Kinh Thánh nói gì về sự thiếu tôn trọng?

Sự tôn trọng là một nguyên tắc nền tảng trong Kinh Thánh, xuyên suốt từ Sáng Thế Ký đến Khải Huyền. Nó phản ánh mối quan hệ đúng đắn giữa con người với Đức Chúa Trời và với nhau. Ngược lại, sự thiếu tôn trọng – thái độ hoặc hành động không công nhận giá trị, địa vị hay quyền lực của một đối tượng – luôn bị Kinh Thánh lên án mạnh mẽ. Bài viết này sẽ khám phá định nghĩa Kinh Thánh về sự thiếu tôn trọng, các hình thức biểu hiện, hậu quả, và cách thức để sống tôn trọng theo gương Chúa Giê-xu.

1. Định Nghĩa Kinh Thánh Về Sự Thiếu Tôn Trọng

Trong nguyên ngữ Hê-bơ-rơ và Hy Lạp, sự thiếu tôn trọng được diễn đạt qua nhiều từ: atimazō (làm nhục, không tôn trọng), exoutheneō (khinh dể, coi thường), blasphēmeō (phỉ báng), mōqēsh (nổi loạn, chống đối). Cốt lõi của tội này là sự kiêu ngạo, tự cao, và không vâng phục ý muốn của Đức Chúa Trời. Sự tôn trọng (timē) là thái độ và hành động biết ơn, khiêm nhường và vâng lời đối với Đấng đáng tôn kính. Vì thế, thiếu tôn trọng là tấn công vào chính trật tự mà Đức Chúa Trời đã thiết lập.

Kinh Thánh dạy: “Hãy tôn kính mọi người; yêu thương anh em; kính sợ Đức Chúa Trời; tôn trọng vua.” (I Phi-e-rơ 2:17). Mệnh lệnh này bao trùm mọi mối quan hệ, từ trên xuống dưới. Sự thiếu tôn trọng xảy ra khi chúng ta vi phạm mệnh lệnh đó.

2. Sự Thiếu Tôn Trọng Đối Với Đức Chúa Trời

Đức Chúa Trời là Đấng tối cao, đáng được tôn kính tuyệt đối. Mọi hình thức thiếu tôn trọng với Ngài đều là tội lỗi nghiêm trọng.

• Thờ thần tượng: Đặt bất cứ điều gì lên trên Đức Chúa Trời (Xuất Ê-díp-tô Ký 20:3-5).
• Lạm dụng danh Chúa: “Ngươi chớ lấy danh Giê-hô-va Đức Chúa Trời ngươi mà làm chơi; vì Đức Giê-hô-va không cầm bằng vô tội kẻ lấy danh Ngài mà làm chơi.” (Xuất 20:7).
• Phạm thượng: Nói những lời xúc phạm đến Đức Chúa Trời (Lê-vi Ký 24:16).
• Thiếu thành kính trong thờ phượng: Dâng tế vật tàn tật, thiếu lòng tôn kính (Ma-la-chi 1:6-8; Truyền đạo 5:1-2).
• Vô ơn và kiêu ngạo: “Vì mặc dầu họ đã biết Đức Chúa Trời, mà không làm sáng danh Ngài là Đức Chúa Trời, và không tạ ơn Ngài nữa; nhưng cứ lầm lạc trong lý tưởng hư không, và lòng ngu muội đầy những sự tối tăm.” (Rô-ma 1:21).
• Bất tuân mệnh lệnh: “Sự bất tuân cũng đáng tội bằng sự tà thuật, và sự cứng lòng bằng tội thờ hình tượng.” (I Sa-mu-ên 15:23).

Hậu quả: “Vì Đức Giê-hô-va đã phán: Những kẻ tôn trọng ta, ta sẽ tôn trọng; còn kẻ nào khinh dể ta, sẽ bị khinh dể.” (I Sa-mu-ên 2:30). Sự thiếu tôn trọng Đức Chúa Trời dẫn đến sự đoán phạt và xa cách Ngài.

3. Sự Thiếu Tôn Trọng Đối Với Cha Mẹ

Điều răn thứ năm: “Hãy hiếu kính cha mẹ ngươi, hầu cho ngươi được sống lâu trên đất mà Giê-hô-va Đức Chúa Trời ngươi ban cho.” (Xuất 20:12). Thiếu tôn trọng cha mẹ là tội nghiêm trọng trong cả Cựu Ước và Tân Ước.

