết Và Sự Thờ Phượng:

Cựu Ước nhất quán lên án mọi hình thức liên lạc với người chết, coi đó là sự giao tiếp với ma thuật và thần tượng, đi ngược với sự thờ phượng Đức Giê-hô-va duy nhất.

• "Trong ngươi chớ nên có... kẻ cầu đồng, kẻ tướng số, thầy phù thủy, kẻ hay dùng ếm chú, người đi hỏi đồng cốt, kẻ thuật số, hay là kẻ đi cầu hồn kẻ chết. Vì Đức Giê-hô-va lấy làm gớm ghiếc kẻ làm các việc ấy" (Phục Truyền 18:10-12a).
• Động từ Hê-bơ-rơ cho "kẻ đi cầu hồn kẻ chết" là dōrēsh 'el-hammēthīm (דֹּרֵשׁ אֶל־הַמֵּתִים), nghĩa đen là "tìm kiếm/ thỉnh vấn những người chết". Hành động này bị liệt vào nhóm "sự gớm ghiếc" (תּוֹעֵבָה - toevah), một từ rất mạnh mẽ chỉ những điều ghê tởm về mặt tôn giáo và đạo đức.

Lệnh cấm này xuất phát từ bản chất của sự thờ phượng chân chính: dân sự của Đức Chúa Trời hằng sống chỉ tìm kiếm sự hướng dẫn, phước lành và sự cầu thay từ chính Ngài.

3. Không Có Một Gương Mẫu Nào Trong Tân Ước:

Xuyên suốt Tân Ước, mọi gương mẫu cầu nguyện, dạy dỗ về cầu nguyện đều luôn hướng về Cha trên trời qua Danh Chúa Giê-xu Christ.

• Chúa Giê-xu dạy: "Vậy, các ngươi hãy cầu như vầy: Lạy Cha chúng tôi ở trên trời..." (Ma-thi-ơ 6:9).
• Hội Thánh đầu tiên cầu nguyện trực tiếp với Chúa (Công Vụ 4:24-30).
• Khi Ê-tiên qua đời, ông "kêu lên rằng: Lạy Đức Chúa Jêsus, xin tiếp lấy linh hồn tôi!" (Công Vụ 7:59). Ông không kêu cầu với Ma-ri hay các tổ phụ.

Sự vắng mặt hoàn toàn của bất kỳ ví dụ nào về việc một tín đồ cầu nguyện với người đã khuất là một bằng chứng hùng hồn. Các sứ đồ, dù có mối quan hệ thân thiết với Chúa Giê-xu khi Ngài tại thế, sau khi Ngài thăng thiên, họ vẫn chỉ cầu nguyện với Đức Chúa Trời qua Ngài.

Chúng ta cần phân biệt rõ ràng giữa:

• Cầu nguyện (προσευχή - proseuchē): Là sự thông công, trò chuyện, thờ phượng và nài xin hướng về một đối tượng thần linh. Trong Cơ Đốc giáo, đối tượng chính đáng duy nhất của sự cầu nguyện thờ phượng (latria) là Ba Ngôi Đức Chúa Trời.
• Tưởng nhớ và tôn kính: Là việc ghi nhớ công ơn, nhân đức của những tín đồ đi trước, cảm tạ Chúa về đời sống và chứng nhận của họ. Kinh Thánh khích lệ chúng ta noi gương đức tin của họ (Hê-bơ-rơ 13:7).

Việc đọc lại những câu chuyện về các anh hùng đức tin trong Hê-bơ-rơ 11, hay nhắc đến sự phục vụ của Phao-lô, Phi-e-rơ là tốt. Nhưng khi chúng ta bắt đầu hướng lời cầu xin, sự tôn thờ, hay kỳ vọng sự cầu thay từ họ, chúng ta đã vượt qua ranh giới của sự tưởng niệm sang lãnh địa của sự cầu nguyện sai đối tượng.

Vậy, với nỗi nhớ người thân đã qua đời trong Chúa, chúng ta nên cầu nguyện thế nào?

