Kinh Thánh nói gì về sự đạo đức giả?

Trong hành trình đức tin, một trong những căn bệnh tâm linh nguy hiểm nhất mà mọi tín hữu đều phải đối diện không phải là sự yếu đuối bên ngoài, mà là sự giả hình bên trong—sự đạo đức giả. Đây không chỉ là vấn đề đạo đức xã hội thông thường, mà là một tội lỗi nghiêm trọng xúc phạm đến sự thánh khiết của Đức Chúa Trời và làm méo mó chính mục đích của mối quan hệ với Ngài. Kinh Thánh, đặc biệt qua những lời giảng dạy trực tiếp và mạnh mẽ của Chúa Giê-xu Christ, dành sự lên án gay gắt nhất cho thói đạo đức giả. Bài nghiên cứu này sẽ đi sâu vào khái niệm, biểu hiện, hậu quả, và con đường giải thoát khỏi sự đạo đức giả, dựa trên nền tảng Lời Chúa.

Trong tiếng Hy Lạp nguyên bản Tân Ước, từ được dùng cho “kẻ giả hình” là hypokritēs (ὑποκριτής). Từ này ban đầu trong văn hóa Hy Lạp dùng để chỉ một diễn viên trên sân khấu, người đeo mặt nạ (persona) để đóng vai một nhân vật khác với con người thật của mình. Chúa Giê-xu đã mượn hình ảnh này để mô tả một cách sống động những người có vẻ ngoài tin kính nhưng bên trong lại trống rỗng hoặc đầy sự xấu xa. Họ sống một cuộc đời “diễn kịch” trước mặt người khác và thậm chí tự lừa dối chính mình, nhưng không thể che giấu được trước ánh mắt của Đấng thấu suốt mọi sự (Hê-bơ-rơ 4:13).

Trong tiếng Hê-bơ-rơ Cựu Ước, khái niệm tương đương thường được diễn đạt qua ý tưởng “lòng chia đôi” hoặc “miệng tôn kính nhưng lòng cách xa” (Ê-sai 29:13). Sự đạo đức giả, xét cho cùng, là sự không nhất quán, không chân thật giữa bản chất bên trong (to be) và hành động bên ngoài (to do), giữa mối tương giao với Chúa và hình ảnh trình diện trước con người.

1. Người Pha-ri-si và Các Thầy Thông Giáo: Đây là nhóm đối tượng thường xuyên bị Chúa Giê-xu quở trách nặng nề nhất. Ma-thi-ơ 23 là chương “kinh điển” vạch trần bản chất giả hình của họ. Chúa gọi họ là “kẻ giả hình” (câu 13, 15, 23, 25, 27, 29) và liệt kê một loạt đặc điểm:

• Nói mà không làm: “Họ buộc những gánh nặng khó chịu, để trên vai người ta, nhưng chính họ thì không muốn động ngón tay vào” (Ma-thi-ơ 23:4).
• Hành động vì được người ta khen ngợi: “Họ làm mọi việc cốt để cho người ta trông thấy… ưa ngôi cao trong đám tiệc, ghế nhất trong nhà hội, muốn người ta chào mình giữa chợ và xưng mình là thầy” (Ma-thi-ơ 23:5-7).
• Chú trọng hình thức, bỏ qua bản chất: “Khốn cho các ngươi… nộp một phần mười bạc hà, thì là, rau hồi, mà bỏ qua những điều hệ trọng hơn trong luật pháp, là sự công bình, lòng thương xót và đức tin” (Ma-thi-ơ 23:23).
• Vẻ ngoài sạch sẽ, bên trong ô uế: “Khốn cho các ngươi… giống như mồ mả tô trắng, bề ngoài đẹp đẽ, nhưng bề trong thì đầy xương người chết và mọi thứ ô uế” (Ma-thi-ơ 23:27).

2. A-na-nia và Sa-phi-ra (Công vụ 5:1-11): Đây là một ví dụ bi thảm trong Hội Thánh đầu tiên. Họ muốn được vinh danh như Ba-na-ba (người bán ruộng dâng trọn) nhưng lại giữ lại một phần tiền trong khi dâng phần còn lại và nói dối rằng đã dâng tất cả. Phi-e-rơ quở trách: “Anh sao mà quỉ Sa-tan đầy dẫy lòng anh, đến nỗi anh nói dối cùng Đức Thánh Linh?... Chẳng phải anh nói dối loài người, nhưng nói dối Đức Chúa Trời” (Công vụ 5:3-4). Sự đạo đức giả của họ không phải ở việc giữ lại tiền (điều đó là tự nguyện), mà ở sự dối trá có chủ ý để tạo dựng một hình ảnh thuộc linh cao hơn thực tế.