• Trong Cựu Ước, con cái bất hiếu có thể bị xử tử (Phục truyền 21:18-21). “Đáng rủa sả thay người nào khinh bỉ cha mẹ mình!” (Phục truyền 27:16).
• Châm ngôn 30:17 cảnh báo: “Con mắt nhạo báng cha mình, và khinh sự vâng lời mẹ mình, quạ của trũng sẽ móc nó ra, chim ưng con sẽ ăn nó đi.”
• Tân Ước dạy: “Hỡi kẻ làm con cái, hãy vâng phục cha mẹ mình trong Chúa, vì điều đó là phải lắm… Hãy tôn kính cha mẹ ngươi (ấy là điều răn thứ nhất, có kèm theo lời hứa), hầu cho ngươi được phước và sống lâu trên đất.” (Ê-phê-sô 6:1-3).

Thiếu tôn trọng cha mẹ thể hiện qua thái độ nổi loạn, khinh thường, không vâng lời, nói lời thô lỗ, bỏ mặc cha mẹ khi về già. Chúa Giê-xu đã nêu gương tôn trọng mẹ mình ngay cả trên thập tự giá (Giăng 19:26-27).

4. Sự Thiếu Tôn Trọng Đối Với Nhà Cầm Quyền

Kinh Thánh dạy rõ ràng về việc tôn trọng các tổ chức quyền lực do Đức Chúa Trời thiết lập.

• Chính quyền: “Mọi người phải vâng phục các đấng cầm quyền trên mình; vì chẳng có quyền nào mà không đến bởi Đức Chúa Trời, các quyền đều bởi Đức Chúa Trời chỉ định… Kẻ nào chống trả quyền phép, tức là đối địch với mạng lịnh Đức Chúa Trời.” (Rô-ma 13:1-2). “Hãy kính mọi người; yêu anh em; kính sợ Đức Chúa Trời; tôn trọng vua.” (I Phi-e-rơ 2:17).
• Chủ nhân: “Hỡi kẻ làm tôi tớ, hãy vâng phục kẻ làm chủ mình… như vâng phục Đấng Christ” (Ê-phê-sô 6:5).
• Người lãnh đạo Hội Thánh: “Hãy tôn trọng những kẻ làm việc khó nhọc trong anh em, là kẻ tuân theo Chúa mà dạy bảo và khuyên bảo anh em.” (I Tê-sa-lô-ni-ca 5:12-13). “Hãy vâng lời kẻ dắt dẫn anh em và chịu phục các người ấy.” (Hê-bơ-rơ 13:17).

Sự thiếu tôn trọng thể hiện qua việc nổi loạn, nói xấu, bôi nhọ, không vâng lời, hoặc cố ý gây rối loạn. Tuy nhiên, khi nhà cầm quyền đòi hỏi điều nghịch với mệnh lệnh của Đức Chúa Trời, chúng ta phải “vâng lời Đức Chúa Trời hơn là vâng lời người ta” (Công vụ 5:29), nhưng vẫn giữ thái độ tôn trọng và không phỉ báng.

5. Sự Thiếu Tôn Trọng Đối Với Người Khác

Mọi người đều được tạo dựng theo hình ảnh Đức Chúa Trời (Sáng 1:27), do đó xứng đáng được đối xử tôn trọng. Sự thiếu tôn trọng người khác vi phạm luật yêu thương.

• “Hỡi anh em, chớ nói xấu nhau…” (Gia-cơ 4:11).
• “Ta nói cùng các ngươi, hễ ai giận anh em mình thì đáng bị xét đoán…” (Ma-thi-ơ 5:22).
• “Chớ có một lời dữ nào ra từ miệng anh em; nhưng khi đáng nói, hãy nói một vài lời lành giúp ơn cho và có ích lợi cho kẻ nghe đến.” (Ê-phê-sô 4:29).
• “Đừng làm sự gì vì lòng tranh cạnh hoặc vì hư vinh, nhưng hãy khiêm nhường, coi người khác như tôn trọng hơn mình.” (Phi-líp 2:3).

Các hành vi như nói xấu, mỉa mai, kỳ thị, giận dữ vô cớ, chê bai, khinh thường đều là biểu hiện của sự thiếu tôn trọng. Chúa Giê-xu dạy chúng ta phải yêu người lân cận như chính mình (Ma-thi-ơ 22:39).

6. Hậu Quả Của Sự Thiếu Tôn Trọng

Sự thiếu tôn trọng mang lại những hậu quả nghiêm trọng về mặt thuộc linh, mối quan hệ, và xã hội.