1. Cầu Nguyện Trực Tiếp Với Đức Chúa Trời, Nhân Danh Chúa Giê-xu: Dâng lên Chúa tất cả nỗi nhớ, đau buồn, sự cô đơn. Ngài là "Đức Chúa Trời của mọi sự yên ủi" (2 Cô-rinh-tô 1:3). Hãy cảm tạ Ngài về cuộc đời, những kỷ niệm đẹp, và ân điển Ngài đã ban cho người thân của bạn.
2. Cầu Xin Sự An Ủi Và Sức Mạnh Cho Chính Mình Và Gia Đình: Xin Chúa Thánh Linh, Đấng Yên Ủi (Παράκλητος - Paraklētos), giúp bạn bước đi trong hy vọng. "Phước cho những kẻ than khóc, vì sẽ được yên ủi!" (Ma-thi-ơ 5:4).
3. Cầu Nguyện Cho Những Người Còn Sống, Đặc Biệt Là Những Ai Chưa Tin Chúa: Thay vì tập trung vào người đã khuất, hãy để sự mất mát thúc đẩy bạn sốt sắng cầu nguyện cho những linh hồn hãy còn đang sống, để họ được nghe Phúc Âm và tiếp nhận sự sống đời đời. Đây là cách thực tế nhất để tôn vinh Chúa và tưởng nhớ người đã ra đi.
4. Sống Với Hy Vọng Phục Sinh: Lời cầu nguyện lớn nhất là sống với niềm tin vào sự sống lại. "Vì nếu chúng ta tin Đức Chúa Jêsus đã chết và sống lại, thì cũng vậy, những kẻ ngủ trong Đức Chúa Jêsus sẽ được Đức Chúa Trời đem đến cùng Ngài" (1 Tê-sa-lô-ni-ca 4:14). Hãy cầu xin Chúa giúp bạn sống thánh khiết, hầu cho bạn có thể gặp lại những người thân yêu trong Chúa trong ngày vinh hiển ấy.

Kinh Thánh cảnh báo rõ ràng về sự lừa dối của ma quỷ, kẻ có thể "mạo làm thiên sứ sáng láng" (2 Cô-rinh-tô 11:14). Việc mở lòng cho sự liên lạc với thế giới linh hồn (spiritualism) có thể tạo ra một cánh cửa nguy hiểm cho sự lừa gạt và áp bức thuộc linh. Điều được cho là "linh hồn người thân" hiện về an ủi có thể là trò mạo danh của các tà linh, với mục đích dẫn dắt người ta xa rời sự phụ thuộc duy nhất vào Christ và Lời Ngài. Sự an ủi chân thật và bền vững chỉ đến từ Chúa Thánh Linh và Lời Hằng Sống của Đức Chúa Trời.

Kết luận, nghiên cứu toàn bộ Kinh Thánh cho thấy: Không có cơ sở thần học nào cho việc cầu nguyện với người đã khuất. Trái lại, Kinh Thánh cấm chỉ mọi hình thức tìm kiếm sự giúp đỡ, hướng dẫn hay cầu thay từ họ. Chân lý này, dù có vẻ khắc nghiệt với cảm xúc, thực ra là một ân điển lớn. Nó bảo vệ chúng ta khỏi sự lừa dối, và quan trọng hơn, nó dẫn chúng ta quay về với Đấng duy nhất có thể nghe, thấu hiểu, và đáp lời: Đức Chúa Trời Toàn Năng, qua Đấng Trung Bảo vĩ đại của chúng ta là Chúa Giê-xu Christ. Trong Ngài, chúng ta có mọi sự cần dùng cho sự sống, sự đạo đức, và niềm hy vọng vượt trên sự chết.

Hãy để nỗi nhớ thúc đẩy chúng ta chạy đến với ngai ân điển, sống thánh khiết hơn, và rao truyền Phúc Âm sốt sắng hơn, trong khi chờ đợi ngày hội ngộ vui mừng trong Vương Quốc đời đời của Đấng Christ.