3. Sứ đồ Phi-e-rơ tại An-ti-ốt (Ga-la-ti 2:11-14): Ngay cả một sứ đồ cũng không miễn nhiễm. Phi-e-rơ vốn tự do ăn uống với anh em Dân Ngoại, nhưng khi có những người Do Thái từ Giê-ru-sa-lem đến, ông sợ hãi và rút lui, tạo ra một hành động giả hình khiến cả Ba-na-ba cũng bị ảnh hưởng. Phao-lô đã đối chất trực tiếp với ông vì “sự giả hình” (hypokrisis) đó. Điều này cho thấy sự đạo đức giả có thể xuất phát từ sự sợ hãi con người hơn là kính sợ Đức Chúa Trời.

Kinh Thánh chỉ rõ gốc rễ của sự đạo đức giả nằm trong tấm lòng (tiếng Hê-bơ-rơ: lev, לֵב; tiếng Hy Lạp: kardia, καρδία) chưa được tái sinh hoặc đang bị xao lãng. Chúa Giê-xu phán: “Vì bởi tự lòng (kardia) mà ra những ác tưởng, những tội giết người, tà dâm, dâm dục, trộm cướp, làm chứng dối, vu khống” (Ma-thi-ơ 15:19). Giê-rê-mi 17:9 cảnh báo: “Lòng người ta là dối trá hơn mọi vật, và rất là xấu xa.”

Sự đạo đức giả thường xuất phát từ:

• Lòng ham mê danh vọng, sự vinh hiển của loài người (Giăng 12:43).
• Sự kiêu ngạo thuộc linh: Tin rằng mình công bình hơn người khác (Lu-ca 18:9-14 – dụ ngôn người Pha-ri-si và người thâu thuế).
• Sự không tin kính thật sự: Xem việc thờ phượng, cầu nguyện, dâng hiến như một nghi thức vô hồn, một thói quen tôn giáo để an ủi bản thân hoặc gây ấn tượng.
• Nỗi sợ bị từ chối, không được chấp nhận: Tạo ra một “phiên bản” Cơ Đốc nhân “chuẩn mực” để hòa nhập vào cộng đồng.

Kinh Thánh không hề xem nhẹ hậu quả của sự đạo đức giả:

• Bị Chúa Ghét Lánh: “Hỡi kẻ giả hình, Ê-sai đã nói tiên tri về các ngươi phải lắm” (Ma-thi-ơ 15:7). Sự giả hình làm ô uế sự thờ phượng thật.
• Sự Phán Xét Nặng Nề Hơn: “Hễ ai đã được ban cho nhiều, thì sẽ bị đòi lại nhiều” (Lu-ca 12:48). Những người giữ vai trò lãnh đạo, dạy dỗ mà sống giả hình sẽ chịu hình phạt nặng hơn (Gia-cơ 3:1).
• Làm Vấp Phạm Cho Người Ngoài: Hình ảnh một Hội Thánh đầy những kẻ giả hình là một trong những vật cản lớn nhất khiến thế gian khước từ Phúc Âm (Rô-ma 2:24).
• Ngăn Trở Sự Tăng Trưởng Thuộc Linh Cá Nhân: Người sống giả hình không thể nhận được sự sửa dạy hay sự tha thứ thật, vì họ không thừa nhận tình trạng thật của mình (I Giăng 1:8-10).
• Lãnh Sự Phán Xét Đời Đời: Chúa Giê-xu cảnh báo vào ngày phán xét, nhiều người sẽ khoe khoang những việc làm (nhân danh Chúa) nhưng Chúa sẽ phán: “Hỡi kẻ làm gian ác, Ta chẳng biết các ngươi bao giờ, hãy lui ra khỏi Ta!” (Ma-thi-ơ 7:23). Đây là cảnh báo kinh hoàng nhất dành cho những người mang danh Chúa nhưng sống một đời sống giả dối.

Tin Mừng của Chúa Giê-xu Christ không chỉ lên án tội lỗi mà cung cấp con đường giải thoát khỏi mọi xiềng xích, kể cả xiềng xích của sự giả hình.

1. Ăn Năn và Xưng Nhận Tội Lỗi Cách Chân Thật: Bước đầu tiên là thành thật với Chúa về tình trạng của mình. “Còn nếu chúng ta xưng tội mình, thì Ngài là thành tín công bình để tha tội cho chúng ta, và làm cho chúng ta sạch mọi điều gian ác” (I Giăng 1:9). Điều này đòi hỏi sự khiêm nhường, từ bỏ hình ảnh bản thân “hoàn hảo” mà ta đã dày công xây dựng.