• Thuộc linh: Đức Chúa Trời chống cự kẻ kiêu ngạo (Gia-cơ 4:6; I Phi-e-rơ 5:5). “Kẻ nào khinh lời dạy dỗ sẽ bị diệt vong; còn kẻ nào kính sợ điều răn sẽ được ban thưởng.” (Châm ngôn 13:13).
• Mối quan hệ: “Anh em bị phản bội thì khó hòa giải hơn là chiếm thành kiên cố; và sự tranh cạnh họ cũng giống như then cửa đền đài.” (Châm ngôn 18:19). Sự thiếu tôn trọng phá vỡ sự hiệp một và tạo nên xung đột.
• Xã hội: Trong thời kỳ sau rốt, con người sẽ “không vâng lời cha mẹ, bội bạc, phạm thượng, vô tình, không hòa thuận, hay vu cáo, không tiết độ, dữ tợn, ghét điều lành” (II Ti-mô-thê 3:1-5). Điều này dẫn đến sự hỗn loạn và suy đồi.

Các gương trong Kinh Thánh: Vua Sau-lơ mất ngôi vì không tôn trọng mệnh lệnh Đức Chúa Trời (I Sa-mu-ên 13,15); Mi-ri-am bị phung vì nói xấu Môi-se (Dân số 12); Nê-bu-cát-nết-sa bị hạ xuống như thú vật vì kiêu ngạo (Đa-ni-ên 4).

7. Làm Thế Nào Để Sống Tôn Trọng?

Sự tôn trọng chân chính bắt nguồn từ tấm lòng được biến đổi bởi ân điển của Chúa Giê-xu Christ. “Vậy, nếu ai ở trong Đấng Christ, thì nấy là người dựng nên mới; những sự cũ đã qua đi, nầy mọi sự đều trở nên mới.” (II Cô-rinh-tô 5:17). Dưới đây là những bước thực tiễn:

a. Ăn năn và nhận sự tha thứ

Thừa nhận những thời điểm chúng ta đã thiếu tôn trọng, dù với Đức Chúa Trời hay với người khác. “Nếu chúng ta xưng tội mình, thì Ngài là thành tín công bình để tha tội cho chúng ta.” (I Giăng 1:9).

b. Nuôi dưỡng tấm lòng khiêm nhường

“Ngài lại còn hạ mình xuống, vâng phục cho đến chết, thậm chí chết trên cây thập tự.” (Phi-líp 2:8). Khiêm nhường là nền tảng của sự tôn trọng. Chúng ta phải coi người khác như đáng tôn trọng hơn mình (Phi-líp 2:3).

c. Yêu thương như Chúa đã yêu

“Ngươi phải yêu người lân cận như mình” (Mác 12:31). Tình yêu thật “chẳng làm điều trái phép, chẳng kiếm tư lợi… chẳng nhớ điều dữ.” (I Cô-rinh-tô 13:5). Khi yêu, chúng ta tự nhiên tôn trọng người khác.

d. Đầy dẫy Đức Thánh Linh

Trái của Thánh Linh là “yêu thương, vui mừng, bình an, nhịn nhục, nhân từ, hiền lành, trung tín, mềm mại, tiết độ” (Ga-la-ti 5:22-23). Những phẩm chất này giúp chúng ta đối xử tôn trọng trong mọi tình huống.

e. Thực hành cụ thể

• Lời nói: “Lời nói anh em phải có ân hậu theo luôn, và nêm thêm muối, hầu cho anh em biết nên đối đáp mỗi người là thể nào.” (Cô-lô-se 4:6). Tránh nói hành, chê bai, lên án.
• Hành động: Lắng nghe chăm chú, giữ lời hứa, tôn trọng sự riêng tư, giúp đỡ khi có thể.
• Đối với người lãnh đạo: Vâng lời trong những điều hợp lẽ, cầu nguyện cho họ (I Ti-mô-thê 2:1-2).
• Đối với cha mẹ: Hiếu kính, chăm sóc, vâng lời (khi còn ở nhà), và tôn trọng ý kiến dù đã trưởng thành.
• Khi bị người khác thiếu tôn trọng: “Đừng lấy ác trả ác cho ai… Nếu có thể được, thì hãy hết sức mình mà hòa thuận với mọi người… Đừng để điều ác thắng mình, nhưng hãy lấy điều thiện thắng điều ác.” (Rô-ma 12:17-21).

Kết Luận

Sự thiếu tôn trọng là dấu hiệu của tấm lòng kiêu ngạo và xa cách Đức Chúa Trời. Ngược lại, sự tôn trọng là đặc điểm của một Cơ đốc nhân được Thánh Linh hướng dẫn, noi gương Chúa Giê-xu – Đấng tôn trọng mọi người, từ trẻ nhỏ đến người thu thuế, từ kẻ thù đến các môn đồ. Hãy để chúng ta “mặc lấy người mới là người đã được dựng nên giống như Đức Chúa Trời, trong sự công bình và sự thánh sạch của lẽ thật.” (Ê-phê-sô 4:24). Khi chúng ta tôn trọng Đức Chúa Trời và mọi người, chúng ta sống đẹp ý Ngài và trở nên ánh sáng cho thế gian.