Giàu có có phải là tội lỗi không?

Trong hành trình đức tin, một trong những câu hỏi thực tiễn và thường gây tranh cãi nhất mà Cơ Đốc nhân đối mặt là: Giàu có có phải là tội lỗi không? Câu trả lời không đơn giản là "có" hay "không", nhưng đòi hỏi một sự nghiên cứu thấu đáo dưới ánh sáng Lời Chúa. Kinh Thánh không lên án sự giàu có tự thân, nhưng cảnh báo nghiêm khắc về những cạm bẫy, sự nguy hiểm của lòng tham, và thái độ sai lầm đối với của cải. Bài nghiên cứu này sẽ khám phá chủ đề này qua lăng kính Kinh Thánh, phân tích ngôn ngữ gốc, và đưa ra những nguyên tắc ứng dụng cho đời sống tin kính.

Trước khi đi vào phân tích, cần hiểu rõ ý nghĩa của các từ then chốt. Trong tiếng Hy Lạp (Tân Ước), từ phổ biến chỉ "sự giàu có" là πλοῦτος (ploutos). Từ này trung tính, chỉ về sự dư dật, của cải vật chất. Tuy nhiên, từ chỉ "tiền của" thường bị lên án là μαμωνᾶς (mamōnas) - Mammôn, chỉ một thế lực có thể cạnh tranh với Đức Chúa Trời để chiếm lấy sự thờ phượng của con người (Ma-thi-ơ 6:24).

Từ "tội lỗi" trong Hy Lạp là ἁμαρτία (hamartia), nghĩa đen là "trật mục tiêu", không đạt được tiêu chuẩn của Đức Chúa Trời. Vậy, câu hỏi được đặt lại chính xác hơn: Việc sở hữu ploutos (của cải) có tự nó làm cho người ta hamartia (trật mục tiêu) không? Hay thái độ và hành động với của cải mới là vấn đề then chốt?

Kinh Thánh trình bày một bức tranh đa chiều về của cải, vừa là quà tặng từ Chúa, vừa là một thử thách nguy hiểm.

Trong Cựu Ước, sự thịnh vượng vật chất thường được xem là một phần phước hạnh của giao ước, là dấu hiệu của sự ban cho và hài lòng từ Đức Giê-hô-va (Phục Truyền 8:18; 28:1-13). Áp-ra-ham, Gióp, và Đa-vít là những người "rất giàu" (gadol meod trong tiếng Hê-bơ-rơ) nhưng được mô tả là người công bình và kính sợ Đức Chúa Trời.

"Vả, Đức Giê-hô-va có phước cho Áp-ram, nên người trở nên giàu-có lớn, có nhiều bầy chiên, bầy bò, tôi-tớ trai và gái, lạc-đà và lừa." (Sáng Thế Ký 13:2 - Kinh Thánh Tin Lành Việt Ngữ 1925)

Châm Ngôn cũng đề cao đức tính cần cù, khôn ngoan trong quản lý, coi đó là con đường dẫn đến sự dư dật (Châm Ngôn 10:4, 22:29). Trong Tân Ước, Chúa Giê-xu dùng nhiều ẩn dụ liên quan đến tiền bạc và kinh doanh (Ma-thi-ơ 25:14-30), ngầm công nhận nó là một phần của đời sống cần được quản lý cách trung tín.

Mặt khác, Kinh Thánh dành những lời cảnh báo mạnh mẽ nhất cho sự nguy hiểm của lòng ham mê tiền bạc và sự ảo tưởng về của cải.

"Vì sự tham tiền-bạc là cội-rễ mọi điều ác, có kẻ vì đeo-đuổi nó mà bội đạo, chuốc lấy nhiều điều đau-đớn." (1 Ti-mô-thê 6:10)

Từ Hy Lạp được dùng ở đây là φιλαργυρία (philargyria) - "lòng yêu mến bạc", và πλεονεξία (pleonexia) - "lòng tham lam, ham muốn có nhiều hơn". Đây chính là tội lỗi, chứ không phải bản thân đồng bạc.

Chúa Giê-xu phán những lời nặng nề: "Con lạc đà chui qua lỗ kim còn dễ hơn người giàu vào nước Đức Chúa Trời" (Ma-thi-ơ 19:24). Câu nói này nhấn mạnh sự nguy hiểm khi của cải trở thành thần tượng, khiến lòng người ta tin cậy vào sự an toàn giả tạo của vật chất thay vì hoàn toàn nương cậy nơi Đức Chúa Trời. Sự giàu có dễ làm cho lòng người ta cứng cỏi và tự mãn.

Kinh Thánh cho chúng ta cả tấm gương xấu lẫn tốt về người giàu, giúp chúng ta thấy thái độ là yếu tố quyết định.

Người Thanh Niên Giàu Có (Mác 10:17-27): Anh ta giữ các điều răn từ thuở nhỏ, nhưng khi Chúa Giê-xu đụng đến "thần tượng" trong đời anh - của cải - thì anh "có sắc buồn-bã, và đi ra" (câu 22). Của cải đã ở trên Chúa trong lòng anh.

Xa-chê (Lu-ca 19:1-10): Là một trưởng ty thâu thuế giàu có, nhưng sau khi gặp Chúa, ông đã có một sự thay đổi triệt để. Ông không từ bỏ sự giàu có, nhưng thay đổi cách sử dụng nó: "Nầy, Chúa, tôi lấy phân nửa gia-tài mình mà cho kẻ nghèo, và nếu tôi có ăn-cắp của ai, tôi xin đền gấp tư" (câu 8). Của cải trở thành công cụ để bày tỏ sự ăn năn và làm việc lành.