2. Để Lòng Được Chúa Christ Tái Tạo: Sự thay đổi phải bắt đầu từ bên trong. Chúng ta cần một tấm lòng mới (Ê-xê-chi-ên 36:26). Chỉ có Đấng Christ, qua sự chết và sống lại của Ngài, mới có thể ban cho chúng ta một bản tính mới, một tâm linh mới chân thật với Chúa (II Cô-rinh-tô 5:17).

3. Tập Trung Vào Sự Chấp Nhận Của Đức Chúa Trời Thay Vì Của Loài Người: Sống để làm đẹp lòng một mình Chúa. “Ấy vậy, anh em hoặc ăn, hoặc uống, hay là làm sự chi khác, hãy vì sự vinh hiển Đức Chúa Trời mà làm” (I Cô-rinh-tô 10:31). Khi mắt chúng ta hướng về Chúa, áp lực phải “diễn” trước mặt người sẽ giảm đi.

4. Nuôi Dưỡng Mối Tương Giao Thật Với Chúa: Sự giả hình phát triển mạnh trong sự hời hợt thuộc linh. Cầu nguyện, học Lời Chúa, và vâng lời trong nơi kín nhiệm (nơi không ai thấy) là liều thuốc giải. “Nhưng khi ngươi cầu nguyện, hãy vào phòng riêng, đóng cửa lại, rồi cầu nguyện Cha ngươi ở nơi kín nhiệm; và Cha ngươi, là Đấng thấy trong chỗ kín nhiệm, sẽ thưởng cho ngươi” (Ma-thi-ơ 6:6).

5. Sống Trong Sự Tự Do Của Ân Điển Và Trong Cộng Đồng Chân Thật: Hãy tìm kiếm và xây dựng những mối quan hệ trong Hội Thánh nơi bạn có thể là chính mình—yếu đuối, đấu tranh, nhưng đang được biến đổi—mà không bị lên án. “Hãy xưng tội cùng nhau, và cầu nguyện cho nhau, hầu cho anh em được lành bệnh” (Gia-cơ 5:16). Một cộng đồng đầy ân điển thúc đẩy sự chân thật, không ép buộc sự hoàn hảo giả tạo.

• Tự Kiểm Lòng Mình: Thường xuyên hỏi Chúa: “Lạy Chúa, xin hãy dò xét con… hãy thử nghiệm con” (Thi Thiên 139:23-24). Có phải tôi đang phục vụ để được người khác khen ngợi? Có phải tôi đang giấu một tội lỗi hoặc sự đấu tranh vì sợ mất danh tiếng?
• Thành Thật Trong Sự Yếu Đuối: Thay vì trả lời “Tôi khỏe, cảm ơn Chúa!” một cách máy móc khi ai đó hỏi thăm, đôi khi có thể chia sẻ thật: “Tôi đang có một ngày khó khăn, nhưng tôi biết Chúa vẫn đang ở cùng tôi.”
• Từ Bỏ Văn Hóa “Chỉ Đăng Những Điều Tốt Đẹp”: Trên mạng xã hội, đừng chỉ tạo dựng một cuộc đời Cơ Đốc “hoàn hảo”. Có thể chia sẻ những bài học từ thất bại, lời cầu nguyện khi bối rối, thể hiện sự biết ơn trong những điều giản dị thay vì chỉ những thành tựu lớn.
• Đối Diện Và Giải Quyết Xung Đột Cách Chân Thật: Thay vì tỏ ra bình an bên ngoài nhưng trong lòng đầy oán giận (Ma-thi-ơ 5:23-24), hãy học cách đến với anh chị em mình trong tình yêu thương và sự khiêm nhường để giải hòa.

Kết Luận: Sự đạo đức giả là kẻ thù nguy hiểm của đời sống đức tin, nhưng ánh sáng của Phúc Âm Chúa Giê-xu Christ có quyền phá tan mọi lớp mặt nạ. Chúa Giê-xu không đến với những người tự cho mình là công bình, mà đến với những người thừa nhận mình là tội nhân cần được cứu chữa (Ma-thi-ơ 9:12-13). Lời mời gọi của Ngài là một lời mời đến với sự chân thật. Hãy can đảm cởi bỏ mặt nạ, đến với Chúa và với nhau trong sự yếu đuối và chân thật, để rồi chúng ta có thể kinh nghiệm được quyền năng biến đổi thật sự và ân điển chữa lành của Ngài. Sống một đời sống chân thật trước mặt Chúa và trước anh em chính là một chứng tá mạnh mẽ nhất cho một thế giới đang mệt mỏi với sự giả dối.