Giô-sép Ồ A-ri-ma-thơ và Các Bà Giàu Sang (Ma-thi-ơ 27:57-61): Họ là những môn đồ giàu có đã dùng chính của cải mình để phục vụ Chúa (chôn cất Chúa, mang thuốc thơm). Điều này cho thấy của cải có thể được sử dụng một cách tin kính.

Thay vì hỏi "giàu có có phải tội không?", Cơ Đốc nhân nên hỏi: "Tôi phải quản lý của cải Chúa ban như một οἰκονόμος (oikonomos) - người quản gia trung tín - thế nào?" (1 Phi-e-rơ 4:10). Dưới đây là các nguyên tắc then chốt:

1. Nhận Biết Chủ Quyền Tối Thượng Của Đức Chúa Trời: Mọi vật đều thuộc về Chúa. Chúng ta chỉ là người quản lý (Thi Thiên 24:1). Tinh thần này triệt tiêu lòng tham và sự kiêu ngạo.

2. Tránh Sự Tin Cậy Nơi Của Cải: "Các ngươi chớ tích-trữ của-cải ở dưới đất... nhưng phải tích-trữ của-cải ở trên trời... Vì của-cải ngươi ở đâu, thì lòng ngươi cũng ở đó" (Ma-thi-ơ 6:19-21). Kho tàng trên trời chỉ về những giá trị vĩnh cửu: nhân cách công bình, đức tin, những linh hồn được cứu, những việc lành vì danh Chúa.

3. Làm Giàu Trong Các Việc Lành: Sứ đồ Phao-lô khuyên những người giàu trong Hội Thánh: "Hãy truyền cho những người giàu ở thế-đời nầy đừng tự-cao, đừng để lòng trông-cậy nơi của-cải không chắc-của, nhưng hãy để lòng trông-cậy nơi Đức Chúa Trời... Hãy làm điều lành, chăm-việc phước-đức, giàu về việc nghĩa, sẵn lòng cho người, trữ của cho mình một nền tốt ở đời sau" (1 Ti-mô-thê 6:17-19). Của cải phải là công cụ để bày tỏ tình yêu thương.

4. Sống Có Trách Nhiệm và Cần Kiệm: Quản lý khôn ngoan, tránh nợ nần ("người vay mượn là tôi-tớ kẻ cho mượn" - Châm Ngôn 22:7), và lao động cách trung tín (2 Tê-sa-lô-ni-ca 3:10-12).

1. Tự Kiểm Tra Lòng Mình: Hãy thành thật trước mặt Chúa: Tôi có đang lo lắng, tìm kiếm, và vui thích trong của cải hơn trong chính Chúa và công việc Ngài không? Của cải có đang cướp thì giờ, năng lượng và sự hiến dâng lẽ ra thuộc về Chúa không?

2. Dâng Hiến Cách Trung Tín và Vui Vẻ: Việc dâng một phần thu nhập (phần mười, của dâng) không phải là "mất đi" mà là hành động thờ phượng, công nhận Chúa là nguồn cung ứng, và đầu tư vào vương quốc Ngài (Ma-la-chi 3:10, 2 Cô-rinh-tô 9:7).

3. Sử Dụng Của Cải Để Gây Dựng và Phục Vụ: Hỗ trợ gia đình (1 Ti-mô-thê 5:8), giúp đỡ anh em túng thiếu (1 Giăng 3:17), hỗ trợ công việc truyền giáo, và đầu tư vào những dự án mang lại lợi ích lâu dài cho cộng đồng.

4. Giữ Mình Khỏi Lòng Tham Và Sự So Sánh: Trong xã hội tiêu dùng, Cơ Đốc nhân được kêu gọi sống đơn giản và hài lòng. "Sự tin-đạo với lòng thỏa-thuận, ấy là một sự lợi lớn vậy" (1 Ti-mô-thê 6:6). Hãy tập lòng biết ơn cho những gì mình có.

5. Dạy Dỗ Con Cái Có Quan Điểm Đúng Đắn Về Tiền Bạc: Dạy chúng về trách nhiệm, sự chăm chỉ, lòng rộng rãi, và sự nguy hiểm của chủ nghĩa vật chất từ khi còn nhỏ.

Vậy, giàu có tự nó không phải là tội lỗi. Đức Chúa Trời ban năng lực cho con người được giàu có (Phục Truyền 8:18). Tuy nhiên, tội lỗi nằm ở lòng ham mê của cải, sự tin cậy nơi nó, và việc sử dụng nó một cách ích kỷ. Giàu có là một trách nhiệm nặng nề và một thử thách lớn về sự trung tín.

Phước hạnh thật của Cơ Đốc nhân không được định nghĩa bởi số dư tài khoản, mà bởi sự giàu có trong đức tin, trong mối quan hệ với Chúa Giê-xu Christ, và trong những kho bàng trên trời. Dù Chúa cho chúng ta ở trong hoàn cảnh nào - thiếu thốn hay dư dật - điều quan trọng là chúng ta học "biết mình đủ" trong Đấng Christ (Phi-líp 4:11-13), và sử dụng mọi nguồn lực Chúa giao như một người quản gia khôn ngoan, hầu cho danh Chúa được vinh hiển và người khác được gây dựng.

"Hãy cẩn-thận giữ mình, chớ hà tiện gì hết; vì chẳng phải của-cải dư-dật mà được sống." (Lu-ca 12:15)

Hãy tìm kiếm Nước Đức Chúa Trời và sự công bình của Ngài trước hết, và tin cậy rằng mọi điều cần dùng cho cuộc sống và sự tin kính sẽ được Ngài thêm cho (Ma-thi-ơ 6:33).